Zengin bir ailenin çocuğu olarak Rusya'nın Tula şehrindeki Yasnaya Polyana adlı konakta doğdu. Çok küçük yaşlarında önce annesini, sonra babasını kaybetti, yakınlarının elinde büyüdü. Çocukluğundan beri gerçekleri incelemeye karşı büyük bir ilgisi vardı. Öğrenimini tamamlamak için Moskova'ya gitti. Çalışkan zeki bir öğrenci olarak başarı ve sevgi kazandı. Fransızcasını ilerletmiş, Voltaire'i ve J. J. Rousseau'yu okumuş, bu iki yazarın kuvvetli etkisinde kalmıştı. Yasnaya-Polyana'ya döndü, yoksul köylüler arasına katıldı. İlk eseri olan "Çocukluk"u bu sıralarda yazdı.

Bir süre sonra orduya girdi; Kafkasya'ya gitti. Kafkas halkının yoksulluk dolu yaşayışlarını ele aldığı izlenimlerle ilk gerçekçi hikâyelerini yazdı. 1854'te Kırım savaşı'na subay olarak katıldı. Sonra askerlikten ayrılıp Petersburg'a gitti. Bir kısım eserlerini oldukça sakin geçirdiği o yıllarda yazdı. Gene de içinde, aradığını bulamayan bir ruh çalkalanıyordu. Batı Avrupa ülkelerinde uzun bir gezintiye çıktı. Almanya, Fransa, İsviçre'de dolaştı. Yurduna dönüşünde gene Yasnaya-Polyana'ya yerleşti. Asalet ünvanlarından, lüksten sıkılıyordu. Köyünde bir okul kurdu. Bu okul, öğrenim, eğitim bakımından yepyeni bir kurumdu. Huzura kavuştuğuna kanaat getirdikten sonra, 1862'de evlendi.

Tolstoy evlendiğinde karısı Sophie Behrs 16 yaşında idi. Bu evlilik onun düzenli bir hayat özlemini giderecekti. Bu evlilikten 12 çocukları oldu; bu çocuklardan 5'i öldü. Eserlerinden en kuvvetli olan iki romanı "Savaş ve Barış" ile "Anna Karenina'yı" bu dönemde yazdı. Karısı, eserlerini yazmasında en büyük yardımcısıydı. Hatta "Savaş ve Barış"ın düzeltmelerini 12 kez yapıp yazmıştır. Aradan bir süre geçince yeniden, bu sefer eskilerden daha şiddetli bir moral çöküntüsüne uğradı. Geniş halk yığınlarının, özelikle Rus köylüsünün yoksul, perişan durumu onu çok üzüyordu. Bütün servetini köylülere dağıttı, her haliyle onlar gibi yaşamaya başladı. Kaba saba giyiniyor, giydiği her elbiseyi kendisi dikiyordu. Değişmeyen tek tarafı bıkıp usanmadan yazmasıydı. "Kroyçer Sonat", "Efendi ile Uşak", "Karanlıkların Gücü", "İman nedir", "İnciler", "Kilise ve Devlet", "İtiraflarım" hep bu yılların ürünleridir.

Eserlerinde insanlığın çeşitli meselelerine değinen Tolstoy'un dünya ölçüsünde bir sanat ve fikir değeri vardır. Kendi ülkesinin toplumsal siyasal çalkantılarını, halkının yaradılışını, yaşayışını büyük bir ustalıkla yansıtmıştır. Gerçekçi edebiyatın en büyük temsilcilerinden olduğu kadar, bir filozof ve bir eğitimci olarak da ün kazanmıştı. Yukarıda sayılanların dışında "Diriliş", "Gençliğim", "Çocukluk", "Hacı Murat", "Ayaklanış", "Sergi Baba", "Tanrı Bizim İçimizdedir", "Kazaklar", "Tesadüf", "İki Süvari" gibi eserleri vardır.

