Emekli maaşı nasıl alınır? İşsizlik maaşı nasıl alınır? Tazminat alma şartları nelerdir?

Sabah memurlar, milyonlarca çalışanın merak ettiği konuları yanıtlamaya devam ediyor. Emeklilik maaşı, emekli olma şartları, işsizlik maaşı alma şartları ve tazminat gibi önemli konular hakkında Sabah Memurlar'a gelen soruların cevaplarını yanıtladık. İşte soru ve cevaplar... Soru: 1983 yılından girişi bulunan 1963 doğumlu bayan sigortalıyım. Halen çalışmaktayım fakat 1994 ile 2006 yılları arasında prim boşluğum var. Çıkan yeni yasalarda bu arayı ödeyip emekliliğe hak kazanma şansım var mı? Yani çalışmayıp prim ödemediğim yılların boşluğunu doldurabilir miyim? Geriye dönük hak verildi mi? (İSMİ SAKLI) Cevap: Yasalarda geriye dönük borçlanma veya ara boşlukları borçlanarak ödeme gibi bir düzenleme bulunmamakta. Bu nedenle ara boşluları ödeme imkanı yok. Ancak, 1983 yılındaki SSK girişinizden sonra doğum yapmışsanız ve doğumdan sonraki günlerde adınıza prim yatmamış ise en fazla üç çocuğa kadar toplamda 6 yıl borçlanabilirsiniz. Bunun dışında borçlanıp ara boşluk ödeme bir durum söz konusu değil. Soru: Babam 65 yaşında. Geçmişte 2000 günlük sigorta primi var. Şu anda çalışma imkanı yok. Bu primleri geri alma imkanımız var mı? Akın Koçoğlu Cevap: Emeklilik için gereken yıl ve yaş şartını tamamlayan sigortalılar eğer primi tamamlama imkanı bulamazlarsa daha önce ödedikleri primleri SGK'ya müracaat ederek geri alabilirler. Burada sadece işçi için olan primler geri ödenirken bir faiz işletilmemekte. Sadece güncelleme yapılıyor. Soru: Haziran 1971 doğumluyum. 29.05.1991 ve 10.09.1992 arası 15 ay askerlik yaptım. SSK giriş 1.02.1994, askerliğimin kaç ayını ödersem bir yıl erken emekli olurum? Metin KARASU Cevap: İşe girişinize göre 25 yıl, 54 yaş ve 5675 prim gün şartlarına tabisiniz. 14,5 aylık askerlik ödeyerek 25 yıl, 53 yaş ve 5600 prim gün şartlarına tabi olabilir ve yaştan bir yıl kazanabilirsiniz. Bu durumda prim gün sayısını tamamlayıp haziran 2024 tarihinde emekli olabilirsiniz. Soru: 07.03.1974 doğumluyum. İşe girişim tarihim 10.05.1991. Toplam gün sayım 5530 gün. Ne zaman emekli olabilirim? Lütfi Altan Cevap: İşe girişinize göre 25 yıl, 52 yaş ve 5525 prim gün şartlarına tabisiniz. Prim gün sayınız ve 25 yıl şartınız tamamlanmış. Ancak 52 yaşınız 2026 yılında dolacak. Bu durumda emekli olacağınız tarih 07.03.2026 tarihi olacaktır. İşe girişiniz askerden önce olduğundan borçlanma yapmak emeklilik yaşınızı etkilemez. Soru: İşten çıkarıldım. Sadece kıdem tazminatı verdiler. İhbar tazminatı, yıllık izin, fazla mesai ücretlerim ödenmedi. İşten çıkarılalı 1 yıl oldu. Mahkemeye versem alabilir miyim? Hakan DOĞMUŞ Cevap: Bu tür alacaklar için eskiden iş mahkemesine gidiliyordu. Son düzenlemeyle iş mahkemesine gitme şartı olarak arabulucu getirildi. Böylece hem daha kolay ve daha kısa sürede sorunlar çözülüyor. O yüzden önce arabulucuya gitmeniz, burada sonuç çıkmaz ise mahkemeye başvurmanız gerekiyor. Tüm alacaklarınız için talepte bulunabilirsiniz. Zaman aşımı 5 yıl bunu geçirmeyin. Soru: İnternetten incelediğimde bazı çalışmalarımın işlenmediğini görüyorum. Acaba iş yerim eksik bildirmiş olabilir mi? Bu konuda ne yapabilirim? (ismi saklı) Cevap: Hemen bağlı bulunduğunuz SGK müdürlüğüne giderek durumu sorabilirsiniz. Burada eksiklikler varsa giderilir. Eğer eksik bildirim yapılıyorsa o da düzeltilir. Giderken elinizde belgeler varsa onları da götürürseniz işlemleriniz hızlanacaktır. Soru: Doğuştan engelliyim. Çalışma gücünü yüzde 60 oranında kaybedenlerin malullük aylığına bağlanabileceği belirtiliyor. Başvuru yapsam emekli olabilir miyim? Saim KELEŞ Cevap: Çalışma gücünün yüzde 60'ını sigorta olduktan sonra