Her yıl haziran ayı içerisinde gerçekleştirilen sınav, Türkiye Cumhuriyeti sınırlarında bulunan ilköğretim, lise ve üniversite binalarında uygulanır. Sınav Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan ve Türkiye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Azerbaycan, Bosna Hersek, Kırgızistan, Gürcistan veya Kazakistan'da üniversiteye girmek isteyen (YGS'yi geçmiş olan) adayların girdiği bir sınavdır. Sınav soruları her sene ÖSYM tarafından hazırlanır

Genel bilgiler

LYS, 5 oturumdan oluşur. Bu oturumlar uygulanma sırasına göre; LYS-1, LYS-5, LYS-4, LYS-3 ve LYS-2 şeklinde sıralanır. Her sınav farklı bir alan ve yeteneği sınar. Bu sınavlar aynı anda yapılmaz fakat aynı gün içerisinde yapılabilir. YGS'yi geçen her kişi istediği her sınava girebilir. 2010 yılında değişen yeni sınav sistemine göre üniversiteler(TC dahilindeki) adayları seçerken alanlarına yönelik olarak adayları seçerler ve bu yönde belirli puan türleri oluşturlar. Adaylar kendi alanları dahilinde veya kendi alanları dışında bir üniversite tercih edebilirler. Sınavların türlerine göre soru dağılımları ve süreleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

LYS 1: Sınav süresi 120 dakikadır. Soru adedi 80 tanedir. Dersler: Matematik, Geometri.
LYS 2: Sınav süresi 135 dakikadır. Soru adedi 90 tanedir. Dersler: Fizik, Kimya, Biyoloji.
LYS 3: Sınav süresi 120 dakikadır. Soru adedi 80 tanedir. Dersler: Türk Dili ve Edebiyatı, Coğrafya(I).
LYS 4: Sınav süresi 135 dakikadır. Soru adedi 90 tanedir. Dersler: Tarih, Coğrafya(II), Felsefe
LYS 5: Sınav süresi 120 dakikadır. Soru adedi 80 tanedir. Dersler: Yabancı Dil

Yükseköğretime Geçiş Sınavı

2010 yılı itibariyle ÖSYM iki aşamalı sınav sistemi geçmiştir. Bu sınavların adları YGS ve LYS'dir. Bu sınavlardan YGS sınavı, LYS sınavından daha önce uygulanır çünkü bu sınav LYS sınavına girişi sağlayan bir baraj sınavıdır. YGS puanlarından en az biri 180 ve daha fazla olan adaylar, isterlerse Lisans Yerleştirme Sınavlarına (LYS) başvuru yapabileceklerdir. LYS'lere katılma hakkı elde eden adaylar, 5 LYS'den, hesaplanmasını istedikleri puan türlerine uygun olan sınav veya sınavlara katılabilirler. (ÖSYM 2 LYS'ye katılımı önermektedir.) YGS, ağırlıklı olarak müfredatın ortak bölümünü kullanırken; LYS, ağırlıklı olarak müfredatın alan bölümünü kullanır.

Sınav

Sınavın uygulanması bakımından bütün bir süreç üç evreye ayrılabilir.

Sınav öncesinde: Sınav öncesinde adaylar ÖSYM'nin belirmiş olduğu bütün belge evrakları yanlarında bulundurmak zorundadır. Gerekli evraklar adayda bulunmadığı veya görülmediği takdirde aday sınava alınmaz.

Sınav sırasında:

1- Adaylar yanlarında kesinlikle iletişim aracı veya madeni bir eşya ile sınav salonuna giremez.
2- Kimlik belgesi olarak sadece nüfus cüzdanı ve pasaport kabul edilir.
3- Gerekli olan sınav gereçleri ÖSYM tarafından sağlanılır.
4- Tuvalet kullanmaya izin verilmemektedir.
5- Adaylar sınav süresinin 4'te 3'ü geçmeden sınav salonundan dışarıya çıkamazlar.

Sınav sonrasında:

1- Sınav evrakları güvenli bir şekilde ÖSYM' ye ulaştırılır.
2- 24 saat sürede hakem/şahit gözetiminde cevap kağıtları ayıklanır ve görüntüleri alınır.
3- Her cevap kağıdı iki defa optik okuyucudan geçirilir.
4- Veriler ÖSYM' ye ve Bilgi İşlem Birimine aktarılır.
5- Değerlendirme sonuçları açıklanır.
6- Cevap kağıtları internet üzerinden adaya sunulur.

Soru kitapçıkları

2011 yılında uygulana LYS sınavından itibaren dağıtılacak soru kitapçıkları üzerinde adaya ait kimlik bilgileri yer almamaktadır. Soru kitapçıkları tek tek poşetlenmektedir. Soru kitapçığı poşet içerisinden sadece aday kişi tarafından çıkartılabilir. Soru kitapçıkları sınav görevlileri tarafından öğrencilere rastgele dağıtılır. Soru kitapçıklarında sorular birbirisinin aynısı olacak fakat soruların yerleri ve seçenekleri belirli ölçütler dahilinde karılabilecektir.

İnternet ortamı

ÖSYM adayları ile arasındaki mesafeyi azaltmak için birçok işlemi internet ortamında yapılabilir konuma getirmiştir.

Bu işlemler şunlardır:

1- Sınava giriş ve sonuç belgeleri
2- Sınav başvuru işlemleri
3- Şifre değişiklik ve kayıp işlemleri
4- ÖSYM'nin yayınladığı klavuz ve yönergeler
5- Sınav sonucuna itiraz işlemleri
6- Cevap kağıtları

Hatalı sorular

ÖSYM hatalı soru tespiti haline şu açıklamayı yaparak yanlış sorunun bütün adayların sonucuna doğru olarak yansıtılmasını sağlamaktadır: Cevabı bulunan tüm adayların bu soruyu doğru cevapladıkları kabul edilerek değerlendirme işlemi yapılmıştır.

Puanlama

Puanlama sistemi olarak ÖSYM 4 adet puanlama türü belirlemiştir. Bunlar sayısal, sözel, eşit ağırlık ve yabancı dil puanlarıdır. Üniversiteler ilgili bölüme kendi kararları ile puan türlerinden birini atayarak öğrenci seçimi yaparlar. Sayısal puanı için temel alanlar matematik ve fendir. Eşit ağırlık puanı için temel alanlar matematik ve sözel bilimlerdir. Sözel puanı için temel alan sözel bilimlerdir. Yabancı dil puanı için temel alan yabancı dildir. Alan içi tercihlerde ana puan 0.15 katsayısı ile çarpılırken, alan dışı tercihler için bu katsayı 0.12' dir. Ancak YÖK tarafından yeni alınan bir kararla birlikte 2012 yılındaki sınavlarda bu uygulamaya yer verilmeyeceği belirtilmiştir.

Yerleştirme

YGS puanlarından en az biri 180 ve daha fazla olan adayların yerleştirme hakları bulunmaktadır. Adaylar YGS veya LYS puan türlerine göre ilgili bölüm/bölümleri tercih edebilirler. Bunun yanı sıra bu puanlardan bağımsız olarak Özel Yetenek Sınavı ile öğrenci alımı yapan üniversiteler de mevcuttur.