Türk edebiyatının otoriterlerinden Cemil Meriç'i konuştuğumuzda, düşün âlemimizdeki kıymetiharbiyesi o büyük eseri gelir aklımıza: Bu Ülke... Sosyal bilimlerin pek çok sahasında yaptığı araştırma ve çalışmalarıyla hem kendi arayışında hem de nice kaybolmuşun karanlığında elinde kandille dolaşan mütefekkir, her fikre mensup insanı muhatap alıp adeta zamansızlığa ithaf ettiği ve "Etimin eti, kemiğimin kemiği" bu değerli yapıtıyla bizlere satırlar arasında pek çok tavsiyede bulunuyor. Onlardan bir tanesi de İrade Terbiyesi'dir.
Uzun yıllar boyu ve bittabi hâlihazırda ideolojik, sosyolojik, psikolojik nice dalgalanmayı zaman zaman sarp kayalara toslayarak, zaman zaman da göğsünde yumuşatarak karşılayan 'ülkemizde' fikir dünyamıza rehber olan Bu Ülke'nin "İmandan Şüpheye, Şüpheden İnkâra, İnkârdan Maddeciliğe" bölümünde Cemil Meriç lafa, "Entelektüel hayatımın üzerinde etki yapan bazı kitaplardan da söz edelim'' diyerek başlıyor. Tabi burada "aynı kaynaktan fışkırdılar" dediği eserler dizisinden alıntılar yaptığını ve Jurnal'lerinde de rastladığımız söylemler olduğunu hatırlatmakta fayda var. Ezcümle, Rıza Tevfik'in Kamus- u Felsefî'nden başlayıp Selim Sırrı'nın Terbiye-i Bedeniye Nazariyatı ile devam ediyor Meriç. Ve kendimizi buralarda bulduğumuz kavle geliyoruz: "Kaderimi tayin eden bir başka kitap da İbrahim Ethem'in Terbiye-i İrade başlıklı eseridir. Disiplin içinde çalışmayı bu kitaptan öğrendim."
İBRAHİM ETHEM'İ TANIMAK
İrade Terbiyesi üzerine yazılan bu iki ayrı kitap bize kendilerini 'tanıtmak' ya da 'yeniden hatırlatmakla' kalmadı. Hem dimağımıza katacağımız bilgi, çıkarım ve önerilerle okuru zenginleştirdi hem de bir diğer başucu kitabımız Bu Ülke'ye dönüp tekrar bakmamızı sağladı. Bu tartışma olmasaydı ve açıklığa kavuşmasaydı çoğumuz Meriç'in bizzat yer verdiği cümleleri kitabın içinden arayıp bulmaya kalkmayacak, bilvesile yazarın tavsiye ettiği diğer kitapların altını da çizmiş olmayacaktık. İsmet Özel'in dediği gibi: "...çünkü kitaplar insanları kitaplara götürür."
'İRADE' ÜZERİNE ALTIN BAŞLIKLAR
Nihayet geldik Meriç'in 'gerçek' İrade Terbiyesi'ne... Dr. Ethem Bakar'ı Jules Payot'tan sonra bu eseri yazmaya iten güç, Payot'nun kitabını üniversite öğrencilerine yönelik yazmış olması. Oysa Dr. Ethem bunu başta gençler olmak üzere 'bütün insanlara' yazma arzusundaydı. Bunun yanında Ethem kitabında 'aynen tercüme'yi münasip görmediğinden, irade terbiyesi meselesinde birçok kıymetli hususun olduğundan ve bunları ihmal etmeye gönlünün razı olmadığından bahsediyor. Kitabında Jules Payot başta olmak üzere pek çok düşünürün bakış açısına da alıntılarla yer veren Dr. Ethem Bakar, iradenin tanımından gerekliliğine, fikirlerin fiillere dönüşmesinden derin tefekküre, sosyal hayattaki reflekslerimizden diğergâmlığa kadar oldukça geniş bir yelpazede çalışmış. Yazarın İrade Terbiyesi'nde üzerine çok düşündüğüm, ne kabul ettiğim ne de reddettiğim ama çok sevdiğim bir notu paylaşayım:
"Bir sele kapılarak nereye ve niçin sürüklendiğini bilmeyen bir tahta parçası gibi biz de şahsî ve hususî hiçbir hayata sahip değiliz. Meşhur bir benzetmeyle, hareketlerini idrak eden ve fakat kendilerini hareket ettiren rüzgârların farkında olmayan pervanelere benziyoruz.'' Belki de Jules Payot'nun kendi kitabının sonlarına doğru yer verdiği şu düşüncelere karşılık veriyordur: ''Toplumun en küçük eylemlerimiz hususunda bile üzerimizde kurduğu bu zalim tahakkümü istediğimiz takdirde bir avantaja çevirebileceğimizi insanlar hayâl dahi edemezler."
