Tüm dünyanın tek yorumu: "Yüzyılın en ölümcül depremlerinden biri" 'Merkez üssü' değil 'Hat üssü' Uzmanlar merak edilen soruyu yanıtladı...

7.7'lik Kahramanmaraş Pazarcık depreminin 9 saat arayla 7.6'lık Elbistan depremi tüm dünyanın gündemine oturdu. Depremin ardından arama kurtarma çalışmaları titizlikle sürerken dünya genelinde uzmanlardan peş peşe açıklamaların geliyor. Tüm dünyanın 'Yüzyılın en ölümcül depremlerinden biri' dediği depreme ilişkin merak edilen sorular yanıtladı. DÜNYANIN EN BÜYÜKLERİNDEN CNN International'ın uzmanlara dayandırdığı haberinde, iki geniş ölçekli tektonik tabakanın birleşim noktasında yer alan bölgede meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin dünyanın en büyüklerinden olduğu kaydedildi. Türkiye'nin, tektonik tabakaların birleştiği bölgede yer alması sebebiyle güçlü depremlere yabancı olmadığı belirtilen haberde, son 25 yılda ülkede 7 ve üstü büyüklüğünde yedi depremin meydana geldiği hatırlatıldı. BÖLGENİN HAFIZASINDA KALAN EN BÜYÜK DEPREM CNN'e konuşan Georgia Teknik Üniversitesinden Karl Lang, bölgenin sismik hareketlere çok yatkın olduğunu söyleyerek, 'Çok geniş çaplı bir fay hattı var. Ancak bu deprem, bölgenin yaşadığı ve hafızasında kalan en büyük deprem.' dedi. Lang, sarsıntının şiddetinin birçok etkene bağlı olduğunu, depremin yüzeye yakın bir noktada meydana gelmesinin etkilerini daha yıkıcı hale getirdiğini dile getirdi. MERKEZ ÜSSÜ DEĞİL HAT ÜSSÜ CNN'in meteorologu Chad Myers da, depremlerde normalde merkez üssünden bahsedildiğini, ancak bu depremden 'hat üssü' olarak bahsedilmesi gerektiğini kaydetti. Deprem bölgesinin, büyük çapta iki tektonik tabakanın birleşim noktasına denk geldiğini hatırlatan Myers, 'Bir uçtan diğer uca dayanan 100 mil (yaklaşık 161 kilometre) civarında bir alanda yeryüzünde kayma meydana geldi.' ifadesini kullandı. Myers, deprem sırasında birbirine sürtünerek yatay şekilde kaymalara yol açılan bu olayın sismolojide 'düşey atımlı' fay hareketi olarak bilindiğini aktardı. Haberde, Kahramanmaraş merkezli depremlerin son yüzyılda bölgeyi vuran en büyük sarsıntılardan olduğu aktarılırken, depremin oluş şekli ve zamanlamasının yıkıcı etkisini artırdığına işaret edildi. The Telegraph'tan Nick Allen ise, Kahramanmaraş merkezli depremlerin yıkıcı etkilerinin sebeplerini sıraladı. Allen, Depremin iki tektonik levha yukarı ve aşağı hareket etmek yerineyatay olarak birbirinin yanından kaymasıyla meydana gelen bir 'doğrultu atımlı deprem' olduğunu söyledi. Bu durumda biri batıya, diğeri doğuya hareket ederek zımpara kağıdı gibi birbirini aşındırarak depremi oluşturdu. KARADA GÖRÜLMÜŞ EN ŞİDDETLİ DEPREM 'DEPREM YERLEŞİM BİRİMLERİNİN TAM ORTASINDA GERÇEKLEŞTİ' 1970 yılından bu yana Doğu Anadolu Fayı'nda 6.0'dan büyük yalnızca üç deprem kaydedildiğini söyleyen Allen, 'Sert kayalardan oluşan plakada uzun zamandır biriken stres açığa çıktı. Türkiye'deki deprem, büyüklüğü açısından 'olağandışı yıkıcılıkta' değildi; ama yeryüzüne çok yakın bir derinlikte ve yerleşim yerlerinin tam ortasında gerçekleşmesi, onu olağanüstü yıkıcı bir hâle getirdi' dedi. 'EN BÜYÜĞÜ' ABD'li sismolog Profesör Harold Tobin, Türkiye'nin depreme en yatkın ülkelerden biri olduğunu kayderken Kahramanmaraş merkezli depremlerin gerçek anlamda çok büyük olduğuna işaret etti. Tobin, 'Bunlar, sadece Türkiye'de son yıllarda yaşadığımız en büyük deprem değil, dünyada da son yüzyılda ya da daha uzun süredir meskun bölgelerde yaşanan en büyük deprem.' yorumunda bulundu. 