Tavuk vebası olarak da bilinen hastalık, kuş gribi virüslerinin sebep olduğu kanatlı hayvanların çok bulaşıcı ve öldürücü bir hastalığıdır. Virüsün H5N1 adındaki türevi insanları da öldürebilir.

Kuş gribi, özellikle evcil kanatlı hayvanları daha çok etkilemekle birlikte, bütün kanatlı hayvanlarda ve domuzlarda görülebilir.

Göçmen kuşların, özellikle yaban ördeği ve yaban kazı gibi göçmen su kuşlarının, bu hastalığın yayılmasında önemli rolleri bulunmaktadır. Virüsü taşıyan kuşların salya, burun akıntısı, boğaz akıntısı ve dışkılarıyla doğrudan veya bu salgılarla kirletilen yerlere temas eden evcil kanatlı hayvanlar hastalığa yakalanabilir. Hastalık hayvanlar arasında hızla yayılır ve bütün hayvanların ölümüyle sonuçlanabilir. Kuş gribinin kanatlı hayvanlardaki kuluçka süresi ortalama 3-5 gündür.

İNSANLARA BULAŞIR MI?

Hayvanlarla korunmasız olarak yakın temas (kuş gribine yakalanmış veya bu hastalıktan ölmüş kanatlı hayvanlarla aynı kapalı ortamda bulunma, hasta hayvanları kesme ve yolma; hasta veya ölmüş hayvanların burun ve boğaz akıntılarına, gözyaşlarına, dışkılarına vb. temas) durumunda hastalık insana bulaşabilmektedir.

Bugün için hastalığın insandan insana bulaşmadığı kabul edilmektedir. Kuş gribi insanlara:

- Hasta veya hastalıktan ölmüş hayvanlara temasla,
- Hasta veya ölmüş hayvanların dışkısına, gözyaşına, burun ve boğaz akıntısına temasla,
- Veyahut da bu dışkı ve salgılarla kirlenmiş yüzeylere ve eşyalara temasla,
- Hastalık etkeninin karıştığı havanın solunmasıyla bulaşmaktadır.
Bugüne kadar, kanatlı etiyle veya yumurtalarıyla bulaşma olduğu bildirilmemekle birlikte, bu ürünlerin, iyice pişirilmeden yenmelerinin riskli olabileceği unutulmamalıdır.

BELİRTİLERİ NELERDİR?

Ateş, öksürük, boğaz ağrısı, kas ağrıları başlangıç belirtileridir. Akciğerde ağrı görülür. Bunun sonucunda zatürree, solunum sıkıntısı ve ölüme kadar giden bir takım tablolar oluşabilir. Belirtiler hastalıkla temastan 2 -3 saat ile 3 -4 gün içinde kendini gösterir. Ancak, 7-10 günlük kontrol daha doğru olacaktır. Hücrelere yeterli oksijen gitmediği için vücut morarmaya başlar. Bu yüzden Endonezyalılar kuş gribine "mavi ölüm" diyor.

KİMLER RİSK ALTINDA?

Korunma önlemlerini almadan kanatlı hayvan yetiştirenler ve bu hayvanlarla yakın teması olanlar ile genel temizlik kurallarına dikkat etmeyenlerde risk daha fazladır.

TEDAVİ

Kuş gribinin tedavisi amacıyla kullanılan antiviral ilâçlar bulunmaktadır.

NASIL KORUNURUZ?

- Kümeslerde çalışanlar eldiven, maske, gözlük takarak ve koruyucu elbiseler giyerek çalışmalıdırlar.
- Başta kanatlı yetiştiriciliğinde çalışanlar olmak üzere, herkes temizlik kurallarına uymalı; hayvanlarla temastan sonra eller sık sık bol suyla ve sabunla iyice yıkanmalıdır.
- Kanatlı hayvan etleri ve yumurtaları iyice pişirildikten sonra tüketilmelidir.
- Etlerin pişirme öncesi hazırlanması sırasında kullanılan bıçak ve kesme tahtası gibi malzemeler deterjanla yıkanmalıdır. Ayrıca, eller de etlerin hazırlanmasından önce ve sonra, yine bol su ve sabunla iyice yıkanmalıdır.
- Kuş gribinden ölen hayvanların ortadan kaldırılması veya kuş gribi şüphesiyle itlaf edilen hayvanların gerek itlafı gerekse bertaraf edilmeleri sırasında koruyucu önlemler (maske, eldiven, koruyucu elbise, gözlük) alınmalıdır.
- Hasta veya ölmüş hayvanlara korunmasız temastan kaçınılmalıdır.
- Kanatlı hayvanların salyasına, burun akıntısına, boğaz akıntısına, gözyaşına ve dışkısına veya bunlarla kirlenen yüzeylere ve eşyalara temas edilmemelidir.
- Ölen ve itlaf edilen kanatlı hayvanlar yakılarak veya derince açılan çukurlara gömülüp üzerlerine sönmemiş kireç dökülmek suretiyle bertaraf edilmelidir.
- Çocukların kanatlı hayvanlarla oynamalarına müsaade edilmemelidir.
- Hasta veya ölen kanatlı hayvanlarla, koruyucu önlem almadan temas eden kişiler hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.

KANATLI HAYVAN ÜRÜNLERİNİN TÜKETİLMESİYLE BULAŞIR MI?

Kanatlı hayvan etlerinin, ette pembe kısımlar kalmayacak şekilde iyice pişirildikten sonra tüketilmesi halinde, insanlara hastalık bulaşmamaktadır. Yumurtalar da iyice pişirildikten sonra yenmelidir. Aslında, bu ürünlerin iyice pişirilmeden yenmesiyle başka hastalıklar da bulaşabileceğinden, hayvanlara ait bütün ürünlerin iyice pişirildikten sonra tüketilmesi gerekmektedir.

VİRÜS DIŞ ORTAMA DAYANIKLI DEĞİLDİR

Kuş gribi virüsü, genel olarak dış ortama dayanıklı değildir. Çamaşır suyu dâhil birçok dezenfektan virüsü öldürmektedir.
Ayrıca virüs:
- 56 °C'de 3 saatte,
- 60 °C'de 30 dakikada ölür.
- Gübrede düşük ısılarda en az 3 ay,
- Suda 22 °C'de 4 gün,
- 0 °C'de ise 30 gün canlılığını sürdürebilir.