Bu yıl 27 Mayıs'ın yıldönümünde SABAH yazarı Yavuz Donat çıktığı TV programlarında 'Yassıada Mahkemeleri'nin verdiği kararlar yok sayılsın' diye öneri getirmişti. Bu öneri devlet nezdinde ciddiye alındı ve yapılan çalışmalar sonucu 23 Haziran'da TBMM'den bir karar çıktı: Yassıada Mahkemeleri kararları artık yok hükmünde. Böylece yakın dönem siyasi, hukuk tarihimizden kara bir leke temizlenmiş oldu ve devlet darbelerin anası sayılan 27 Mayıs ile hesaplaştı.
Ama hatıralardan o eziyetli günlerin silinmesi o kadar kolay olmuyor. Ne çekilen acıların telafisi var ne de gidenleri geri getirmenin imkanı... Üstelik o günlere ilişkin bildiklerimiz de bilmediklerimizden az. Darbe süreci, mahkemeler, sonrasında kararların infazı hep acılı hikayelere gebe... Ama bunlar tam anlamıyla anlatılamadı. Çünkü darbeyi yapanlar Tedbir Kanunu sayesinde bu hikayelerin kuşaktan kuşağa aktarılmasını da engelledi. Herkes çektiği acıyla baş başa bırakıldı.
27 Mayıs darbesi de toplumsal olarak 2000'lerden sonra konuşulmaya, tartışılmaya başlandı. Ancak 70 yıl sonra devlet bu darbeyle hesaplaştı. Ya o dönemin acılı aileleri? 15 idam kararı çıkmıştı Yassıada Mahkemeleri'nden. Bu kararlardan üçü infaz edildi. İdam cezası alan 12 kişinin cezası ise müebbete çevrilmişti. O isimler hayatta değiller bugün ama aileleri her şeyi hatırlıyor. SABAH Pazar olarak o ailelerin tanıklığında Yassıada Mahkemeleri dönemine uzandık... Acı hâlâ bir mıh gibi duruyor ailelerin yüreğinde...
ÖNEMLİ BİR KARAR
Bahadır Dülger'in oğlu eski milletvekili de olan Mehmet Dülger TBMM'nin aldığı kararın çok önemli olduğunu söylüyor: "Türk devleti, meclisten çıkan bu kararla şunu söyledi ve tarihe not düştü: Zamanında bizim seçilmiş iktidarımıza darbe yaptınız, onları haksız yere cezalandırdınız. Biz bunun geçersiz olduğunu ilan ediyoruz. Açıkçası önemli bir karar ama Türk demokrasisi için düşünülürse gecikmiş bir karar. Türkiye bu kararı 20-30 yıl önce almalıydı."
BAHADIR DÜLGER'İN OĞLU, MEHMET DÜLGER: YARGILAMA BİTMEDEN, TABUTLAR HAZIRLANDI
Demokrat Parti milletvekiliydi Bahadır Dülger, Tahkikat Komisyonu üyesiydi. Darbeciler için bu suçtu ve Yassıada Mahkemeleri'nde idam cezasına çarptırıldı. Sonraları DYP ve AK Parti milletvekillikleri yapacak olan oğlu Mehmet Dülger darbe olduğunda 19 yaşındaydı. Sonrasını kendisinden dinleyelim: "Babam gazeteciydi. Tahkikat Komisyonu üyesi ve basın bölümünün başıydı. Yargılamalar sonucu idama mahkum oldu. Fakat Milli Birlik Komitesi, mahkemede idam kararı oybirliği ile alınan dört kişinin, Adnan Menderes, Hasan Polatkan, Fatin Rüştü Zorlu ve Celal Bayar'ın cezasını onadı. Bayar'ın cezası yaş haddinden müebbete çevrildi. Babamların cezası ise oy çokluğu ile verildiği için müebbete çevrildi. Babamın kararında, Allah razı olsun Selman Görük karşı oy kullandığı için babam idamdan kurtulmuştu. Ama davada başsavcı Altay Ömer Egesel 140 küsur kişi için idam istemişti. Dava bitmeden tabutlar bile hazırlanmıştı."
AİLELERE BİLE EZİYET ETTİLER
"O günler eziyetti hem de ne eziyet. Yassıada'da yargılananlara zaten her türlü eziyet yapılıyordu. Bir de o insanların ailelerine yapılan eziyetler vardı. Mesela yargılamalar Yassıada'da yapılıyordu. Dolmabahçe Camii'nin yanında Milli Birlik Komitesi'nin irtibat bürosu vardı. Oradan Fenerbahçe Vapur'u ile yargılananların yakınları adaya götürülüyordu. Fakat 480 küsur insan yargılanıyor. Ama her gün sadece 30 sanığın yakını götürülüyor. Bir aileden birinci derece yakını, bir kişi götürülüyordu. Geceden gider sıraya girer, ismimizi yazdırırdık. Üç kardeş, bir de annem sırayla adaya gidiyorduk. Sanık yakınlarına böylesine bir kısıtlama var ama mahkemeyi dinlemeye ve alkışlamaya gelenler vardı. Mesela Adnan Bey ne zaman konuşsa onlar yuhalardı. Onlar aslında askerlerin kiraladığı adamlardı... Dava safahatı açısından bile çok berbat şeyler yaşandı."
14 EYLÜL GÜNÜNÜ HİÇ UNUTMADIM, UNUTMAYACAĞIM
"Hükümlerin açıklandığı 14 Eylül gününü hiç mi hiç unutmam. Babamla Son Havadis'te birlikte çalışan gazeteci Hami Tezkan ile Gökhan Evliyaoğlu, o dönem Yeni İstanbul gazetesini çıkarıyor. Hükümlerin açıklandığı gün onların Şişhane'deki bürosuna gittim. Saat sabah 09.30'da babamın idama mahkum olduğu haberini aldım. Yalnız hükümler kamuoyuna akşam 19.00'da duyurulacaktı. Ben saat 18.57'de eve geldim. Hayatımda hiç unutmayacağım bir gündür. Babanızın idama mahkum edildiğini biliyorsunuz ve bunu ev halkıyla siz paylaşacaksınız. Kararı ev halkı da öğrendi. Ama infazların nasıl yapılacağını bilmiyoruz. Gece yarısı haber geldi Hami Abi'den, 'Cezalar yüzlerine okunacak sonra onanması için Milli Birlik Komitesi'ne gönderilecekmiş' dedi. Babam bir oy ile idamdan kurtuldu. Babamın cezası müebbete çevrilince Kayseri Hapishanesi'ne naklettiler. Gittim Kayseri'ye. Mide kanaması geçirmiş. Hastaneye götürmüşler. 10 dakika görüşmek istiyorum. İzin vermiyorlar. 'Kim verir bu izni?' dedim. 'Sağlık bakanı' dediler. Aradım Bakan Salih Ragıp Üner'i, sağolsun izin verdi. Babam duygulu, orduyu seven, bizi 30 Ağustos'lara götüren biriydi. Dedi ki 'Bu ordu bize bunu nasıl yapabilir?' 'Babacığım bunu ordu değil ordu içindeki bir cunta yaptı' dedim. Biliyorum ki Milli Birlik Komitesi bu işe 1954'ten beri hazırlanıyordu."
