Ferguson: "Lütfen iki kurşun alabilir miyim!"

ALEX FERGUSON Önce, kısa künye: 1941 yılında, Glasgow’un Govan Bölgesi’nde doğan mavi gözlü İskoç’un tam adı, Alexander Chapman Ferguson. Futbola, kendisinden bir yaş küçük kardeşi Martin’le Glasgow Rangers taraftarı olarak ısındı. Futbolculuğa ise, şehrin 1867 yılında kurulmuş köklü takımı Queens Park’ta adım attı. Bu takımı, Londralı adaşı ile karıştırmayın; çünkü Glasgowlular, bu konuda çok hassas. Sonrasında, profesyonel olarak, sırasıyla; St. Johnstone, Dunfermline Atletic, Rangers, Falkirk ve Ayr United’da oynayıp, kariyerini noktaladı. Oyunculuğunu niye kısa kestiğimizi merak ederseniz; Ferguson, hiçbir zaman üst düzey bir futbolcu olamadı da ondan. 317 resmî maçta 170 gol atmış bir forvet olarak kötü bir oyuncu değildi; ancak, St. Johnstone ve Falkirk ile iki kere İskoçya Birinci Ligi Şampiyonluğu dışında bir başarısı olmadı. Yani kariyerini, en üst ligde şampiyonluk göremeden bitirdi. Aslında, futbolculuğuyla ilgili en bilinen anısı; 1965-1966 sezonunda, ilk üçe bile giremeyen Dunfermline’da 31 gol atıp, gol krallığını Celticli Joe McBride ile paylaşmasıydı. Unutmadan; futbol oynadığı yıllara dair en akılda kalan çalımı, evliliği oldu. Protestan bir aile ve mahallede doğan Ferguson’un, “tabu canavarı” olacağı, daha o zamandan belliydi. Rangers’da oynarken, koyu Katolik bir ailenin kızı Cathie ile yaptığı evlilik; futbolculuğu döneminde, gazetelere pek çok kez haber olmuştu. Ferguson, eşini o kadar seviyordu ki futbolu bırakmadan önce, Nottingham Forest kendisiyle anlaşmış; ancak, İngiltere’ye yerleşmek istemeyen eşi onay vermeyince, Nottingham yerine Ayr United’ı tercih etmişti. Futbolu bıraktıktan sonra, en iyi bildiği işte kendisine yeni bir kariyer inşa etmeye koyuldu. İskoçya’nın doğusundaki East Stirlingshire’da 40 sterlin maaşla başlayan ve St Mirren’da devam eden acemilik dönemi, oldukça iyi geçmişti. St. Mirren’i, 1977 yılında, Premier League’e taşıyarak ilk büyük sınavını başarıyla geçmişti. Bu şampiyonluğu, önerdiği sözleşme teklifini kabul etmeyen bütün futbolcuları kovarak elde etmesi, onu küçük çaplı bir kahraman yapmıştı. Ancak bu başarısını önemsemeyen kulüp başkanı Willie Todd’a göre, yıldızları takımdan gönderen Alex Ferguson’un, menajerliğe hiç yeteneği yoktu. Zaten Todd, sezon sonu Aberdeen’le adı anılmaya başlayan Ferguson’u, dedikodular başlar başlamaz kovdu. Willie Todd için üzgünüz. Kim bilebilirdi ki saha kenarında devamlı sakız çiğneyen bu adamın, 15 yıldır Rangers ve Celtic dışında şampiyon çıkarmayan ligi alt üst edeceğini. Alex Ferguson; yani kısaltılmış adıyla “Fergie”nin bu önemli başarısı, Todd dışında başkalarının da dikkatini çekmişti. Örneğin Billy McNeill, kendisine Celtic menajerliği için şans vereceğini söylediğinde, çok oralı olmadı. Çünkü o, Aberdeen gibi köklü ama 1955 yılından beri şampiyon olamamış bir takımı, zirveye çıkarma hayaliyle yaşıyordu. 1978 yılında, takımın tek yetkilisi olarak işe başladı. O kadar sert ve disiplinliydi ki futbolcuları arasındaki lakabı “Furious Fergie (Öfkeli Fergie)”ye çıkmıştı. Hatta bir keresinde, yolda aniden karşısına çıktığı oyuncusu John Hewitt’e, çay makinesini fırlatıp, kötü oynadığı maçın hesabını sormuştu. Yükselişe geçmişti ve onu durdurmak gittikçe zorlaşıyordu. 