Peki hayatımızı ele geçiren sosyal medyanın olumsuz yönleri ile nasıl mücadele edeceğiz. Merak edilen tüm soruları SETA Toplum ve Medya Araştırmaları Direktörü Dr. İsmail Çağlar'a sorduk.
31 MART SEÇİMLERİNDEN SONRA YALAN YAYGINLAŞTI
-Sosyal medyada son dönemde adeta bir yalan ortaya atılıyor ve sistematik bir şekilde yaygınlaştırılıyor. Bu paylaşımlara bakıldığında tek merkezden yönetiliyor izlenimi uyandırıyor. Siz ne düşünüyorsunuz?
Günümüzde iletişimin teknik imkanları buna olanak veriyor. Çeşitli mesajlaşma uygulamaları ile kişileri online olarak organize etmek ve daha önceden üretilmiş içeriği paylaşmalarını istemek mümkün. Bu kolayca yapılabilecek bir organizasyon. Mali olarak da büyük bir karşılığı yok. 31 Mart seçimlerinde İstanbul ve Ankara belediyelerini kazanan CHP'nin belediye imkanları ile bu tür yapılanmalar içerisine girdiği, çeşitli ajanslarla anlaşarak troll ordusu kurduğuna dönük haberler medyada yer aldı. Son günlerde yapılan tek tip ve yalan odaklı sayıca fazla paylaşım bu haberlerle örtüşüyor.
HER YOLU MÜBAH GÖRÜYORLAR
-İftira ve yalan yüzlerine vurulmasına rağmen bu paylaşımlarını silmemekte ısrar ediyorlar. Son olarak bunu "Kürtçe müzik dinlediği için öldürüldü" haberlerinde gördük. Bu pişkinlik konusunda ne söylemek istersiniz?
Bu tamamen yalanı söyleyen kişi ile yalanın alıcısı olan kitle arasındaki ilişkiden kaynaklanıyor. Bahsi geçen yalan içerikleri paylaşan kişilerin takipçi kitlesi zaten hakikatin peşinde değil. Siyasi olarak kullanışlı, oy vermedikleri partiye zarar vereceğini düşündükleri malzemeleri istiyorlar. Siyasi olarak kullanışlı ise onun doğru olmasına bakmıyorlar. Bir nevi "kavgada yumruk sayılmaz" veya "zafere giden her yol mubahtır" anlayışı. Beklenti doğrunun paylaşılması değil siyaseten kullanışlı olanın paylaşılması olunca bu sonuç kaçınılmaz. Utanmadan, sıkılmadan yalan paylaşımda bulunabiliyorlar. Yalanın sosyal, hukuki, idari bir yaptırımı olmazsa yalan söyleyecek, bunu sorun olarak görmeyecek düşük ahlaka sahip insanlar her zaman vardır.
SOSYAL MEDYA KURULUŞLARININ TÜRKİYE'DE TEMSİLCİLİĞİ YOK
-Sosyal medyada insanların itibarları ayaklar altına alınıyor, linç ediliyor, iftiraya maruz bırakılıyor. Bütün şikayetlere rağmen örneğin Twitter bu paylaşımları düşünce özgürlüğü kapsamında değerlendiriyor ve bu içerikleri kaldırmıyor. Dahası mahkeme kararı olmasına rağmen bu isimleri yargı ile paylaşmıyor. Bu konuda ne yapılabilir?
