Baharı müjdeleyen, doğanın yeniden uyanışının habercisi olan cemre düşmesi hakkında araştırmalar hız kazandı. Her yıl şubat ve mart aylarında gerçekleşen bu hadiseyle ilgili olarak, cemre düşmesi nedir, cemre ne zaman düşer gibi sorular yanıt arıyor. Cemrenin İslam dinindeki, Türk kültüründeki ve bilimsel literatürdeki karşılığı da merak ediliyor. Konuyla ilgili olarak ilk cemre düştü mü, ayın kaçında, nereye ve ne zaman düşecek gibi sorular da araştırmalar arasında yer alıyor. İşte cemre düşme tarihleri ve konunun detayları!
İLK CEMRE NE ZAMAN DÜŞECEK?
Halk takvimi ve inanışına göre, kasım günlerinin 100. gününden 5 gün sonra cemrelerin düşmeye başlıyor.
Cemrenin birer hafta aralıkla havaya, suya ve toprağa düştüğüne inanılıyor. Üç tane olan cemrenin birincisi havaya (19-20 Şubat), ikincisi suya (26-27 Şubat) ve üçüncüsü de (5-6 Mart) toprağa düşer.
Üçüncü cemrenin ardından baharın geldiği kabul ediliyor.
CEMRE NEDİR?
"Ateş", "kor" anlamına gelen cemrenin her yıl şubat ayı sonunda başlayan takvime göre önce havaya, sonra suya, son olarak da toprağa düştüğü kabul ediliyor. "cemre düşmesi", bahar bayramı nevruzun yaklaştığına da işaret ediyor.
Cemre, İlkbahar başlangıcında yedişer gün arayla; önce havada sonra su ve toprakta oluştuğu sanılan sıcaklık artışıdır. Arapça olan sözcük kor durumunda ateş anlamına gelir.
CEMRE DÜŞMESİ NEDİR?
"Cemre düşmesi" hayvancılıkla uğraşanlar için soğuk nedeniyle dışarıya çıkartamadıkları hayvanların otlaklara kavuşma zamanının yaklaştığını, tarımla uğraşanlar için de toprağın işlenme dönemine gelindiğini ifade ediyor.
TÜRK MİTOLOJİSİNDE CEMRE NE ANLAMA GELİR?
Türk ve Altay halk kültüründe ve mitolojisinde İmre (İmere veya Emire) adı verilen cinin neden olduğuna inanılır. İlkbaharda görünüp titrek ışıklar saçarak göğe yükselir. Sonra buzların üzerine düşerek onları eritir.
Oradan da yere girer. Bundan sonra ısınmış topraktan buhar yükselir. Emire baharın gelişini temsil eder. Bulgarlarda Zemire olarak yer alır. Anadolu Türkçesindeki Arapçadan gelme Cemre sözcüğünün aslında bu adın benzetme yoluyla değişmiş hali olduğu söylenebilir.
İlk cemre havaya ve yedişer gün arayla da suya ve toprağa düşer. Zemre ise Kumuk Türkçesinde nem, buhar gibi anlamlara gelir. Tasavvuftaki kor ve ateş kavramlarının mecazi anlamları vardır. Temizlenmeyi ve yeniden doğuşu temsil eden ateş aşk kavramının yakıcılığıyla da yakından ilgilidir.
Azerbaycan Türklerinin yaratılışla ilgili eski inançlarından kaynaklanan ve Nevruz Bayramından önce, yılın son çarşamba gününde yapılan "boz ayın dört çarşambası", uygulamasını ifade eden "Cemle" sözcüğü de "Cemre" ile aynı kelimedir.
Buradaki "Cemle" de köken olarak "İmir, İmere, Emire" sözcükleriyle bağlantılıdır. Celal Beydili'ne göre; bazı sözlüklerde gösterildiği gibi, Arap dilinden geldiğini söylemek doğru değildir.
