Uzun süre uzayda kalanları bekleyen tehlike!

Astronot olmak milyonların hayali; ancak işler hiç de göründüğü gibi değil. Bakın astronot olanları bekleyen tehlikeler neler? Astronotlar uzayda kaldıkları ölçüde boyları uzar hem de yüzde 3 oranında! Bunun sebebi ise yerçekimi bulunmayan ortamın belkemiğindeki yumuşak yapılı disklere genişleme imkanı sunması... Astronotlar sık sık spor yapıp kaslarını çalıştırmak zorunda; öyle yan gelip yatmak yok! Neden mi? Aksi halde kas erimesine kadar giden ciddi problemler ortaya çıkabiliyor! Vücudumuzun büyük bir bölümü sudan oluşuyor; ilkokuldan bu yana bunu biliyoruz; Dünya üzerinde yer çekimi olduğundan su dengeli olarak vücuda dağılırken, yer çekiminin olmadığı durumlarda yüzde kayda değer şişlikler meydana geliyor ki oldukça rahatsız edici! Uzayda kalmanın kemik yoğunluğunu zayıflattığı da biliniyor. Bir diğer yan etki ise gözleri vuruyor. Yapılan bir araştırma sonucu astronotların çoğunda göz anomalisi olduğu saptanmış. MRI taramaları 9 astronotun göz sinirlerinde genişleme, 6 astronotun göz kürelerinde ise fiziksel olarak düzleşme olduğunu göstermiş. Vücudumuzun birçok yanı etkilenirken bağışıklık sisteminin bu durumdan etkilenmeyeceğini herhalde düşünmüyordunuz! Radyasyon, mikroplar ve stres gibi etkiler astronotların zaten zayıf olan bağışıklık sistemlerini kolayca çökertebiliyor. Uzayda uyumak başlı başına bir problem. Uzun süre uzayda kalanların sıkça karşılaştığı uyku dengesi probleminin sebebi ise şu: Astronotlar uzayda resimde de görebileceğiniz üzere kendilerini uyku tulumlarına sararak uyurlar. Yerçekimsiz ortamda oldukları için de uyuduklarında kafaları ileri doğru, kolları ise yukarı doğru çıkmaya başlar. Uzayda fazlaca kalmak koordinasyon duygusunu ortadan kaldırabiliyor. Peki bu ne demek? Uzayda yön duyusunu kullanmaya ihtiyaçları olmayan astronotlar Dünya'ya döndüklerinde şok geçiriyorlar. Ayakta durmakta fazlaca zorlanıyorlar ve bir süre bu problem devam ediyor. Pek çok astronotun dediğine göre, yerçekimsiz ortamda tat duyusu neredeyse yok oluyor. Uzaya çıkmadan önce yoğun bir eğitime giren astronotlara psikolojik destek de veriliyor. Çünkü uzayda Dünya'daki gibi bir sosyal ortam olmadığından bir süre sonra psikolojik sorunlar baş gösteriyor. Yiyecek büyük sıkıntı. Güneş ışığı görmediklerinden D vitamini eksikliği çektiklerini de söylemeye sanırız gerek yok! Kozmik radyasyon, çizgi romanlardaki gibi etki ettiği kişiye ne yazık ki süper güç vermiyor. Aksine bu radyasyona maruz kalan kişilerde kanser, katarakt ve başka hastalıklar ortaya çıkabiliyor. Bu da bir başka tehlike... Bu arada astronotlardan bahsetmişken uzaya yollanan hayvanların hikayesi var sırada. Tarihte deney amaçlı birçok hayvan uzaya gönderildi. İşte uzaya yollanan ve kimisinin dakikalar içinde öldüğü uzay hayvanları... Laika Dünyanın yörüngesine ilk kez 1957 yılında bir canlı gönderildi. Laika Laika adlı köpek başıboş bir sokak köpeği olmasına karşın kendisiyle birlikte elemeye giren diğer iki eğitimli rakibini geride bırakmayı başardı. Laika Fırlatmadan birkaç saat sonra hayatını kaybetse de Laika'nın yaptığı yolculuk, canlı bir yolcunun uzay mekiğinden sağ çıkabileceğini