'DEPREMİN ŞİDDETİ ÖNGÖRÜLENDEN DAHA BÜYÜK' Tobin, 7,7 büyüklüğündeki ilk depremin yıllardır bilinen bir fayda meydana geldiğini belirtti. 'Bu bölgede depremler bekleniyordu ancak depremin şiddeti öngörülenden daha büyük.' diyen Tobin, şunları kaydetti: 'Doğu Anadolu Fay Hattı'nda bu kadar büyük bir depremin tarihte olduğunu düşünmüyorum. Bu kadar büyük bir deprem, fay hattında çok büyük bir alana yayıldı. Tabii ki fay hattındaki başka bölgeleri etkileyen artçıları görürüz ancak 9 saat sonra 7,6 büyüklüğünde yaşanan deprem bu hatla bağlantılı ama tamamen farklı bir hatta. Bu hat da daha önceden biliniyordu ancak bu kadar büyük depremler bilinmiyordu. Bu ikisinin bir araya gelmesi ne yazık ki korkunç bir trajedi. İlk deprem çok hasara yol açtı ve ikinci zaten hasarlı bölgeleri salladı. Bu, arama kurtarma ekipleri ve bölgedeki insanlar için gerçekten çok zor bir durum.' Depremlerin ardından Anadolu levhasının 3 metre kadar kaydığına ilişkin bilgilere de değinen Tobin, Anadolu'nun iki fay hattının arasında sıkışmış durumda olduğunu söyledi. Tobin, yerin kaymasının ardındaki bilimsel gerçekleri ise şöyle anlattı: 'Afrika, kuzeye doğru hareket ediyor, Suudi Arabistan ülkeyi doğuya itiyor, bu da levhaların çok yavaş bir şekilde hareket etmesini sağlıyor. Bu hareket her yıl santimetrik oluyor ancak bu levhalar fay hatlarının arasında sıkışmış durumda. Ağır bir mobilyayı itmeye çalıştığınızda ne olur bilirsiniz, önce direnir, hareket etmez. Bu, yer kabuğundaki gerginliği oluşturur ancak sonra deprem olduğunda bir dakika gibi bir sürede tüm enerjisini salar. Bu fay hatlarında birkaç metre hareket meydana geldi. Bu da yüzlerce yıllık levha tektonik hareketlerinin biriken gerginliğiydi. Yüzlerce yıl sonra oluşan bir depremde santimetrik hareketler, metrelere dönüştü.' 'SİSMOLOJİK ALETLERİN İCADINDAN BU YANA BÖYLE BİR OLAY GÖRMEDİK' Ana karalarda depremlerin yan yana duran levhaların yanal hareketleriyle oluştuğuna ve Türkiye'deki depremin karakterinin farklı olduğuna işaret eden Tobin, '24 saatten daha kısa bir zaman diliminde 7,7 ve 7,6 kadar büyük bir şiddette depremi son 200 yılda dahi bilmiyorum.' dedi. Tobin, art arda yaşanan depremlerin daha önce 1940'larda Japonya'da ve 2004 ile 2005'te Endonezya'da görüldüğünü ancak bu depremlerin arasında aylar olduğunu belirterek, 'Ancak 24 saatten kısa bir süre içinde bu kadar büyük iki deprem neredeyse eşi benzeri görülmemiş bir olay. Çok çok uzun zamandır ki tahminim sismolojik aletlerin icadından bu yana böyle bir olay görmedik.' ifadelerini kullandı. Türkiye'deki fay hatlarının 500 ila 800 kilometrelere ulaştığının altını çizen Tobin, 'Fay hattında bir bölgede deprem olduğunda bir sonraki bölgenin üzerindeki basınç değişiyor. Son 2 günde gördüğümüz de ne yazık ki 7,7 büyüklüğündeki deprem, yer kabuğundaki basınç dağılımını değiştirdi ve bu da 7,6 büyüklüğünde başka bir depreme yol açtı. Bu artan baskı fay hattındaki başka bölgelerin durumunu da değiştirebilir. 7,7 ve 7,6'nın gerçekten korkunç olaylar olduğunu biliyoruz ve başka büyük depremlere yol açmamasını diliyoruz ancak insanların Anadolu Fay Hattı'nda daha çok depreme hazırlıklı olması gerekir.' diye konuştu.