ANAYASA MAHKEMESİ 1961 DARBE ANAYASASIYLA KURULDU Türkiye Anayasa Mahkemesi ile 1961'de TSK'ın yönetime el koyduğu yıllarda tanıştı. Mahkeme 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından Milli Birlik Komitesi tarafında hazırlanan 1961 anayasa ile kuruldu. Mahkemesinin kuruluşu, görev ve yetkileri, yargılama ve çalışma usulleri ile kararlarının niteliği 1961 Anayasası'nın 145 ila 152. maddeleriyle düzenlenmiştir. ANAYASA MAHKEMESİ, YÜCE DİVAN SIFATI İLE GÖREV YAPAR Anayasa Mahkemesi'nin görevi; TBMM'nin yaptığı kanunları ve İç tüzükleri 'şekil ve esas' bakımından uygunluğunu denetler. Anayasa Mahkemesi'nin diğer görevleri arasında Yüce Divan sıfatıyla siyasi şahsiyetleri yargılamak, siyasi partilerin kapatılması hakkındaki davalara bakmak da vardır. GÜCÜNÜ 1961 ANAYASASINDA ALIR 1961 Anayasası'na göre, Anayasa Mahkemesi, 15 asıl ve 5 yedek üyeden oluşur.1982 Anayasası ile birlikte Anayasa mahkemesinin yargı organı konumu yeniden değerlendirilmiş ve gücü kısıtlanarak yeniden düzenlenmiştir. ANAYASA MAHKEMESİNDE BİR İLK: BİREYSEL BAŞVURU HAKKI TANINDI 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan referandumla Anayasa Mahkemesinin kuruluşu, görev ve yetkileri yeniden düzenlendi. Yapılan değişiklikle ile üye sayısı 17' e çıkarıldı. Mahkeme 2 bölüm ve genel kurul halinde çalışması kararlaştırıldı. Ve Türkiye tarihinde bir ilke imza atılarak bireysel başvuru hakkı getirildi. Bu değişiklikle Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının bireysel haklarını Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine götürmeden önce Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine iletme hakkı verildi. YÜCE DİVAN KARARLARI İÇİN YARGITAY' A TEMYİZ'E GİTMEK HAKKI VERİLDİ Son yapılan 2010 düzenlemesiyle beraber Anayasa Mahkemesi siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurul olarak bakılmasına, bireysel başvurulara ise bölümlerin bakmasına karar verildi. Ayrıca 'Yüce Divan'ın divan yargılamaları yeniden Yargıtay'a temyize götürülme hakkı tanındı. Anayasa değişikliğinin iptali ve siyasi parti kapatma davalarında üyelerin 3/5'i yerine 2/3'ünün oyu aranacak şekilde kararların bağlanma noktasında yeniden mahkemesinin görevi şekillendirildi. KURULDUĞU GÜNDEN BERİ 18 KİŞİ ANAYASA BAŞKANLIĞI GÖREVİNDE BULUNDU 1961 'den bugüne kadar 18 kişi Anayasa Mahkemesi başkanlığı görevini üstlenmiştir. İlk başkanı Sünuhi Arslan yapmıştır. Şu an ise Haşim Kılıç bu görevi yürütmektedir. Anayasa Mahkemesinin ilk kadın başkanı ise 2005' te göreve başlayan Tülay Tuğcu oldu. ANAYASA MAHKEMESİ BUGÜNE KADAR 24 SİYASİ PARTİYİ KAPATTI Anayasa Mahkemesi kurulduğu günden bugüne kadar siyasi parti kapatma davalarından, Yüce Divan yargılamalarına kadar pek çok konuda ülke gündemine damgasını vurdu. 1962 yılından bugüne kadar 47 siyasi parti hakkındaki kapatma davasını sonuçlandırdı. Anayasa Mahkemesi, 24 partinin kapatılmasına karar verdi. MAHKEME 1990'LI YILLARDA 12 SİYASİ PARTİYİ KAPATTI Anayasa Mahkemesi özellikle 1990'lı yıllarda birçok siyasi partiyi kapattı. Birçok ideolojik görüşe sahip partiyi kapatan mahkeme verdiği bu kararlar ile ciddi tartışmalara neden olmuştur. 1990'lı yıllarda Sosyalist, Halkın Emek, Özgürlük ve Demokrasi, Sosyalist Türkiye, Yeşiller, Demokrasi, Sosyalist Birlik Demokrasi ve Fazilet, Refah, Halkın Demokrasi, Demokratik Kitle Partilerini Değişim Partilerini kapattı. YÜCE DİVAN'DA İLK MEHMET BAYDUR YARGILANDI 1961 Anayasasından sonra Yüce Divan'da yargılanan ilk kişi, 1964 yılında eski Ticaret Bakanı Mehmet Baydur oldu. ''Arpa davası'' olarak bilinen davada, Baydur, 52 bin 500 ton beyaz arpanın bir İngiliz firmasına satışına ilişkin iddialarla nedeniyle yargılandı. Mahkemede Baydur hakkında beraat kararı verildi. HİLMİ İŞGÜZAR 'YOLSUZLUK' İDDİASIYLA YARGILANDI 9. Mahkeme ikinci olarak 1981'de eski Sosyal Güvenlik Bakanı Hilmi İşgüzar'ı yargıladı. ''Kayırma, yolsuzluk, nüfuz ticareti, vazifeyi suiistimal ve menfaat temini suretiyle BAĞ-KUR ve SSK'yı zarara uğrattığı'' iddiaları nedeniyle yargılandı. Mahkeme heyeti, İşgüzar'a, ''5 