Sultan Abdülaziz'in darbeyle indirilmesi ve yerine getirilen 5. Murad'ın da akli dengesini yitirmesiyle 31 Ağustos 1876'da tahta çıkan Sultan 2. Abdülhamid, eğitim, sağlık, iktisat ve askeri alanlarda önemli hizmetlere imza attı. Osmanlı devletinin son dönemlerinde tahta çıkmasına karşın devletin en güçlü yöneticilerinden biri olarak kabul edilen Sultan 2. Abdülhamid, 21 Eylül 1842 tarihinde dünyaya geldi. Babası Tanzimat Fermanı'nı ilan eden Sultan Abdulmecid, annesi Tir-i Müjgan Kadın Efendi'dir. Sultan İkinci Abdülhamid 11 yaşında iken annesini kaybettiği için öksüz büyüdü ve onunla Piristu Kadın Efendi ilgilendi.
Çeşitli hocalardan Farsça, Arapça ve Fransızca eğitiminin yanı sıra iki İtalyan eğitimciden musiki dersleri aldı. 1861 yılında babası Abdülmecid'in vefatının ardından yerine amcası Abdülaziz padişah oldu. Bu gelişmeyle ağabeyi Şehzade Murad veliahtlığa, kendisi ise tahtın ikinci varisliğine yükseldi.
Saraydan ayrılarak Maslak'taki köşkü ve Kağıthane'deki çiftliğinde ailesiyle birlikte kendi halinde bir hayat yaşamaya başlayan Abdülhamid, diğer şehzadeler borç içindeyken tutumlu özelliğiyle çiftlik ve borsa işlerinden hatırı sayılır bir servet elde etti. Tahta geçeceğini düşünmediği için kendisini hayata hazırlayan Şehzade Abdülhamid, çiftlik, banka, borsa, dünya piyasaları konusunda ileride çok işine yarayacak konularda önemli birikime sahip oldu.
1867 yılında Napolyon'un daveti üzerine Sultan Abdülaziz ile birlikte önce Fransa'ya ardından ise İngiltere, Belçika, Almanya, Avusturya-Macaristan'a iki haftalık seyahat yapan Abdülhamid, bu gezide Avrupa'nın yaşam tarzı, protokol yöntemleri, diplomasi, modern teknikler hakkında önemli bilgi sahibi oldu. İlk dış borcunu 1854 yılında Kırım Savaşı sırasında alan Osmanlı Devleti 1875 yılında borçlarını ödeyemez duruma gelince önce Balkanlarda isyan çıktı sonra İstanbul'da asayiş bozuldu.
Sultan Abdülaziz'in tahttan indirilmesi akabinde hayatını kaybetmesi ile sonuçlanan darbenin ardından Şehzade Murad padişah yapıldı. Sultan 5. Murad'ın akli rahatsızlığı giderek artınca meşrutiyet yanlısı Midhat Paşa ve Sadrazam Mütercim Rüştü Paşa, Şehzade Abdülhamid'i ziyaret edip meşrutiyetin ilanı konusunda anlaştılar. 5. Murad'ın sürekli delilik hali içinde bulunduğu yönünde hal fetvası hazırlanarak tahtan indirilmesinin ardından 31 Ağustos 1876'da 2. Abdülhamid devletin başına getirildi.
