Bir ilin ekonomik performansını anlamanın en önemli göstergelerinden biri Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) verisidir. Türkiye'nin GSYH verilerini üç ayda bir Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) açıklamalarından öğreniyoruz. İl bazında hesaplamalar çok sistematik bir şekilde açıklanmıyor maalesef. Bu alanda Türkiye Ekonomik Araştırmalar Vakfı (TEPAV) tarafından yapılan çalışmalar var. TEPAV geçtiğimiz günlerde il bazında GSYH hesaplamalarına ilişkin yaptığı bir çalışmayı yayınladı: "Gece Işıklarıyla İl Bazında GSYH Tahmini: 2019'da 81 İlin Kişi Başı Geliri." Bu hafta sizlerle bu araştırmayı paylaşmak istiyorum. TEPAV, araştırması bize şunu söylüyor: Türkiye'nin yüksek gelirli ülke hedefine ulaşabilmesi için büyümenin İstanbul ve Kocaeli haricindeki diğer illere yani Anadolu geneline yayılması adına yeni politikalara ihtiyaç var.
TEPAV tahminlerine göre 2019 yılında GSYH'si en yüksek 10 il sırasıyla; İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Kocaeli, Antalya, Konya, Adana, Gaziantep ve Manisa. GSYH'si en düşük 10 il ise sırasıyla Bayburt, Ardahan, Tunceli, Kilis, Gümüşhane, Iğdır, Bartın, Sinop, Çankırı ve Bingöl.
Araştırma bize 2019 yılında 81 ilden 58'inin pozitif bir büyüme gerçekleştirdiğini gösteriyor. En hızlı büyüyen ilk 10 il sırasıyla Manisa, Osmaniye, Gaziantep, Ardahan, Hatay, Ağrı, Yalova, Kilis, Şanlıurfa ve Muş olurken, GSYH'si en fazla daralan ilk 10 il sırasıyla Kayseri, Kütahya, Aksaray, Kars, Ankara, Şırnak, Bingöl, Konya, Elazığ ve Tunceli oldu. Kişi başı gelirde en fazla kaybın yaşandığı iller Ankara, Kayseri, Aksaray, Nevşehir, Konya, Şırnak, Kütahya, Antalya, Batman ve Karaman olarak sıralandı. 2019 itibarıyla 2 il (İstanbul ve Kocaeli) yüksek gelir, 75 il orta-yüksek gelir ve 4 il (Ağrı, Bitlis, Şanlıurfa ve Van) orta-düşük gelir grubunda yer aldı.
Değerli okur, Araştırmada yer alan verilerin hepsine burada yer vermem mümkün değil. Çalışmaya bir göz atmanızı tavsiye ederim. Benim varmak istediğim nokta TEPAV araştırmasının da vurguladığı üzere; bütüncül kalkınma politikaları için yerelin mercek altına alınması gerektiği:
"Türkiye'de sadece şu an İstanbul ve Kocaeli orta gelir tuzağını aşmış durumda. Türkiye'nin orta-gelir tuzağını ülke olarak aşabilmesi için büyüme performansının Anadolu'daki illere de taşınması gerektiğini göstermektedir. Türkiye'nin orta gelir tuzağını aşması için Kocaeli ve İstanbul'un inovasyon sınırını zorlayarak büyümesi Türkiye'nin büyümesi için önem arz etmektedir.
Ancak nüfusun sadece yüzde 21'inin yüksek gelir düzeyine sıçrayıp yüzde 79'unun orta gelir grubunda kalması, Türkiye'yi makro hedeflerinden uzaklaştırmaktadır. Bu kapsamda, Türkiye'de orta-gelir tuzağındaki illerin bir üst düzeye sıçraması adına her bir ilin farklılaşan mevcut durumu da göz önünde bulundurularak yerel ekonomi politika araçları ile
desteklenmesi gerekmektedir."
