Kış 'dışarı'nın sakinliğine tezat bir şekilde insanın iç alemindeki hareketliği tetikler... Kış mevsiminin okumak için de en verimli dönem olduğu konusunda yazarlar ve sıkı edebiyat okurları hemfikir. Bir de kışın, karın, yağmurun, soğuğun; bazen başrolde bazen yardımcı oyuncu olarak, bazen de fon olarak romana, öyküye bürünerek edebiyata sızdığı durumlar var. Yalnızlığı, ıssızlığı, kıyıda köşede kalmışlığı, dayanışmayı, içe dönüşü de vurgular çoğu yerde kış...
Vaktiyle, mizah aleminin edebiyata en yakın duran kalemlerinden, şair ve öykücü Metin Üstündağ, nam-ı diğer MetÜst şöyle demişti mealen: "Elime ne zaman bir Dostoyevski romanı alsam üşürüm..." En sağlam kalemiz olan evlerimizden baktığımızda pekala huzur veren kış, dışarıdaki için, üstelik tercih edilmemiş bir dışarıda olma durumunda kalan için hep kederdir...
Bazı romanların, öykülerin insana dair sorduğu apaçık sorular, sadece mevsimsel etkiyle değil, sertliği ve gerçekliğiyle de ruhu üşütür... Yani işin özü, kış her zaman edebiyata ilham verdi ve vermeye devam ediyor.
Biz de yazarlara, kendi okuma maceralarında onlarda yer eden, 'içinden kış geçen' romanları, öyküleri sorduk. Kışın onlara göre kendi okuma süreçlerinde edebiyatta neyi temsil ettiğini de anlattılar.
MUSTAFA AKAR
BİR KIŞ GECESİ EĞER BİR YOLCU/ITALO CALVINO
Kış romanı deyince aklıma hemen Calvino'nun bu roman gelir.
Kış imgesi romanın başat unsuru değildir; kitap aslında roman yazmak üzerine kurulmuş 'hınzır' bir kitaptır.
Fakat kış, kitabın isminden başlayarak yerli yerine o kadar güzel oturur ki, siz de bir kış gecesi yolculuğunda bu kitabı okumak istersiniz.
ECİNNİLER/DOSTOYEVSKİ
Dostoyevski'nin Ecinniler'i de bana kalsa tam bir kış romanıdır. Ecinniler'in en enteresan tarafı romanın baştan sone dev bir tiyatro sahnesini andırmasındadır. Her kahraman kendi sırası geldiğinde sahneye çıkıyor gibidir Ecinniler'de. Ve dışarıda muhakkak ağır bir kış hüküm sürmektedir.
ANNA KARENINA/TOLSTOY
Romanda dehşet bir kış atmosferi çizmektedir Tolstoy. Romanı okurken bizzat okur olarak siz de o soğukluğu hissedersiniz. Hele ki Anna'nın Moskova'dan Petersburg'a gitmek için bindiği trende çantasından kırmızı kapaklı bir kitap çıkarma anını Tolstoy'un bir betimleyişi vardır... Tablosu yapılsa yeridir.
SELİM İLERİ
ANNA KARENINA/TOLTSOY
Romanın kahramanları Anna ve Vronski karlı bir kış gecesi peronda karşılaşırlar. Sert bir kıştır ve romanın ruhundaki bütün keder o andan sonra başlar. Kış bu romanda yalnızlığı anlatır daha çok. Bir semboldür. Anna'nın sonrasında yaşayacağı her ruh halini kış anlatır bize... Bir ıssızlığa gidiştir bu.
EYLÜL/MEHMET RAUF
Romanda her şey eylülde geçer ama mevzubahis umutsuz aşk baştan sona bir kıştır. Mehmet Rauf kıştan hiç söz açmayarak bir ruh kışını anlatır. İki insan arasındaki umutsuz bir aşkın ancak kışla simgelenebileceğini söyler bize. Sonsuz bir kışla, ayrılık ve ölümle bitecektir roman. Aslında olan biten her şeyin kış olduğunu biz sonbaharda anlarız. Eylülde başlayıp bitmeyen bir kıştır bu. Ruhların kışıdır.
