İyot eksikliği neden olur?

Dünyada 130 ülkede önemli bir sağlık sorunu olan iyot yetersizliği, çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği, yetişkinlerde guatr hatta meme kanseri gibi ciddi problemlere yol açabiliyor. İyot eksikliği, anne karnından itibaren yaşamın tüm dönemlerinde ciddi sorunlara neden olabiliyor. İyot eksikliği vücutta erken dönemde hiçbir belirti göstermezken ilerleyen dönemde, tiroit bezinin büyümesine yani guatr hastalığına ve tiroit hormonu üretiminin azalmasına (hipotiroidizme) neden oluyor. Vücut, iyot üretemediği için iyotlu tuz, iyot bakımından zengin toprakta yetişmiş gıdalardan ve deniz ürünlerinden yeterli iyot ağız yoluyla alınmalıdır. İyot eksikliği nasıl anlaşılır, İyot eksikliğinde görülen hastalıklar, İyot hangi besinlerde bulunur, İyot eksikliği nasıl giderilir gibi soruların yanıtını bu yazımızda bulabilirsiniz. İyot, insan vücudunda başta beyin olmak üzere tüm organların düzenli büyümesi, gelişmesi için gerekli hormonların yapımında önemli bir elementtir. İyot yetersizliği pek çok ülkede sosyal ve ekonomik gelişme için tehlike oluşturmaktadır. Yaklaşık olarak 1,5 milyar kişi iyot yetersizliğinin olduğu riskli bölgelerde yaşamaktadır. Vücudun günlük iyot ihtiyacı ne kadardır? Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından belirlenen günlük iyot ihtiyaçları: 0-5 yaş arasında: 90 mikrogram/gün 6-12 yaş arasında: 120 mikrogram/gün Genç erişkinlerde ve erişkinlerde:150 mikrogram/gün Hamilelerde ve emzirme sırasında: 200 mikrogram/gün Günlük ihtiyaç hamilelerde 1,5, emziren annelerde ise 2 kat artmaktadır. İyot eksikliğinin belirtileri, İyot eksikliği nasıl anlaşılır? İyot eksikliği erken evrede belirti vermezken hipotiroidiye yol açtıktan sonraki iyot eksikliği belirtileri; halsizlik, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, ciltte kalınlaşma, kabızlık, soğuğa tahammülsüzlük, adet düzensizlikleri, saç ve tırnaklarda kırılma, kilo artışı, unutkanlık, konsantrasyon güçlüğü, depresyon, duygu durumunda dalgalanmalar, kalp ve akciğer yetersizliği gibi geniş bir şikayet yelpazesi, iyot eksikliğinin belirtileridir. Bu besinler iyot yetersizliğine neden olabilir Lahana, karnabahar, brüksel lahanası, şalgam, turp gibi içinde guatrojenler denen antitroit bileşikleri olan sebzeler tiroid bezinde iyot taşınmasını engelleyerek iyot yetersizliğinin oluşmasında etkili olabilir. Bu besinler iyot yetersizliğine neden olabilir Lahana, karnabahar, brüksel lahanası, şalgam, turp gibi içinde guatrojenler denen antitroit bileşikleri olan sebzeler tiroid bezinde iyot taşınmasını engelleyerek iyot yetersizliğinin oluşmasında etkili olabilir. Bunun için bu besinler iyot eksikliğine neden olmasın diye dengeli tüketilmelidir. Hamilelik ve emzirme döneminde iyot eksikliği çok riskli İyot eksikliğinin gebe ve emziren kadınlarda daha ciddi sorunlara yol açabileceğine dikkat çeken Dr. Yalın, 'Gebelerde iyot ihtiyacı artar. Eğer anne adayında ciddi iyot eksikliği varsa; düşük, erken doğum, doğumsal anomaliler ve yeni doğanda hipotiroidi görülebilir. Ayrıca annesinde iyot yetersizliği olan yeni doğan bebeklerde zekâ geriliği, işitme ve konuşma bozukluğu ile gelişme geriliği riski vardır. Büyük çocuklarda iyot yetersizliği; zihinsel gelişmede geriliğe ve IQ'da azalmaya yol açar. Doğurganlık çağındaki kadınlarda ise ciddi iyot eksikliği kısırlığa neden olabilir. İyot eksikliği için en kritik dönem beyin gelişiminin büyük oranda tamamlandığı gebeliğin