Avrupa Yılın Müzecilik Ödülleri 2020'de finale kalan Troya Müzesi, Troya'nın bu toprakların hikayesi olduğunu dünyaya anlatmada kısa sürede büyük yol kat etti. Uluslararası arenada dikkatleri üzerine toplayan müzede bir gün geçirdik.
İstanbul'dan arabayla yola çıktıktan yaklaşık altı saat sonra 5 bin yıllık Troya Antik Kenti'ne varıyoruz. Kentin girişindeki Troya Müzesi'nin, henüz birkaç yıllık olmasına rağmen misyonu büyük. Görevi: Antik kentte binlerce yıl önce yaşananları en doğru şekilde bugüne taşımak. Bir rampadan yaklaşık sekiz metre aşağı inerek müzenin kapısına ulaşıyoruz. Günümüz dünyasından arkeoloji dünyasına yolculuğumuz da kapıdan içeri girmemizle başlıyor. Üç katlı müzenin ilk katında Troas coğrafyası anlatılıyor. Birinci katta Troya'nın katmanlarına yolculuk ediyoruz. İkinci kat İlyada ve Troya Savaşı'na ayrılmış. Üçüncü katta ise Troya kazı tarihinin ayrıntıları yer alıyor. Son olarak müzenin terasına çıktığımızda ise bu muhteşem tarihe ev sahipliği yapan coğrafya ayaklarımızın altına seriliyor. Zaman tünelinde birkaç saat süren yolculuğumuzda bize Troya Müzesi Müdürü Rıdvan Gölcük eşlik etti. Gölcük müzeyi gezdirip eserleri tanıtırken bir yandan da sorularımıza yanıt verdi.
- Birçok kişinin merak ettiği bir konuyla başlamak istiyorum. Doğru kullanım Truva mı Troya mı?
- Truva, Fransızca'dan gelen ismi fakat Türk fonetiğine de en yakın söyleniş. Dolayısıyla Truva kelimesini söylemek bize daha kolay geliyor. Antik yazılışı yani doğru yazılışı Troia şeklinde. Azra Erhat ve A. Kadir'in İlyada çevirisinde -ki müthiştir, dili yeniden yaratırlar- onların Türkçe önerisi Troya olmuş. Biz de şimdi Troya kelimesini yerleştirmeye çalışıyoruz.
- Troya Müzesi'ne neden ihtiyaç duyuldu?
- Burası yokken Çanakkale merkezde 1984 yılında açılan Çanakkale Arkeoloji Müzesi vardı. Çanakkale merkez buraya 35 kilometre mesafede. Bir de ören yerinde bir bina 1950'lerde müzeleştirmeye çalışılmış ama o da hiçbir zaman büyümemiş. llyada'yı okuyup Troya filmini izleyenler, ören yerine geldiklerinde hayallerindeki Troya kentini göremiyor, "Dokuz katlı kent nerede?" diye soruyordu. Bu yüzden hep Troya ören yerinin yakınında bir müze olsa hayali kurulmuş. 1996 yılında içinde bulunduğumuz bu alan Troya Milli Parkı yapılmış. 1998 yılında da UNESCO Kültür Mirası Listesi'ne girmiş. Bu önemli adımlardan sonra "Artık bir Troya müzesi olmalı" deniyor. Fakat bu adım 2011 yılına kalıyor. O yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı bir yarışma düzenledi. Yarışmaya 132 proje katıldı. Ve şu anda biz Ömer Selçuk Baz'ın 1. olan projesinin içindeyiz.
- Müze kısa bir süre önce açıldı. Ziyaretçilerin tepkileri nasıl?
- Müzeyi dışarıdan gördüklerinde ziyaretçilerimizin büyük kısmı çok etkileniyor. Kimileri de eleştiriyor. Döneminin başyapıtları zaten ya çok sevilir ya da nefret edilir. Yerli ziyaretçilerimiz mimari hakkında soru sormak yerine girer girmez "Priamos'un hazinesi geldi mi?" diye soruyorlar. İlk merak ettikleri bu oluyor.
