Osmanlı İmparatorluğu döneminde İtalyan mühendis Piçiretu tarafından planlanan Halit Paşa Mahallesi, namıdiğer Girit Mahallesi'nde yer alan tarihi bina, 1820'li yıllarda ilçede yaşayan Rumlar tarafından restoran olarak kullanılmaya başlandı. El değiştirmesiyle, eczane ve manifaturacı olarak da kullanılan mekan, bölge halkınca 'küçük kıyamet' olarak adlandırılan Bursa'nın Mustafakemalpaşa ilçesi merkezli 1855 yılında meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki Bursa depreminde hasar gördü.
Onarımının ardından yeniden restoran, taverna ve son olarak da kahvehane olarak kullanılan mekan, Kurtuluş Savaşı yıllarında bir dönem ecza deposu olarak hizmet verdi. Sahiplerinin, 30 Ocak 1923 yılında Lozan Barış Antlaşması'na ek olarak imzalanan 'Nüfus Mübadele Sözleşmesi' ile birlikte, 1,5 milyon Anadolu Rum'u ile birlikte Yunanistan'a gönderilmesinin ardından binaya, Yunanistan'dan Türkiye'ye getirilen 500 bin Müslüman Türk'ten biri olan Kazım Bozdağ ve ailesi yerleştirildi.
3 KUŞAKTIR TARİHİ YAŞATIYOR
Bozdağ ailesince de kahvehane olarak işletilen mekan, dönemin bölgedeki 2 kahvehanesinden biri olması nedeniyle, Mudanya'da bulunan askeri birliklerden cumartesi ve pazar günleri çarşı iznine çıkan askerlerin uğrak noktası haline geldi. 1940'lı yıllarda 2'nci Dünya Savaşı döneminde ilçeye konuşlandırılan 70'inci Alay'daki askerlerin de çarşı izinlerinde dinlence ve eğlence mekanı olarak tercih etmesi nedeniyle, mekan adını halk arasında 'Alay Kahvesi' olarak aldı.
'MÜSLÜMAN TÜRKLER GELİNCE 1922'DEN BUGÜNE KADAR KAHVE OLARAK İŞLETİLDİ'
Kazım Bozdağ'ın ardından, damadı Mustafa Akbaş ile kardeşi Hüseyin Akbaş tarafından işletilen mekanın 3'üncü kuşak işletmeci Samet Akbaş (37) tarihe tanıklık eden mekanı ve aile hatıralarını canlı tutmaya çalışırken, müdavimlerinden Hüseyin Türker, 'Alay Kahvesi'nin hikayesini şu sözlerle anlattı:
"Bu mekanda 1922 yılına kadar Rumlar yaşıyordu. Mudanya iki kısımdan oluşuyordu. Üst mahallelerde Müslüman Türkler, alt mahallerde ise Rumlar oturuyordu. Onlar 1922 yılında Mudanya'dan göç ettiler, biz Türkler ise 1923 yılında Yunanistan'dan Mudanya'ya geldik.