ikinci üç ayı ile üç yaş aralığıdır' diyor. İyot eksikliğinin neden olduğu hastalıklar İyot eksikliğinde; ödem, üşüme, kilo alma, kronik yorgunluk, gebe kalmakta güçlük, entelektüel beceri ve kapasitede azalma, sık hasta olmaya neden olabileceği gibi iyot eksikliğinin meme kanseri ile de ilişkili olabileceği gösterilmiştir. Yeterli alınmasına rağmen idrarda yapılan ölçümlerde iyot düşükse ve buna diğer vitamin ve minerallerin eksikliği de ekleniyorsa gluten intoleransı, bağırsak flora bozukluğu gibi emilim ile ilgili problemleri işaret edebilir. İyot yetersizliğine bağlı guatr Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, ortalama günlük ihtiyaç olan 150 mikrogram iyot yeterince alınamadığı için 740 milyon insanın guatr, dünya nüfusunun %54' nün ise iyot yetersizliği hastalıklarından etkilenmektedir. Ülkemizde de iyot yetersizliğine bağlı guatr önemli bir sağlık problemidir. Önlenebilir zihinsel geriliğin başlıca nedeni iyot eksikliği İyot eksikliği; çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği, zeka düzeyinin yaşıtlara göre düşük olması, öğrenme güçlüğü ve okul başarısında azalma gibi sorunları da beraberinde getirebilmektedir. Son verilere göre her yıl doğan yaklaşık 40 milyon çocuk, annelerinin diyetinde yeterince iyot bulunmaması yüzünden farklı ölçülerde zihinsel geriliği riskiyle karşı karşıyadır. İyot eksikliği tedavisi Doğal iyot içeren işlenmemiş deniz ve kaya tuzu en önemli iyot kaynağıdır. Süt ve süt ürünleri de iyot kaynağı besinlerdir. Organik süt ve süt ürünlerinde ilave yapılmadığı için iyot daha düşük olabilmektedir. Mevsimsel ve coğrafi farklılıklar da sütteki iyot miktarı üzerinde etkilidir. Bu genellikle kışın iki kat daha fazla olmaktadır. Isıl işlem ve pastörizasyon da sütteki iyot miktarını %25'e varan oranlarda düşürmektedir. Graves', Hashimoto tiroidi ve sıcak nodülü olan hastaların iyotlu tuz kullanmaları sakıncalıdır. Bu hastalar iyotsuz sofra tuzlarını kullanmalıdır. İyot hangi besinlerde bulunur Dr. Yalın, başlıca iyot kaynağının iyotlu sofra tuzu olduğunu bunun dışında deniz ürünleri, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri, yumurta ve sebzede de iyot miktarının yüksek olduğunu söylüyor. İyot miktarının meyvelerde düşük olduğuna dikkat çeken Yalın, bitkisel ve hayvansal gıdaların iyot içeriğinin yetiştikleri topraktaki iyot miktarı ile orantılı olduğunu da dile getiriyor. Dr. Yalın, öte yandan iyot fazlalığı tiroit nodülü ve tiroid bezinin fazla çalışan (hipertiroidi) bireylerde zararlı etkilere yol açabileceğini de belirtiyor. İyot eksikliği nasıl giderilir İyot eksikliğinin iyotlu tuz tüketimi ile giderileceğini söyleyen Yalın, 'Genel olarak 1 gram iyotlu tuzdaki iyot miktarı ortalama 70 mikrogram civarındadır. Yani vücudun, günlük iyot ihtiyacı 2 gram tuz ile karşılanabiliyor. İyotlu tuz tüketiminin sürekliliğin sağlanmasıyla iyot eksikliği riski bulunmaz ancak iyotlu tuz tüketimi bırakıldığı anda iyot eksikliği tekrar kendini gösterir' diyor ve ekliyor ''İyotlu tuz ambalajı içinde tüketilmeli ya da nemli olmayan serin ortamlarda, ışık, güneş ve hava görmeyen koyu renkli kapalı cam kaplarda saklanmalı ve kısa sürede tüketilecek şekilde az miktarda satın alınmalıdır. Ayrıca, iyodun uçmaması için tuz, yemek pişmeden değil, ocaktan alınmadan hemen önce ya da sofrada atılmalıdır. Açıkta bırakıldığı takdirde tuzdaki iyot yok olur, yemek sıcakken katıldığında da tuzdaki iyot etkinliğini kaybolur.' www.medikalakademi.com.tr