Son dakika haberi: New York Times yazdı! Coronavirüsün geçirdiği mutasyonlardaki tehlike: Coronavirüs aşısı için...

Dünya genelinde, koronavirüs salgını öncesindeki günlere geri dönmenin umudu, bulunacak aşıya bağlanmış durumda. ABD'nin Ulusal Alerji ve Salgın Hastalıklar Enstitüsü Direktörü Dr. Anthony Fauci'nin gibi yetkililer, aşıyı 'asıl silah' diye tanımlıyor. Ancak koronavirüse karşı geliştirilebilecek bir aşı ne kadar başarılı olabilir? Bu sorunun yanıtı, virüsün nasıl mutasyon geçireceğine bağlı. New York Times'ta yer alan habere göre en genel anlamıyla, virüsün geçirebileceği mutasyonlar iki senaryoyla sonuçlanabiliyor. SENARYO 1: KORONAVİRÜS, AŞIYI ALT EDEMEYECEK Başarılı bir aşı, virüsü durdurabilir. Ancak virüs, aşıyı alt edebilecek mutasyonlar geçirmez. Bilim insanları bu anlamda şunları takip ediyor: Tüm virüsler gibi koronavirüs de insandan insana geçerken mutasyona uğruyor. 'Mutasyon' aslında sadece virüsün genetik kodundaki bir değişiklik. Çoğu mutasyon, virüsün işleyiş biçimini değiştirmiyor. Virüsler, bir hücreye giriyor, hücre mekanizmasını ele geçiriyor ve bunu kendisini birçok defa kopyalamak için kullanıyor. Bazen bu kopyalama sürecinde küçük hatalar, yani 'mutasyonlar' ortaya çıkabiliyor. Daha sonra virüs hücreden hücreye ve insandan insana yayılırken, bu hatalar zamanla birikiyor. Aşılar, virüse çok belirli bir şekilde yapışıyor ve vücudu virüsü etkisiz hale getiren antikorlar üretmeye teşvik ederek insanları hastalıklara karşı koruyor. Bilim insanları da mutasyonların bu etkileşimi etkileyip, etkileyemeyeceğini takip ediyor. Etkilememesi halinde de, aşının sürekli güncelleme gereğinin ortadan kalkacağına dair umut doğuyor. Aslında aynı süreç, elimizdeki en etkili aşılarda yaşandı. Buna kızamık aşısı da dahil. Seattle'daki Fred Hutchinson Kanser Araştırma Merkezi'nden biyolog Trevor Bedford, 'Kızamık, grip virüsleri ve koronavirüs kadar hızlı mutasyon geçiriyor, ancak 1950'de bulunan aşı bugün hala işe yarıyor' diyor. Kızamık virüsü, bir hücreye girebilmek için belirli proteinlerini kullanıyor, ancak bu proteinlerin hiçbiri kırılmadan mutasyon geçiremiyor. Aşı bu parçaları hedef alıyor, dolayısıyla aşıyı alt edebilecek herhangi bir mutasyon, virüsün başka hücreleri enfekte edememesi anlamına geliyor. Yani, bir başka deyişle aşı virüsü köşeye sıkıştırmış durumda. SENARYO 2: MUTASYONLARIN ZAMANLA AŞILARI DAHA ETKİSİZ HALE GETİRMESİ Vücudun bir enfeksiyon ya da aşıya tepki olarak üretti antikorlar, virüslerin antijen adı verilen belirli noktalarına yapışarak etkili oluyor. Virüsteki rastgele mutasyonlar antijenin şeklini değiştirirse, bu durum aşıyı virüse karşı daha etkisiz hale getirebilir. Dr. Bedford durumu şöyle açıklıyor; 'Bir çok virüste önce virüsün A türüne yakalanırsınız ve bağışıklık sisteminiz o türün yüzey proteinini tanımayı öğrenir. Ancak sonra virüs öyle bir şekilrde mutasyon geçirebilir ki A türüne yönelik antikorlarınız artık B türünü tanıyamaz hale gelir' Gripte de olan bu. Virüsün antijenleri o kadar çok mutasyona uğruyor ki, başka türlere evriliyorlar ve her bir türe biraz farklı biraz daha farklı bir aşı gerekiyor. Uzmanlar, yeni türleri hedef alabilmek için sürekli yeni aşılar geliştiriyorlar. Buna karşın, aşılar her yıl yayılan grip türlerine karşı, sadece kısmi bir koruma sağlıyor. Koronavirüste de böyle bir tablo ortaya çıkarsa, araştırmacılar yeni aşılar geliştirmek ve uygulamak zorunda kalacak. Bu durum, virüslerin garip davranış biçimlerinden birini de sergiliyor. Bazı virüsler, enfekte etmeye çalıştıkları nüfusta gelişen bağışıklığa tepki gösterebiliyorlar. Örneğin, zamanla birçok kişi gribin en azından bazı türlerine karşı bağışıklık geliştirebiliyorlar. Ya virüse karşı savaşarak ya da aşı olarak. Ama virüs yayılmaya devam ediyor. Koronavirüs gibi yeni bir virüse karşı yaygın bir bağışıklık yok. Virüs, yayılmasını engelleyebilecek çok az bağışıklık kazanmış bünyeyle karşılaşıyor. Yani virüsün hayatta kalmak için değişmesi gerekmediğinden, antijenlerini değiştirebilecek mutasyonlar varsa bile büyük ihtimalle çok az sayıda ve öyle de kalacak. Ancak insanlar, hakim virüs türüne karşı ya savaşarak ya da aşıyla bağışıklık kazanırsa, bu durum değişebilir. İnsanların bağışıklık sistemini aşabilecek virüs versiyonlarının yayılması daha büyük bir olasılık ve yeni bir türe de evrilebilirler. BEKLEYİP, GÖRMEMİZ GEREKİYOR Uzmanlar koronavirüsün mutasyon geçirdiğini biliyor. Alınan binlerce RNA örneği, 11 mutasyonun yaygın bir şekilde oluştuğunu gösteriyor. Ancak bildiğimiz kadarıyla, insanlara dünya genelinde bulaşan hala aynı virüs. Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuarı'ndan moleküler biyolog Peter Thilelen virüsün hala tek bir türü olduğunu söylüyor. Bu mutasyonların sadece biri, virüsün boğaz ve akciğerlerdeki hücreleri enfekte etmesine neden olan 'dikene benzer proteinleri' etkiliyor. Bu dikene benzer proteinleri bloke eden antikor üretme uğraşı, birçok aşı bulma denemesinde merkezi konumda. Dikene benzeyen protein şu ana kadar çok az değişti ve bazı uzmanlar bunu virüsün kendini fazla değiştirip, enfekte etme özelliğini koruyamayacağına yönelik bir işaret olarak görüyor. Hala virüsle ilgili bilmediğimiz çok şey var. Hala yakalanan insanların, virüse bağışıklık geliştirip geliştirmediğini, geliştirdiyse bile bunun ne kadar süreceğini bile bilmiyoruz. Thielen, virüsün genetiğindeki bu mutasyonların aşı gibi önlemleri nasıl etkileleyeceğinin hala net olmadığını söylüyor ve 'İncelemeye devam etmeliyiz' diyor. KORONAVİRÜSE KARŞI AŞI VE İLAÇLARIN NE ZAMAN KULLANIMA HAZIR HALE GELMESİ BEKLENİYOR? Dünya genelindeki uzmanlar, koronavirüs tedavisi için aşı ve tedaviler geliştirmek için yarışıyor. Bazı ilaçlar şimdiden insanlar üzerinde denendi, bazılarıysa klinik denemelere yaklaşıyor. Salgın Hazırlık İnnovasyonları Koalisyonu (CEPİ) çeşitli gelişim aşamalarındaki 115 Covid-19 aşısı tespit etti. Bunların beşindeyse, klinik deneylere başlandı. Independent'ta yer alan bir haberde, aşı ve ilaç çalışmaları derlendi. ÜZERİNDE ÇALIŞILAN POTANSİYEL AŞILAR Oxford Üniversitesi'nden araştırmacılar, üzerinde çalıştıkları aşının Eylül ayında genel kullanıma hazır olabileceğini söyledi. Aşıbilim Profesörü Sarah Gilmert, ekibinin potansiyel bir aşı geliştirdiğini ve iki hafta içinde insanlar üzerinde denemelere başlanacağını söyledi. Hiç bir şeyi garanti edemeyeceklerini söylüyorlar, ancak her şey yolunda giderse aşının sonbahar aylarında hazır olabileceğini kaydettiler. İlaç devleri Sanofi ve GSK da gelecek yılın ortalarına bir aşı geliştirmek umuduyla güçlerini birleştirdi. Bu yılın ikinci yarısında klinik deneylere başlamayı umuyorlar. Pittsburgh Tıp Üniversitesi'ndeki uzmanlar ise, koronavirüse karşı potansiyel bir aşı olabilecek parmak ucu büyüklüğünde bir bant üzerinde çalışıyor. Çin'de ise CanSino Biyoloji, aşı adayı üzerinde ikinci aşama testlere başladı. Yine ABD'de Ulusal Sağlık Enstitüleri ve Moderna Inc'in potansiyel aşı çalışmaları devamediyor. Bu deneysel aşının ilk dozunu geçen ay alan denek, ikinci dozu almak için Seattle'a geri döndü. Cambridge Üniversitesi'ndeki uzmanlar da dünya genelindeki birçok kuruluş gibi potansiyel bir aşı üzerinde çalışıyor. TEDAVİLER KONUSUNDA HANGİ ÇALIŞMALAR YAPILIYOR? Deneme aşamasında olan bazı potansiyel Covid-19 tedavileri, zaten başka hastalıkları tedavide kullanılıyor. Ebola'ya karşı geliştirilme aşamasında olan Remdesivir, Covid-19'u ağır geçiren University College London'daki hastalarda ve İngiltere'yle İskoçya genelindeki hastanelerde kullanılıyor. HIV ilacı Lopinavir/ritonavir, Sıtma ve eklem iltihabı gibi belirli bağışıklık sistemi rahatsızlıklarında kullanılan Klorokin ve hidroksiklorokin MS gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan sistemik interferonlar, özellikle de interfenon beta. Ve İngiliz ilaç devi AstraZeneca, Covid-19'un ağır hastalarda tetiklediği, bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesini tedavi etmek için bir ilacın küresel ölçekte klinik deneylerine başlama planlarını duyurdu. Kaynak: Hürriyet...