Konu tüm dünyada tartışılan sıcak bir konu. Yakın zamanda Fransa sosyal medya ile ilgili bir düzenleme yaptı. Twitter kullanıcılarına bu düzenlemeleri kabul ettiğini, Fransız kullanıcıların paylaşımlarında bu kurallara dikkat etmesi gerektiğini deklare etti. Bir nevi Fransa'nın koyduğu kuralları kabul etmiş oldu. Türkiye'de de bu yönde adımlar atılmalı. Öncelikle sosyal medya platformlarının Türkiye'de resmi temsilcilik bulundurması ve Türkiye'nin taleplerini bu temsilcilik vasıtası ile karşılaması gerekir. Türkiye vatandaşlarının hukukunu korumak zorunda. Bir Türk vatandaşı sosyal medyada hakarete uğruyorsa, siber zorbalığa muhatap oluyorsa, tacize uğruyorsa, dolandırılıyorsa Türkiye egemen bir devlet olduğu için vatandaşının hakkını savunmak zorunda. Daha hassas konular var. Mesela sosyal medya üzerinde çocuk pornografisinin hızlı bir yayılımı var. Türkiye veya egemen başka bir devlet "sosyal medya olduğu için üzerime vazife değil" diyemez. Devletin bu alanda vatandaşın hakkını savunması gerekiyor. Hakaretin, sosyal medya üzerinden yapılan cinsel tacizin, pedofilinin, dolandırıcılığın cezası olmalı. Türkiye vatandaşlarını bunlara karşı koruyabilmeli. Dolandırılan vatandaşının hakkını arayabilmeli. Nasıl ki bir mağazadan satın aldığı bir ürün kusurlu çıkınca hakem heyeti, tüketici mahkemesi vasıtasıyla tüketicinin hakkını koruyorsa, sosyal medya üzerinden yapılan ticarette de bu mekanizmayı işletebilmesi gerekiyor. Bunların hepsi sosyal medya platformalarının öncelikle Türkiye'de temsilcilik açması, devletin bu alandaki egemenliğini kabul etmesi, adli ve idari mercilerle koordinasyon içerisinde olmasını gerektiriyor. Tüm devletler bu konularda işbirliğine açık olmayan sosyal medya mecralarına karşı vatandaşlarını korumak için tedbirler alıyor. Türkiye'de bu anlamda daha ileri tedbirler almalı.
TWİTTER TROL ÇÖPLÜĞÜNE ÇÖZÜM BULMALI
-Özellikle twitter'da trol hesapların, gerçek kullanıcıların çok üstünde olduğu belirtiliyor. Gerçek bir kullanıcının 3-5 tane de trol hesabı bulunuyor. Bu trol hesaplar hızla büyüyor. Bu büyüme ile birlikte sosyal medyada bilgi kirliliği, yalan haber, iftira ve hakaretin içeren paylaşımların sayısı da her geçen gün artıyor. İşin kötüsü bu haberler çok hızlı yaygınlaşıyor ve Bu gidişin sürdürülebilir olduğunu düşünüyor musunuz?
Kesinlikle sürdürülemez. Twitter bu konuda çok daha fazla gayret göstermeli. Twitter'ın ve diğer mecraların çok büyük ARGE bütçeleri var. Tüketici datasını reklam verisine nasıl daha iyi dönüştürürüz, bu alanda büyük veriyi nasıl daha iyi kullanırız diye çok büyük bütçelerle araştırma geliştirmeler yapıyorlar. Aynı şekilde troll hesapların, yalan haberin, manipülasyonun önüne geçmek için de gayret göstermeliler. Bu olmazsa çok uzak olmayan vadede iki sonuçla yüz yüze gelirler. İlk sonuç kullanıcı kaybı olur. Twitter "çöplüğe" dönerse kullanıcı diğer mecralara gider. Sosyal medyada yeni mecralar çok hızlı popüler oluyor. Yeni bir mecra 2-3 ay içerisinde hızla popülerleşip eski mecralardan kullanıcı çalabiliyor. Diğer sonuç ise devletler bazında olur. Devletler zaten halihazırda sosyal medya mecralarına karşı daha sıkı tedbirler alıyorlar. Fransa, Almanya ve en sonunda ABD. Twitter troll hesaplar üzerinden yapılan dezenformasyona, yalana, siber zorbalığa bir çözüm bulamazsa daha korumacı devlet tedbirleri ile muhatap olabilir.