Tolstoy 82 yaşındayken, 1910 yılında öldü. Kış ortasında evini terk ettiğinde hasta düştükten sonra, Astapovo'da tren istasyonunda zatürre'den öldü. Polis, cenazesine katılmak isteyenlere ulaşımı sınırlandırmak için çalıştı, ama binlerce köylü cenazesinde sokakları doldurdular.

82 yaşında vefat eden Tolstoy birçok kez büyük sıkıntılar yaşamıştır. Marksizm'den etkilenerek oluşturduğu mülkiyet konusundaki radikal fikirleri nedeniyle bütün servetini köylülere dağıttı, her haliyle onlar gibi yaşamaya başladı. Bu sebeple ailesiyle arası açıldı. Hıristiyan anarşizmini geliştirmeye çalıştığı "tanrının egemenliği içimizdedir" kitabıyla yeni bir Hristiyanlık akımı tanımlaması, Ortodoks Kilisesi tarafından aforoz edilmesine sebep oldu. Tolstoy, ömrünün son yıllarını büsbütün derbeder bir şekilde geçirdikten sonra, bir küskünlük sonucunda, evini bırakıp yollara düştü. Astapovo tren istasyonunda ölü olarak bulundu. Ölümüne zatürrenin sebep olduğu bilinmektedir. Hayatı boyunca yaşamın nasıl bir şey olduğunu anlamaya çalıştı. Eserlerinde bunu eksiksiz olarak yansıtmayı hedef edinmiş en büyük Rus yazarlarından birisi olarak edebiyat ve dünya tarihindeki yerini aldı.

*Hazin Bir Evliliğin Romanı

*Çocuklukluğum

*İlk Gençlik

*Gençlik

*Sivastopol Serisi

*Kazaklar

*Savaş ve Barış

*İnsan Ne İle Yaşar?

*Ivan Ilyiç'in Ölümü

*Anna Karenina

*Kroyçer Sonat

*Diriliş

*Hacı Murat

*Sergi Baba

*Efendi İle Uşağı

*Toprak Ağasının Sabahı

*Baskın

*Ormanın Kesimi

*Notes of a Billiard Marker

*İki Süvari Subayı

*Bir Karşılaşma

*Tipi

*Lucerne

*Albert

*Üç Ölüm

*Aile Saadeti

*Polikuska

*The Decembrists

*Caucasus Mahkumu

*İvan İlyiç'in Ölümü

*Holstomer

*İnsanlar Arasında Boş Bir Konuşma

*Usta ve Çırak

*Köyde Şarkı Söylemek

*Köyde Dört Gün

*Yanlış Kupon

*Oyun'dan Sonra

*Erik Çekirdeği

*Fil ile Tilkiler

*Masallar

*an Masallar

*İlk hatıralar

*İtiraflarım

*Sevginin Talebi

*Hz. Muhammed

*Popüler Eğitim

*Eğitim ve Öğretim Programları ve Danışmanlığın Tanımı

*Bir Okuma Kitabı

*Popüler Öğretim

*Yeni Bir Okuma Kitabı

*Doğmatik Teolojinin Eleştirisi

*İncil'in Kısa Bir İzahı

*The Four Gospels Unified and Translated

*Church and State

*Neye Güveniyorum?

*Hayat

*Sevgi Tanrısı ve Komşunun Biri

*Timothy Bondareff

*İnsanlar Niçin Sarhoş Olurlar?

*On Non-Resistance

*Birinci Adım (Vejetaryenlik üzerine)

*Tanrı'nın Hükümdarlığı Kendi İçimizdedir

*Non-Activity

*The Meaning of the Refusal of Military Service

*Sebep ve Din

*Din ve Erdem

*Hıristiyanlık ve Vatanseverlik

*Non-Resistance ( Ernest H. Crosby'e bir mektup)

*Kutsal Kitab'ı nasıl Okumalıyız?

*Kilise'nin Aldatmacası

*Hıristiyan Öğretisi

*İntihar

*Öldürmeyeceksin

*Aziz Sinot'a Yanıt

*Sadece Savaş

*Dinde Hoşgörü

*Din Nedir?