FİLİSTİN DEFTERİ
Halil İbrahim İzgi
Deneme
Muhit Kitap
192 s., 105 TL
Yazar Halil İbrahim İzgi, şu sıralar Siyonist saldırıların hedefindeki Filistin'i, insanlığın en büyük defteri olarak tanımlıyor. "Müslümanım diyen bu kadar millet öfkelenip kafayı taksa esir mi olurdu Mescid-i Aksa?" diye soran İzgi'nin, Filistin'e dair 2008 yılından itibaren tuttuğu notlardan oluşan kitap Filistin'in tarihsel sürecinden, bugün yaşanan insanlık dramına dek, geniş bir perspektif sunuyor.
EMPUSYON
Olga Tokarcsuk
Roman
Timaş Yayınları
352 s., 192 TL
2018 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan Polonyalı yazar Olga Tokarczuk, 6 yıl aradan sonra yeni romanıyla okuyucu karşısında. Tüberküloz hastası bir öğrenci olan Mieczysław Wojnicz'in tedavi amaçlı geldiği Görbersdorf kasabasındaki sağlık merkezinde yaşadıklarını anlatan kitap, okuyucuyu Eylül 1913'e, Birinci Dünya Savaşı arifesine götürüyor. Kitap, gerilim sevenler için merak uyandırıyor.
ECİNNİLER
Elif Batuman
Deneme
Can Yayınları
304 s., 240 TL
Elif Batuman, Amerika'da "2010'un En İyi Kitapları" listelerinde yer alan ilk kitabı Ecinniler'de, gezi günlüğü, deneme, eleştiri ve inceleme biçimlerini iç içe geçirerek Puşkin'den Platonov'a kadar en sevdiği Rus yazarların izini sürüyor. Büyük edebiyatçıların eserlerinden yaptığı okumaları, onların hayatlarının hüzünlü ve komik hikayeleriyle ustaca birleştiren yazar, hayata dair mühim soruların yanıtlarını arıyor.
ÇALINAN
Ann-Helén Laestadıus
Çağdaş Dünya Edebiyatı
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
472 s., 150 TL
Ann-Helén Laestadius'un gerçek olaylardan yola çıkarak yazdığı ödüllü romanı Çalınan, bir rengeyiğinin katledilişine tanık olan 9 yaşındaki Elsa'nın sancılı büyüme öyküsünü ele alıyor. 24 dile çevrilen kitap iklim krizinin etkilerinden, Sami halkının yıllardır yaşadığı baskı ve ayrımcılığa birbirlerine sıkıca bağlı aile üyelerinden, bireylerin hayatta kalma savaşına dek pek çok konuya değiniyor.
BİR BAĞIMLININ BAŞUCU NOTLARI
Aslı İsbir
Kişisel Gelişim
Yediveren Yayınları
176 s., 129 TL
Kimyasal bağımlılıklar, kişilere bağımlılık, ilişkilere bağımlılık, geçmişe bağımlılık... Hepsi birbirinden farklı sorun, tedavi ve çözüm yöntemi olan bu bağımlılıklarla nasıl başa çıkılır? İşte Aslı İsbir, kendi deneyimlerinden, eğitimlerinden yola çıkarak bağımlılıkları olanlara bundan kurtulmak için çabalayanlara rehberlik ediyor. Sağlığına kavuşmuş bir bağımlının gerçek ve samimi itiraflarıyla dolu kitap okuyucuya umut da vaat ediyor.
OLUMLU DAVRANIŞSAL DESTEK
Tony Osgood
Araştırma
Destek Yayınları
272 s., 260 TL
Tony Osgood, okuyucuyu gelişimsel yetersizlik veya otizm tanısı konmuş kişilerle tanışmaya teşvik ediyor. Bu açıdan kitap, zihinsel/ gelişimsel yetersizlikte zorlayıcı davranışlar ile otistik bireyler hakkında erişilebilir, gerçekçi, pratik bilgiler veren eşsiz bir rehber niteliği taşıyor. Aynı zamanda, zorlayıcı davranışın anlamı, bunları ele alış şeklimiz ve verdiğimiz karşılıklar üzerine daha büyük soruları gündeme getiren sıra dışı bir kaynak.
