Türkiye ekonomisinde makroekonomik göstergelerin en iyi olduğu dönem olan 2013'ten sonra, sistematik bir şekilde devam eden girişimlerin son halkası 15 Temmuz darbe girişimi oldu.
İLK ETKİ DÖVİZ VE BORSADA
Darbe girişiminin ilk etkisi dövize oldu. 14 Temmuz 2016'da günü 2.8778'den kapatan dolar/TL, 15 Temmuz'daki FETÖ'nün hain darbe girişiminin basına yansıması sonucu yurtdışı piyasalarda satış ağırlıklı bir seyir izleyerek yüzde 5.1'lik artışla 3.0250 seviyesine yükseldi. 2016 sonunda dolar 3.50 TL'yi gördü. Hain FETÖ darbe girişiminin büyük oranda bastırıldığı pazartesi günü, BIST 100 endeksi 15 Temmuz cuma günkü kapanışa göre günü yüzde 7.08 düşüşle 76.957 puandan günü tamamladı. Haftanın devamında düşüş eğilimi sürdü. Endeks, haftayı yüzde 13.39'luk değer kaybıyla kapattı. BIST 100 endeksinin darbe öncesi seviyelere yükselmesi 6 ay sürdü.
15 Temmuz'da neler yaşandı? FETÖ'cü hainlere karşı destan böyle yazıldı | Video
KREDİ NOTUNU DÜŞÜRDÜLER
Kredi derecelendirme kuruluşları Standard & Poor's, Moody's ve Fitch'in kalkışmanın hemen ardından not indirimine giderek, ülke kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına düşürdü. Sermaye girişleri yavaşladı. Doğrudan yabancı sermaye girişi ve portföy yatırımlarındaki azalma ekonominin dengesini bozdu. Kurların daha da yükselmesine zemin hazırladı. Borçlanma maliyetleri artarken, risk primi yükseldi. 15 Temmuz günü, 216 düzeyinde olan Türkiye'nin ülke risk primi (CDS) 5 gün içinde 277 seviyesine, 2016 yılı sonu itibarıyla ise 300'e yükseldi. Dolarizasyonu kırmak için faiz artışına gidilince büyüme hızı düştü, işsizlik arttı.
FAİZ DE ENFLASYON DA ARTTI
Darbe girişimiyle kişi başına gelir 10 bin doların altına gerilerken, politika faizi yüzde 24 seviyelerine yükseldi, enflasyon ise yüzde 19'ları aştı. 15 Temmuz sonrası süreç, genel yönetim borç stokunun GSYİH'ye oranını da artırdı. Türkiye'nin AB tanımlı borç stoku 15 Temmuz öncesi yüzde 28 seviyesinde iken sonraki süreçte bu oran yüzde 40'a kadar ulaştı. Darbeden hemen önce haziranda 6 aylık bir yükseliş trendinin ardından 107.4 seviyesine yükselen sanayi üretim endeksi, temmuzda 20 puandan fazla gerileyerek 86.9 seviyesine indi. İhracat ve ithalat tarafı da darbe girişiminden olumsuz yönde etkilendi. İhracat temmuzda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11.5 azaldı, yavaşlayan tüketim harcamalarıyla birlikte ithalat da temmuzda bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 19.4 düştü. Yılın ilk 2 çeyreğinde sırasıyla yüzde 4.5 ve yüzde 4.7'lik büyüme oranını yakalayan Türk ekonomisi, darbe girişiminin yaşandığı üçüncü çeyrekte mevsimsellikten arındırılmış endekse göre yüzde 0.2 daraldı.
DARBE GİRİŞİMİ ÖNCESİNDE NASILDI?
15 Temmuz öncesinde, 2016 yılının ilk altı ayı büyüme oranı yüzde 4.9, bütçe açığının GSYH oranı yüzde 1'in bile altındaydı. AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stokunun GSYH'ye oranı yüzde 27.1, cari açığın GSYH oranı yüzde 3.5, işsizlik oranı yüzde 10.2, enflasyon oranı yüzde 7.64, dolar/TL 2.87, iki yıllık gösterge faiz oranı yüzde 8.7, CDS 221.31 seviyesindeydi.