*Ortadoks Rahiplerine

*Bilgeleri Düşünceleri (derleme)

*Tek İhtiyacımız

*Büyük Günah

*A Cycle of Reading (derleme)

*Adam Öldürme!

*Birbirinizi Sevin

*Gençliğin Savunması

*Şiddetin Yasası ve Sevginin Yasası

*Tek Emir

*Her Gün İçin (derleme)

*Sanat Nedir?

*Sanat ve Sanatsal Olmayan

*Shakespeare ve Drama

*Dr.Alice Stockham'ın Edward Carpenter Tarafından Yazılan "Modern Bilim Cevirisi"nin Önsözü

*Orloff'un Albümü

*Amiel

*Guy de Maupassant Hikayelerinin Serbest Çevirileri

*Bernardin de St. Pierre

*İnsan Neyle Yaşar

*Sevgi Nerdeyse Tanrı da Ordadır

*İki Yaşlı Adam

*İhmal Edilen Bir Ateş Evi Yok Eder

*Nicolas Stick (Çar 1.Nicolas )

*Bir İnsana Fazla Mülkiyet Gerekir mi?

*Ifias

*Tanrı'nın Oğlu

*Üç Münzevî Adam

*Mum

*Pişman Günahkâr

*İlk Damıtıcı

*Aptal İvan

*Boş Davul

*Işıkla Birlikte Işıkta Yürümek

*Üç Mesel

*Esarheddon

*Üç Soru

*Cehenneme Dönüş

*Çalışmak, Ölmek ve Hastalanmak

*Bir Dua

*Meyveler

*Korney Vasilyeff

*Niçin?

*İlahiyatçı ve İnsan

*Bir Köylüye Bilimsel Bir Mektup

*Moskova'nın Nüfus Sayımı (1882'de)

*M. A. Engelhardt'a Mektup

*O Halde Ne Yapmalıyız?

*Kadınlar

*El Emeği

*Zihinsel Hareketlilik ve El Emeği

*Kültür Şöleni (Moskova Üniversitesinin Yıldönümü'ne)

*Bir Devrimci'ye Mektup

*Açlık (rapor ve mektuplar)

*Utandır! (bedensel cezaya karşı)

*Vatanseverlik ve Barış

*Liberallere

*Bakanlara

*Sonun Başlangıcı

*Terfi Ettirilmemiş Bir Görevliye Mektup

*Hague Barış Konferansı

*İki Savaş

*Suçlu Kim?

*Carthago Delenda Est

*Zamanımızın Köleliği

*Çıkış Nerede?

*Vatanseverlik ve Hükümet

*Gerçekten Zorunlumu?

*Çar'a ve Yardakçılarına

*Çağın Yaklaşan Sonu

*Askerlik Hatıraları

*Memurluk Hatıraları

*İşçi Sınıfı Problemi

*Çar'a Mektup

*İşçi Sınıfına

*Politikacılara

*Sosyal Reformlara

*Pietro Mazzini'ye Mektup

*Kendinizi Hatırlayın

*Rus Devrimi

*İşçi Sınıfı Nasıl Özgür Kılınabilir?

*Büyük Bir Adaletsizlik

*Rusya'da Sosyal Hareket

*Çağın Sonu

*Halkın Savunması

*Askerlik Hizmeti

*Rus Devrimi'nin Anlamı

*Ne Yapılmalı?

*Hükümetin, Devrimcilerin ve Halkın Bir Savunması

*Mülkiyet Sorununun Tek Çözümü

*Susamam

*Molochnikoff'un Tutuklanmasıyla İlgili

*Bosna ve Herzegovina'nın İlhakı

*Kaçınılmaz Devrim

*Stockholm Barış Konferansı'na Bir Adres

*Faydalı Bir çare

*Karanlığın Gücü

*Aydınlanmanın Meyveleri (komedi)

*Ceset (tamamlanmamış dram)