Yeni yılın en iddialı sanat olayı Sakıp Sabancı Müzesi'nde açılacak Marina Abramovic sergisi olacak. Alışılagelmişin ötesinde olacağı söylenen sergide bizleri neler bekliyor? Sanatçının Belgrad'daki retrospektifini gezdik ve İstanbul için hazırlanan serginin izini sürdük
Marina Abramovic, 1995'te İstanbul Bienali için Türkiye'ye geldiğinde çok az kişinin tanıdığı bir sanatçıydı. 49 yaşında olmasına rağmen o zamanlar nedense 'genç bir sanatçı' olarak takdim ediliyordu. Ama aradan geçen yıllar içinde dünyada yıldızı parladıkça Türkiye'de de tanınırlığı arttı. Yaptığı işlerle performans sanatının kraliçesi olarak nam salarken 2000'lerden sonra çağdaş sanatın yaşayan efsanelerinden biri olarak görülüyordu. İşte İstanbul, o efsaneyi ağırlamaya hazırlanıyor. 31 Ocak'ta Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi'nde (SSM) açılacak Marina Abramovic sergisi, yeni yılın merakla beklenen önemli sanat olaylarından biri. Nasıl bir sergi olacak, hangi eserler yer alacak, sanatçı bizi nasıl sürprizlerle şaşırtacak?..
SSM'de Abramovic sergisinin açılacağı duyurulduktan sonra malum İstanbul'daki sanatseverleri bir merak aldı. Bu da aslında normal, çünkü karşımızda sanatıyla, sanat yaşamıyla ezber bozan biri var. Sanatçının doğduğu kent Begrad'daki Çağdaş Sanat Müzesi'nde açılan retrospektif sergisi The Cleaner'ı gezince onun ne 'çileli' bir sanat yolculuğu yaptığını anlıyorsunuz. Çileli kelimesini kullanmamız boşuna değil. Bedenini performanslarının ana unsurlarından biri haline getiren sanatçı, birçok işinde fiziksel olarak acılı bir süreç yaşıyor. Mesela 1974'te gerçekleştirdiği Rhythm 0 adlı performansında sanatçı, bedenini izleyicinin kontrolüne bırakır.
Bu performansta seyirciye, içlerinde gül, makas, tabanca ve merminin bulunduğu onlarca objeyi kullanarak kendisine istediği her şeyi yapabileceğini söyler. Seyircilerden kimi elbisesini keser, kimi karnına çizik atar, kimi kafasına silah dayar, kimi taciz eder. Olaylar kontrolden çıkmak üzereyken bir seyircinin sanatçıya sarılmasıyla bu sefer Marina'ya sahip çıkılır. Altı saat süren performans sonunda hem iyi hem de kötü yönde kitleleri manipüle etmenin çok kolay olduğu sonucuna ulaşılırken sanatçı da ölümden döner ve "Öğrendim ki, seyircilere izin verirseniz, sizi öldürebilirler" der. Ki Rhythm 10, Rhythm 2, Rhythm 5 adlı performanslarında da yine bedenini kullanır ve fiziksel olarak çilelidir.
HANGİLERİ TÜRKİYE'YE GELECEK?
Abramovic'in ilk dönem işlerini, bir dönem birlikte çalıştıkları Ulay ile birlikte gerçekleştirdikleri performansları ve daha sonra solo çalışmalarını, Belgrad'daki sergisinde izlerken bunlardan hangilerinin sanatçının Türkiye'deki sergisinde yer alacağını merak ettim. Öğrendim ki, Rhythm 0, Rhythm 10, Rhythm 5, Ulay ile ayrılmalarını ele alan The Lovers, Portrait with Golden Mask ve Counting the Rice SSM'deki sergide yer alacak işlerinden. Counting the Rice (Pirinç Sayma) performansına isterse seyirci de dahil oluyor. Pirinç ayıklamak da sanat mı diyebilirsiniz ama işin içinde Abramovic varsa hemen yargıda bulunmayın derim. Bir soru: Çevreden ve tabii cep telefonunuzdan soyutlanıp kendinizle ne kadar süre baş başa kalabilirsiniz? Bu performans sayesinde bunu test edebilirsiniz.