1979 yılında, İskoçya Lig Kupası’nı, fi nalde Dundee United’a yenilerek kaybetti. Ama ertesi sezon, 15 yıldır Celtic ve Rangers dışında şampiyon çıkaramayan ligi tepede bitirdi. 1980 yılında ligi, 1982 ve 1983 yılında kupayı, 1984 yılında hem ligi hem kupayı, 1985 yılında ligi ve 1986 ise, yine hem ligi hem kupayı kazandı. Ama liste bu kadarla sınırlı değildi. 1983 yılında, sıra Avrupa’ya gelmişti. O yıl; önce Real Madrid’in elinden Kupa Galipleri Kupası’nı aldı, sonra da Hamburg’un şaşkın bakışları arasında UEFA Süper Kupası’nı kazandı. İlginç bir kişilikti; Avrupa başarısının ardından kapısına gelen; Rangers, Arsenal ve Tottenham Hotspurs gibi büyükleri, “Daha erken.” diyerek geri çevirmişti. Aberdeen’den ayrılmadan önce, İskoçya’nın vatansever bir evladı olarak, vefasını, hayatını kaybeden millî takım teknik direktörü Jock Stein’in yerine geçerek gösterdi. Millî takımla elde ettiği bir-iki önemli başarıdan sonra, artık zamanının geldiğini düşündü. Sevgili eşi Cathie’yi, iyi bir gelecek için ikna etmişti. Başarısız bir beş yılın ardından kovulan Ron Atkinson’un yerine, Manchester United’ın başına getirilmişti. İşi kolay değildi; çünkü takım, son şampiyonluğunu, 19 yıl önce, efsane menajer Matt Busby döneminde kazanmıştı ve başarıyı, aç kurt gibi bekleyen bir taraftar kitlesine sahipti. Ancak işler, beklenmediği kadar kötü gitti; takım, ligi, birçok mağlubiyet sonrası 11. sırada bitirdi. O sezon, en önemli başarısı; Anfi eld’de Liverpool’a karşı alınan 1-0’lık galibiyetti. Fakat 1989 yılında; Neil Webb, Paul Ince ve Garry Pallister transferleri sonrası, bir şeylerin değişeceği çok açıktı. O yıl, FA Cup’ı; 1992 yılında ise, lig kupasını kazandı. Alex Ferguson efsanesinin arka planındaki asıl önemli sebep, kendisine güvenen ve altı yıl şampiyon olamayan takımın başında kalmasına izin veren yönetimdi. Zira “Fergie”, bu güveni asla sarsmadı; altı yıllık başarı arasından sonra, İngiltere’de ve Avrupa’da sayısız başarıların altına imzasını attı. Protestan bir İskoç olarak, en anlamlı ödülleri ise; iki şövalyelik nişanı ve 1999 yılında, bizzat Kraliçe Elizabeth’ten aldığı “Sir” unvanıydı. Alex Ferguson’un başarısının ardında, sadece, takımın büyük transfer bütçesi ya da istediği oyuncuyu takıma getirebilme hakkı yatmıyor. Ferguson, büyük transferler yaptı ama fazladan bir adam bile almadı. Onun yönetiminde, ihtiyaç nereyeyse, büyük transfer doğrudan oraya yapıldı. Evet, bu rahatlığın başarıya olan katkısı inkâr edilmese de, otoriteler tarafından kabul gören Ferguson disiplini ve onun sorunlu yıldızlardan harika ekipler yaratması, başarılarında daha çok önem arz ediyor. Bununla beraber; Eric Cantona gibi, her an patlamaya hazır bir bombayla beş fırtınalı yıl ve ilk Premier League şampiyonluğu gibi anlatılacak çok hikâyesi var. Bir de aynı takıma; Roy Keane, Andy Cole ve Dwight Yorke gibi arızaların katıldığını da göz önüne alırsak; kısacası, tipik bir “al başını kaç” durumu ortaya çıkıyor. Ancak bu, “Fergie” için harika bir mücadele