Küresel piyasalarda son on gündür bir trend oluştu.
Dolar hemen bütün para birimleri karşısında değer kazanırken, borsalar satışlarla gerilemeye başladı.
Aslında borsaların düşmesi için yeni bir neden yok. Bilinen gerekçeler, zamanla satış baskısı oluşturmaya başladı. Bunların başında küresel ekonomideki yavaşlama, Ukrayna ve İslam Devleti (İD) geliyor.
Avrupa'dan özellikle Almanya'dan kötü ekonomik veri akışı geçen hafta da devam etti. Japonya tonlarca para basmasına karşın, ekonomiyi bırakın, enflasyonu bile hareketlendirebilmiş değil. Çin ekonomisi de giderek daha fazla yavaşlama işaretleri vermeye başladı. Büyüme tahminleri yüzde 7'ye inerken bazı göstergeler büyümenin yüzde 6'ya doğru indiğini ortaya koyuyor.
ABD'de ise çelişkili veri akışı devam ediyor.
İkinci çeyrek büyüme rakamı yüzde 4.2'den yüzde 4.6'ya revize edildi. ABD ekonomisinin bu yıl iyimser tahminlere göre yüzde 2'nin biraz üzerinde büyümesi bekleniyor.
ABD'den dünya ekonomisindeki daralmayı tersine çevirecek bir dalga beklenmiyor.
Aksine ABD Merkez Bankası'nın (Fed) parasal genişlemeyi kademe kademe azaltması, dünya ekonomisindeki daralmaya katkı sağlıyor. Son büyüme rakamının ardından Fed'in ekimdeki toplantısında tahvil alımlarını durduracağına kesin gözüyle bakılabilir.
El koymaya rövanş
Perşembe günü önce Avrupa sonra ABD borsalarında sert satışları tetikleyen haberlerden biri, Rusya'nın Batılı şirketlerin malvarlıklarını dondurmaya hazırlandığı haberi oldu. İtalya'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e yakın olmasıyla tanınan Arkadi Rotenberg'in toplam 28 milyon euroluk iki villası ve diğer malvarlığı mahkeme kararıyla dondurulmuştu. Rusya'nın buna misilleme yapmaya hazırlanması piyasaları sarstı.
Ukrayna'daki çatışmalar ne kadar hafiflemiş olsa da ABD ve Avrupa'nın Rusya ile çatışması sona ermeyecek gözüküyor.
Ukrayna'da barış imzalanmasının ardından Rusya'ya yeni yaptırımlar geldi, geçen hafta içinde de malvarlıkları üzerinden kapışma başladı.
Öte yandan Batı, İD ile yıllar sürecek bir savaşa hazırlanıyor. ABD'nin ve Fransa'nın ardından İngiliz uçakları da İD'ye yapılacak saldırılara katılacak. Batı başından bu yana hep İD'yi büyüten ve güçlendiren politikalar izledi. İD gerillalarının, iki yıl önce Ürdün'de ABD'nin özel kuvvetlerinden ve CIA'inden eğitim almasıyla somutlaşan destek, aylardır süren propaganda savaşıyla da sürdü.
Pentagon'un ya İngiltere Başbakanı'nın yıllarca İD ile savaşacağız demesine, İD'nin komuta kademesi bayılıyor olmalı.
Hem Ukrayna'daki hem Irak ve Suriye'deki çatışmalar, küresel ekonominin yavaşlamasına katkı yapıyor ve yapmaya devam edecek.
Merkez'in çıkmazı
Merkez Bankası'nın zamanında faizi indirmeyerek hata yaptığını, hem ekonomiyi yavaşlattığını hem de sıcak parayı yeniden içeriye çektiğini aylardır yazıyorum. Merkez Bankası faizi düşürmekte ağır davranarak kendini köşeye sıkıştırdı. Hem enflasyon düşmedi hem büyüme yavaşladı hem de döviz kurlarının istikrar kazanmasını istiyordu, bunu da başaramadı.
Küresel piyasalardaki volatilite artınca ve lira değer kaybedince, şimdi Merkez Bankası piyasadaki likiditeyi yeniden sıkılaştırmaya başladı. Bunun sonucunda zaten yavaşlayan büyüme yeni bir darbe alabilir.
Merkez Bankası döviz kurlarındaki oynaklığa ise küresel piyasalardaki trend devam ederse engel olamayacaktır, çünkü önce son beş ayda giren sıcak paranın çıkması gerekiyor.