DOKTOR JIVAGO/BORIS PASTERNAK
Özgürlüğün olmadığı bir yalnızlık bütün bir kış boyunca yaşanır. Burada kış aslında iki insanın özgür olmayan bir dünyada birbirine sığınmasının, o soğukta bile birbirine sarılmasının nasıl bir sıcaklığa dönüşebileceğine dair çok kederli bir ifadedir. Kış hep keder midir peki? Herkese göre değişir. Ben hiç sevmem kışı mesela, benim için hep kederdir. Yaz daha çok geçer romanlarımda. Geçse de kötücül olarak geçer kış. Belki de hep yalnız yaşadığım için soğuk iklimden ödüm kopar.
NAZLI ERAY
Yazar Nazlı Eray, dosyamıza kış temalı romanlarla değil, kendi hazırladığı "Kışın okunacak kitaplar" tavsiye listesiyle dahil oldu...
RIMBAUD/GRAHAM ROBB
Fransız şiirini allak bullak eden genç dehanın hayatını herkesin bilmesi gerektiği için okunmalı.
MALDOROR'UN ŞARKILARI/COMTE DE LAUTRAMONT
Bu bilinmeyen hançerleyici ezgileri yeni neslin de öğrenmesi için okunmalı. Bunlar Fransız edebiyatının unutulmaya yüz tutmuş dehalarının yeryüzünde bıraktığı izler.
1Q84/HARUKI MURAKAMI
Haruk Murakami'nin bu büyülü ve şaşırtıcı dünyasına ilk adımlar bu kitapla atılmalı.
HAŞLANMIŞ HARİKALAR DİYARI VE DÜNYANIN SONU/HARUKI MURAKAMI
Bu fantastik dünyadan yeniden bir dilim almak ve bu büyülü labirentlerde birlikte dolaşmak için.
KUM KİTABI/JORGE LUIS BORGES
Artık klasik olmuş bir avangart. Herkesin belleğine kazınmış bir modern kitap. İnsanı düşündürdüğü ve başka dünyalara götürecek bir âlem olduğu için okunmalı.
SADIK YEMNİ
DIŞARISI PAZARTESİ/J. BERNLEFF
Baş kahraman Stijn Bekkering bir araba kazasında karısını kaybeder. Kendisi komada yatarken eşi gömülür. Adam anıları ve belleğindeki kocaman bir kara lekeyle yaşamaya devam ederken Kanada'ya gider. Kanada'nın uzun ve sert kışı insanların, eşyanın ve olayların yitip gitme ve bunu hatırlama sürecini sembolize ediyor.
BUZLAR ARASINDA BİR KIŞ/JULES VERNE
Yılların deneyimli denizcisi Baba Cornbutte, yanına yardımcı kaptanı Penellan'ı, oğlunun nişanlısı Marie'yi, gözüpek tayfalarını ve kızak köpeklerini de alarak Kuzey Kutbu'na doğru yelken açar. Kış erken bastırınca Grönland buzullarının arasında mahsur kalırlar. Burada kış karşılaşılan en tehlikeli düşmanlardan biri gibidir.
ATEŞ YAKMAK/JACK LONDON
Bu kısa öykü soğuğun içerisine tek başına dalan isimsiz birinin sonu donarak ölmek olan macerası. Burada kış amansız bir düşmandır ve onu yeterince ciddiye almayan adamı iptal eder. Adamı takip eden isimsiz ve sahipsiz köpek ise içgüdülerinin yardımıyla soğuğun pençelerinden sıyrılmayı başaracaktır. Burada isimsizlik kışın gücünü artıran bir etki yapıyor.
RÜYA AVCISI/STEPHEN KING
Roman kışın ortasında geçer. 25 yıl önce Down sendromlu bir çocuğu zorbaların ellerinden kurtaran ve artık farklı yaşamları ve sorunları olan Beavy, Henry, Pete ve Jonesy her yıl düzenledikleri geleneksel kamp tatili için Maine ormanlarında buluşurlar. Sessiz sakin bir dinlencenin hayalini kuran arkadaşların kampına gelen bir yabancı, gökyüzündeki ışıklar hakkında anlamsız sözler mırıldanmaya başlayınca kamptaki huzur bir anda yok olur. Burada kış fırtınası ansızın çullanan tehlike gibi her noktada etkindir.
NOEL'DE CİNAYET/AGATHA CHRISTIE
Romanda kış ve Noel birlikte çok ustaca işlenmiş bir cinayete dekor olur. Öyle ki, bu mizansen yaz gününde yeterince ikna edici olmazdı diye düşünmüşlüğüm vardır. Kış, koluna Noel'i takarak yazarın ünlü dedektifi Hercule Poirot'ya harika bir çalışma atmosferi sağlamıştır.
