Fazla mesai ücretleri hakkında bilinmesi gereken birçok detay var. Sabah Gazetesi Yazarı Faruk Erdem'in bu konuyla ilgili yazdığı yazı.
Türkiye'de işçiler için haftalık çalışma süresi 45 saat. Bunu aşan her dakika için para ödenmesi gerekiyor. Ödenecek para günlük ücretin 1.5 katı oluyor. Hesap ise zor değil. Mesai vermeyen işyeri tazminat öderken idari ceza da kesiliyor. Türkiye'de çalışanların kıdem tazminatından sonra en büyük sorunları mesailerde (fazla çalışma) yaşanıyor. Milyonlarca arkadaşımız iş yerlerinde olması gerkenden çok çalıştırılıyor, izin günleri hiçe sayılıyor. Hatta resmi tatiller bile dikkate alınmıyor. Bütün bunların bir karşılığı olması gerekirken, birçok işyeri paraları ödemiyor. Mesai parası işçinin en temel haklarından biridir ve ödenmesi gerekir. Üstelik kanun bunun ölçüsünü de koymuş durumda. Bu sorunla ilgili bize de çok fazla soru gelmeye başladı. Suat Yılmaz isimli okurumuz da fazla mesai yapıp karşılığını alamayanlardan. Sorusu şöyle:
Soru: İş yerinde çoğu gün 12 saat kaldığımız oluyor. Fakat ay sonunda maaşımızda değişiklik yok. Patrona söylediğimizde ise 'Şartlar böyle işinize gelirse' diyor. Bizim hiç hakkımız yok mu?
Cevap: Olmaz mı Suat Bey. Sizin, yaptığınız her mesai dakikasını alma hakkınız var. Ödenmediği için haklı fesih ile tazminat talep etme hakkınız var. Üstelik işyerinizin ceza alması da sözkonusu. İsterseniz özet bir bilgi vereyim, sonra da mesaileriniz nasıl hesaplanacak onu anlatayım. İş Kanunu'na göre genel olarak haftalık çalışma süresi 45 saat. Bunu aşan sürenin parasının ödenmesi gerekiyor. Yasa bu kadar açık. Bu süre bir günde 11 saati aşmamak kaydıyla haftanın değişik günlerine dağıtılabiliyor.
Sözleşme ile bunun altında çalışma süresi belirlenmişse 45 saate kadar olan süreler de mesaiye giriyor. Yani bir işçi haftanın 5 günü 40 saat çalışıyorsa burada mesai 45'e kadar olan bölümü de kapsıyor. Bir rakam daha. Gece çalışması 7.5 saati aşmışsa ve gündüz 11 saati geçen çalışma olmuşsa, bu kez haftalık 45 saate bakılmaksızın mesai ödemesi yapılması gerekiyor.
Gelelim hesaba. Bir günlük çalışma 7.5 saat olarak belirleniyor. Buna göre işçinin saatlik ücreti de belirleniyor. Fazla çalışılan saat bu ücretin yüzde 50'si olarak hesaplanıyor. Örneğin bir işçinin bir saatlik normal brüt ücreti 20 lira ise 1 saat fazla çalışma yaptığında ödenecek ücret 30 lira oluyor. 45 saatin altındaki anlaşmalarda ise 45 saate kadar yapılan mesailerde ödenecek ücret yüzde 25 fazla oluyor.
Resmi tatillerde ise hesap değişiyor. Yani bayram, yılbaşı gibi günlerde o gün için fazladan bir günlük ücret (7.5 saat) ödeniyor. Hem resmi tatil hem de fazla mesai yapılmışsa burada fazladan yapılan çalışma yine yüzde 50 fazlasıyla ödeniyor. Örneğin günlük ücreti 100 lira olan bir işçi, Ramazan Bayramı'nda bir gün çalışmışsa o gün için kendisine 200 lira ödeniyor. Bu işçi o gün fazladan üç saat çalışmışsa bu üç saat ayrıca yüzde 50 fazlasıyla ödeniyor.
