Dünyanın en ünlü zillerinin İstanbul'da yaşayan bir Ermeni aile tarafından yapıldığını, ABD'li Discovery Channel'da yayınlanan, Kanada yapımı 'Antika Avcıları' belgeselinin Avustralya'daki çekimlerinden öğrendim.
Terk edilmiş depolardan açık artırma ile aldıkları antikaları pazarlayarak geçimlerini sürdüren iki Avustralyalı, bu kez depoda bateri zilleri buldular. Onları alıp bir müzik mağazasına götürdüler.
Uzman satıcının gözleri, zillerin üzerindeki markayı görünce adeta yerinden uğradı.
"Buradaki 'Zilciyan İstanbul' yazısı, müzik piyasasında dolar işareti yerine geçer. Bu aile 400 yıldır dünyanın en iyi zillerini yapar" dedi ve sadece tek bir zili tam 1800 dolara bizimkilerden satın aldı.
Belgeseli izledikten sonra Zilciyan Ailesi'ni araştırdım.
Bateri zilleri, ilk olarak İstanbullu Ermeni usta Avetis Zilciyan tarafından 1623 yılında yapılmış. Kalay ve bakırın karışımından yapılan bu eşsiz zillerin formülü, sadece ailenin erkek çocuklarına nesilden nesile söylenerek, tüm dünya için bir sır haline gelmiş. Giderek ünlenen bu ziller, Osmanlı ve Prusya ordularında kullanılmaya başlanmış. Ardından dünyanın en önemli orkestraları ve grupları sadece bu markayı kullanır olmuş.
1929'da ABD'ye yerleşen Zilciyan Ailesi'nden Avedis Zilciyan (1889-1979), Massachusetts eyaletinin Norwell kentinde bir atölye açmış. Onun ölümünden sonra oğlu Arman , 2002 yılına kadar bu geleneği sürdürmüş.
Şimdilerde ise Edirne'nin Uzunköprü ilçesinde yaşayan Mustafa Er, Ermeni ustadan öğrendiği bu sanatı dünyaya yayıyor.
Atölyesinde bronz, bakır ve kalaydan ürettiği el yapımı bateri zillerini, ABD ve Avrupa başta olmak üzere birçok ülkeye ihraç ediyor.
Sizce de Zilciyan Ailesi ve zilleri, başlı başına bir belgesel konusu değil mi?