Sözcük, "bir sanat ya da bilim dalında en yüksek düzeyde uzman" anlamına gelen Latince professor'ün karşılığı olarak Türkçeye girmiştir. Uzun yazım biçimi "profesör" ile bir unvan olarak ilk kez 1706 yılında, kısa yazım biçimi "prof." ile ise 1838 yılında kullanılmaya başlanmıştır.

Pek çok ülkede aynı adla anılan Profesör unvanı İngiltere'deki 'Chair' ve 'Reader' unvanlarına da denk düşmektedir. Kürsüsüz Profesör gibi bir unvan da kullanılmakla birlikte bunun İngiliz akademik unvanlar sıralamasındaki 'Reader'a karşılık geldiği söylenebilir. Ülkemizde profesör unvanı bilimsel faaliyetten ziyade kıdem ve tecrübeye dayalı olarak verilebilmektedir.

Ülkemizde konu; 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun, "Profesörlüğe yükselme ve atama" başlıklı 26. maddesi ile düzenlenmiştir.

Madde 0026: Profesörlüğe yükselme ve atama

a. Profesörlüğe yükseltilmede;

1. (17.08.1983 tarih ve 2880 sayılı Kanunun 11'inci maddesiyle değişen şekli.) Doçentlik unvanını aldıktan sonra en az beş yıl, açık bulunan profesörlük kadrosu ile ilgili bilim alanında çalışmış olmak,

2. İlgili bilim alanında uygulamaya yönelik çalışmalar ve uluslararası düzeyde orijinal yayınlar yapmış olmak,

3. Bir profesörlük kadrosuna atanmış olmak gerekir.

Yukarıda (2) nci bentteki yayınlardan birisi başlıca araştırma eseri olarak belirtilir.

b. (29.05.1991 tarih ve 3747 sayılı Kanunun 3'üncü maddesiyle değişen şekli.) Profesörlük kadrosuna atama;

1. Açık profesörlük kadrosuna yukarıdaki şartları haiz doçentlerle, başka üniversitelerde en az 2 yıl hizmet etmiş profesörler atanabilirler.

2. Üniversitelerde veya yüksek teknoloji enstitülerinde profesörlük kadroları boşaldığında, rektörler boşalan kadroları ve o kadro ile ilgili olarak adaylarda aranacak nitelikleri, kadronun devamlı veya kısmi statüde olduğunu da belirterek ilan ederler.

3. Profesörlük kadrosuna başvuran adayların durumlarını ve bilimsel niteliklerini tespit etmek için üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü yönetim kurulunca en az üçü başka üniversitelerden veya yüksek teknoloji enstitülerinden olmak üzere ilan edilen kadronun bilim alanıyla ilgili en az beş profesör seçilir. Bu profesörler her aday için ayrı ayrı olmak üzere birer rapor yazarlar ve kadroya atanacak birden fazla aday varsa tercihlerini bildirirler. Üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü yönetim kurulunun bu raporları gözönünde tutarak alacağı karar üzerine, rektör atamayı yapar.