ve yerçekimsiz ortama dayanabileceğini gösterdi. Uzay köpekleri Fotoğrafta SSCB Bilimler Akademisi'ndeki bakıcılar uzay programındaki köpekleri tanıtırken görülüyor. Uzay köpekleri 1950'li ve 1960'lı yıllarda Ruslar uzaya en az 57 kez köpek gönderdi. Uzay köpekleri Ancak uzaya fırlatılan köpeklerin sayısı aslında daha az, çünkü pek çok hayvan birden fazla kez gönderilmişti. Küçük Adam Resimde, katılacağı uzay uçuşundan önce yapılan eğitim alıştırmaları sırasında kapsüle bağlanmış bir sincap maymunu görülüyor. Küçük Adam Küçük Adam adı verilen bu maymunun benzer bir eğitim sürecinden geçen 'yoldaşı' Gordo, 1958 yılında yerden 500 km yüksekliğe ulaşan 15 dakikalık bir fırlatmaya katılmıştı. Küçük Adam Gordo dünyaya sağ salim döndü ancak iniş sırasında uzay aracının paraşütü açılmadı ve denize çakıldı. Küçük Adam Gordo'nun kapsülü bulunamadı. Able ve Baker Uzaya yaptıkları ilk yolculuktan sağ çıkmayı başaran iki maymun, Able ve Baker, NASA'nın basın toplantısında kameralara poz veriyor. Able ve Baker 1959 yılında çekilen fotoğrafın soldaki 3.2 kilo ağırlığındaki makak maymunu Able, sağdaki ise Peru'dan getirilen 5 kilo ağırlığındaki sincap maymunu Baker. Able ve Baker İki hayvan yolculukları esnasında normal yerçekimi gücünün 38 kat fazlasına, 9 dakika boyunca da yerçekimsiz ortama dayandı. Able ve Baker Able, dünyaya döndükten dört gün sonra vücudunda enfeksiyona yol açmış bir elektrotun çıkarıldığı ameliyat sırasında öldü. Able ve Baker Baker ise 1984'e kadar yaşamayı başardı. Eğitimdeki bir şempanze Yuri Gagarin'in Nisan ayında yörüngeye fırlatılmasından birkaç ay önce 1961 kışında NASA, Mercury programının eksiklerini gidermek için şempanzeleri kullanıyordu. Eğitimdeki bir şempanze Bu şempanzelerden yaklaşık 20 tanesi New Mexico eyaletinde bulunan Holloman Hava Kuvvetleri Üssü'nde uzay uçuşu ekipmanlarının simülasyonlarında kullanıldı. Zaman ayarlı görev Holloman eğitim programı kapsamında, şempanzelere kendilerine verilen ışık ve ses komutlarına uygun olarak basit görevleri nasıl yerine getirecekleri öğretildi. Zaman ayarlı görev Resimdeki el bu eğitim sırasında test edilen Jim isimli bir şempanzeye ait: Kendisinden farklı olan şekli yani ortadaki çemberi seçmesi istenen Jim, karelerden birini seçerek hata yapıyor. Kapsül pozisyonu Holloman programında eğitilen şempanzeler, yukarıda görülene benzer bir Merkür Kapsülü içinde fırlatılmaya hazırlanıyordu. Uzayda Holloman programı kapsamında eğitilen şempanzelerden iki tanesi başarıyla yörüngeye yerleştirildi. Uzayda Ham isimli şempanzenin Ocak 1961'de yaptığı yolculuk 16 dakika 59 saniye sürdü. Uzayda Ham'den 10 ay sonra fırlatılan yoldaşı Enos dünyanın etrafında tam iki tur atmayı başardı. Güvenli dönüş Ham, yörüngedeki kısa süren yolculuğunun ardından kapsülüyle birlikde Atlantik Okyanusu'na düştü. Güvenli dönüş Kurtarma ekibi tarafından denizden çıkarılan Ham'in vücudundaki tek hasar burnundaki küçük bir çürüktü. İnsanlı uzay uçuşu Ham ve Enos'un yolculuklarını başarıyla tamamlamasıyla, NASA uzaya insan göndermeye hazır olduğuna karar verdi. İnsanlı uzay uçuşu 20 Şubat 1962 tarihinde, John Glenn dünyanın yörüngesine fırlatılan ilk ABD'li oldu.