kaybedenler tam teşekküllü bir hastaneden alacağı raporla ve bu raporun SGK sağlık kurulu heyeti tarafından yapılacak değerlendirme sonucunda onaylanması ile maluliyet aylığına bağlanabilmektedirler. Ancak sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünü yüzde 60 kaybedenler maluliyet aylığından faydalanamaz. Siz doğuştan engeliniz veya hastalığınızdan dolayı malulen emekli olamazsınız. Ancak doğuştan engel durumunuzdan başka daha sonra oluşan hastalık varsa ve bu çalışmaya engelse bu ayrı. Ayrıca vergi indiriminden faydalanıp alacağınız engel oranına göre daha erken ve daha az prim ödeyerek engelli emeklilik şartlarından faydalanma imkanınız var. Soru: 1989 yılında sigortalı oldum. Şu an çalışmıyorum. Ancak iki yıldır Genel Sağlık Sigortası primi ödüyorum. Emekli olabilir miyim? Yusuf SEZGİN Cevap: 1989 yılındaki sigortanızdan dolayı yeterli prime (en az 3.600 gün olmalı) ve yaşa ulaşırsanız emekli olursunuz. Ancak ödediğiniz GSS primlerinin emekliliğe bir katkısı olmuyor. Sağlık yardımı alabilirsiniz ama bu primler emeklilik hesabında kullanılmıyor. Size tavsiyem isteğe bağlı sigorta. Belki ödediğiniz prim parası GSS'ye göre biraz yüksek olur ama hem emeklilik için gün kazanır hem de sağlık hizmetlerinden yararlanırsınız. Üstelik bu şekilde bakmakla yükümlü olduğunuz kimselerde sağlık hizmetinden yararlanır. Soru: 3 yıl önce sigortadan emekli oldum ve maaş bağlandı. Bekarım. Başka bir gelirim yok. Birkaç ay önce babamı kaybettim. Babam da SSK emeklisi idi. Annem de yaşamıyor. Babamın maaşı bana bağlanabilir mi? Nilgün ŞAHİN Cevap: Kız çocuklarının anne ve babasından yetim maaşı alabilmeleri için öncelikle evli olmamaları ve sigortalı çalışmamaları gerekiyor. Buna ilaveten kendi çalışmalarından dolayı emekli maaşı almamaları da isteniyor. Yani hiçbir gelirlerinin olmaması lazım. Bu durumda sizin ölen babanızın emekli maaşını, yani yetim maaşı almanız mümkün görünmüyor. Eşi ölenlerin aldığı 'ölüm maaşında' ise bu kural işlemiyor. Kocası ölen kadın çalışsa da emekli maaşı bulunsa da dul maaşı alabiliyor. Soru: Eşim 4 aylık hamile ve özel bir şirkette AVM içerisinde çalışıyor. Mesai saati her gün değişiyor. Hamile olmasına rağmen hala gece 22.00'ye kadar çalıştırılıyor. İzin günleri sürekli değişiyor. Ne yapmamız lazım? (İsmi saklı) Cevap: Öncelikle eşinizin hamile olduğunu doktor raporuyla belgelemesi lazım. Ondan sonra da yasalar ve yönetmelikler devreye giriyor. Kanunlar açık. Hamile kadın 7.5 saatten fazla çalıştırılamaz, gece çalıştırılamaz ve gün içinde doktor kontrolü için ücretli izin verilir. Yasal dayanaklarınız 4857 sayılı iş kanunu 74. madde, 16.08.2013 tarih 28737 sayılı resmi gazetede yayımlanan gebe veya emziren kadınların çalıştırılma şartlarıyla emzirme odaları ve çocuk bakım yurtlarına dair yönetmelik'in 8, 9, 10 ve 11. maddeleri... İşveren yasaya karşı geliyor demektir. Bunun için isterseniz çalışma İl Müdürlüğü'ne, isterseniz Alo 170'e bilgi verebilirsiniz, gereği yapılır. İsterseniz haklı fesih ile tazminatınızı alma hakkınız da bulunuyor. Bunun için ise bir hukukçuya danışın. Soru: 3600 günü doldurup tazminat aldığım zaman tekrar işe başlamam olur mu? Yoksa 3600 gün ve 60 yaşımı beklemem mi gerekiyor? Tekrar işe başlayıp normal prim günümü doldurabilir miyim? Cevap: İşten 3600 günle kıdem tazminatı alarak ayrılıp kısa bir zaman sonra başka bir işyerinde çalışmaya başlamak risk taşımaktadır. Çünkü eski işveren dava açıp tazminatı isteyebilir. İş yargıya taşınırsa Yargıtay'ın karar verirken bakacağı kriter başka bir işe girmek için mi kıdem tazminatı istenmiş yoksa gerçekten emeklilik yaşını beklemek için mi ona dikkat edecektir. Bu yüzden makul bir süre geçmesi gerekir.