yıl ağır hapis, 4 yıl 8 ay hapis, 5 milyon 251 bin 600 lira ağır para, memuriyetten temelli men'' cezası verdi. TUNCAY MATARACASI 36 YIL AĞIR HAPİS CEZASINA ÇARPTIRILDI Eski Gümrük ve Tekel Bakanı Tuncay Mataracı da Yüce Divan'da yargılanan 3. Bakan oldu. ''Rüşvet almak'' iddiasıyla yargılanan Tuncay Mataracı' ya ''36 yıl ağır hapis, 787 milyon 386 bin 166 lira ağır para cezasına çarptırılmasına, memuriyetten temelli yoksun bırakılmasına ve şoför ehliyetinin 6 yıl süreyle geri alınmasına'' hükmü karar verildi. ANAYASA MAHKEMESİ TURGUT ÖZAL'I TANIK OLARAK DİNLEDİ Eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar, ''rüşvet almak'' ve ''görevini kötüye kullanmak'' iddiasıyla TBMM tarafından 1985'de Yüce Divan'a sevk edildi. Dönemin Başbakanı Turgut Özal'ın da tanık olarak dinlendiği davada, Özdağlar, ''rüşvet'' suçlamasından beraat etti. TÜRKİYE TARİHİNDE İLK KEZ BİR BAŞBAKAN YÜCE DİVAN'A SEVK EDİLDİ Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir başbakan Yüce Divan'a sevk edildi. Eski Başbakan Mesut Yılmaz ve Devlet eski Bakanı Güneş Taner, ''Türk bank ihalesine fesat karıştırdıkları'' iddiasıyla Yüce Divan'a sevk edildi. Yüce Divan, 23 Haziran 2006'da Yılmaz ve Taner hakkında açılan davadaki suçu ''görevi kötüye kullanma'' olarak kabul etti ve Şartla Salıverilme Yasası uyarınca kamu davasının kesin hükme bağlanmasını erteledi. ANAYASA MAHKEMESİ AK PARTİ KAPATMA DAVASINI REDDETTİ 15. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya'nın, AK Parti'nin 'laikliğe aykırı fiillerin odağı haline geldiği' gerekçesiyle, partinin kapatılması ve ilgili Başbakan Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül dâhil 71 kişinin 5 yıl süre ile siyasetten uzaklaştırılması istemiyle hazırladığı iddianame Anayasa Mahkemesi'ne dava açtı. 2008'de kararı açıklayan Anayasa Mahkemesi AK Partinin temelli kapatılmaması, fakat hazine yardımının belirli bir oranda kesilmesi karar verdi. ANAYASA MAHKEMESİ: BALYOZ DAVASINDA 'HAK İHLALİ 'YAPILDI 18 Haziran 2014'te Anayasa Mahkemesi, Balyoz Davası sanıklarının yaptığı 230 başvuruyu birleştirerek, karar verdi. Mahkeme sanıkların haklarının ihlal edildiğine hükmetti. Balyoz Davası'nda sanıkların, dijital veriler ve tanık dinlenilmesiyle ilgili konularda haklarının ihlal edildiğine oy birliğiyle karar verdi. ANAYASA MAHKEMESİ İLKER BAŞBUĞU HAKLI BULDU Anayasa Mahkemesi, eski Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral İlker Başbuğ'un ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkûm olduğu Ergenekon davasında gerekçeli kararın hâlâ yazılmamış olmasını 'hak ihlali' kabul etti. ANAYASA MAHKEMESİ ERGENEKON SANIKLARINI İÇİN 'HAKLILAR' DEDİ Yüksek mahkeme, Ergenekon davası sanıklarından Küçük, Çiçek ve Ersöz'ün 'uzun tutukluluk nedeniyle haklarının ihlal edildiği' gerekçesiyle yaptıkları bireysel başvuruları sonuçlandırdı. Anayasa Mahkemesi, Ergenekon davasının sanıkları Veli Küçük, Dursun Çiçek ve Levent Ersöz'ün yaptığı bireysel başvurularda 'Uzun tutukluluk' gerekçesiyle 'ihlal' kararı verdi. ANAYASA MAHKEMESİ: TWİTTER'İN ENGELLEMESİ MÜMKÜN DEĞİLDİR Anayasa Mahkemesi, Twitter'a erişim engelinin kaldırılması gerektiğine hükmetti. Twitter'ın engellenmesiyle ilgili bireysel başvuruları görüşen Yüksek Mahkeme, 'Erişimin engellenmesinin ifade özgürlüğünün ihlali' anlamına geldiğine oybirliğiyle karar verdi. SEÇİME 6 AY KALA ANAYASA MAHKEMESİ SEÇİM BARAJI ÇIKIŞI Anayasa Mahkemesi son büyük çıkışı yüzde 10'luk seçim barajının düşürülmesi ile ilgili yapmıştır. Geçen hafta mahkeme başkanı Haşim Kılıç; bir röportajında 'seçim barajının düşürülmesi' ile ilgili bireysel başvurular olduğunu belirterek, ilerleyen süreçte mahkemenin görüşüp kararı açıklayacağını belirtti. Ve seçimlere 6 ay kalan yapılan bu açıklama başta hükümet olmak üzere bütün kesimlerde farklı tepkilere neden oldu. Tepkilerin ardından anayasa mahkemesi bir açıklama yaparak; Anayasa Mahkemesi, seçim barajını düşüreceğine ilişkin yapılan değerlendirmelerin bir gazetecinin kendi görüşü ve değerlendirmesinden ibaret olduğunu bildirdi.