deneyimi. Ve pek tabii de, gerçeküstü bir başarı örneği. Bu noktada, “Fergie’nin Yavru Kuşları” olarak anılan efsane isimlerin dönemine değinmek gerekir. “Yavru Kuşlar” kimler mi? İşte o liste: Gary Neville, Phil Neville, David Beckham, Paul Scholes, Nicky Butt ve bu isimlerden iki yaş büyük Ryan Giggs. “Fergie”nin, yaşlı bir oyuncuyu cesaretle transfer edip takıma koyması, onun kendine olan güveninin en büyük göstergesi. Yoksa Jaap Stam’ı gönderip, yerine 36 yaşındaki Laurent Blanc’ı almasını izah etmenin mümkünü yok. Alex Ferguson’un yönetim anlayışı oldukça basit: “Ya benim kurallarıma uyarsın ya da gidersin”. Bu anlayışı benimsemeyip, kulüpten ayrılan isimlerle kurulacak bir takım, herhalde dünyanın her liginde şampiyonluğa oynar. İşte yine bir liste: Paul McGrath, Paul Ince, Lee Sharpe, Andrei Kanchelskis, Jaap Stam, Dwight Yorke, David Beckham, Gordon Strachan, Roy Keane, Ruud van Nistelrooy, Gabriel Heinze. Bu isimler, onunla anlaşamadığı için, kapıyı dışarıdan kapatmayı tercih edenler olarak biliniyor. Hele David Beckham’ın kulüpten ayrılmasına neden olan meşhur krampon kazası var ki, evlere şenlik. Soyunma odasında, takıma ve özellikle Beckham’a kızdığı bir anda tekmelediği kramponun Beckham’ın kaşını yarması, onun sert kişiliğini değerlendirmek açısından oldukça önemli. Olayı “aptal bir kaza” olarak nitelendiren Alex Ferguson; “O kramponu David Beckham’ın kafasına bilerek atsaydım, şimdi sahada frikikleri ben kullanıyor olurdum.” diyerek, yaşananları kendi tarzında böyle açıklamıştı. “Fergie”nin sertliğinin altında ne yatıyor diye sorarsanız; bence, çocukluk ve gençlik günleri en anlamlı cevap olur. Neden mi? Çünkü doğduğu tersane bölgesi Govan’daki hayatını kendi ağzından dinleyince, insan bundan daha da emin oluyor: “Govan’da büyümek harika bir şeydi. Tek yaptığımız, futbol oynamak ve kavga etmekti. Bu tip bölgelerde, yapacak başka bir şey yoktur.” Elbette ki “Fergie”nin seçimleri de her zaman kusursuz değildi. Juan Sebastian Veron, Massimo Taibi, Diego Forlan, Liam Miller, David Bellion, Djemba Djemba, Kleberson; hatta Owen Hargreaves gibi baltayı taşa vurduğu transferler de oldu. Ama her yanlışın ardından bir-iki doğru gelmesi, kariyerinde tam gaz ilerlemesine neden oldu. Polemikleri, at yarışı hastalığı, basın toplantılarında gazetecilere küfretmek gibi alışkanlıkları hâlâ devam ediyor. Ama aklımda kalan öyle bir an var ki, ne zaman gözümün önüne gelse gülmekten kendimi alamıyorum. 2005 yılında, bir hayır kurumu için verilen davette, Arsene Wenger ve Alex Ferguson, beraber sahneye çıkar. İkili, aralarında Fabio Capello’nun da bulunduğu bazı davetlilerden gelen soruları yanıtlar. Toplantının sonuna doğru, “Fergie”ye şöyle bir soru gelir: “Tabancanızda bir kurşununuz var. Kimi vururdunuz; Arsene Wenger’i mi, Victoria Beckham’ı mı?” Ferguson’un cevabı şöyledir: “Lütfen, iki kurşun alabilir miyim?” Sert, agresif; aynı zamanda işi bırakacağını söyleyenlere ters ters bakarak ağız dolusu küfür sallayan bu adam, yakın bir gelecekte, Manchester United’ı 25 yıl yöneten Matt Busby’nin rekorunu kıracak. “Fergie”nin, rekoru kırmadan Manchester’dan taşınacağı yok gibi.