Rusya Ukrayna Savaşı’nın 1000’inci günü: ABD füzelerinden sonra ne olacak?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 24 Şubat 2022'de 'Ukrayna'da özel askeri operasyon' başlattıklarını duyurmasıyla başlayan savaş 1000. gününü tamamladı. 'ÖZEL ASKERİ OPERASYON' Putin'e göre, 'özel askeri operasyon' sözde ayrılıkçı yönetimlerin Rusya'dan askeri yardım talebinde bulunması üzerine başlarken, operasyonun amacı 'Rusya vatandaşları da dahil olmak üzere sivillere karşı çok sayıda kanlı suç işleyenleri adalete teslim etmenin yanı sıra Ukrayna'nın Nazizm'den ve militarizmden arındırılmasıydı'. BİRÇOK BÖLGEDEN AYNI ANDA GİRDİLER 'Özel askeri operasyon' kapsamında Rus askeri birlikleri, Ukrayna'nın Donetsk ve Luhansk bölgelerinden Kiev yönetiminin kontrolündeki bölgelere, aynı anda Rusya sınırından Harkiv, Sumi ve Çernigiv bölgelerine, Belarus üzerinden Çernobil bölgesine giriş yaptı. KİEV KUŞATMASI Kırım üzerinden de Herson ve Melitopol bölgelerine doğru asker çıkaran Rus ordusu, hava ve karadan asker sevk ettiği Kiev'i kuşatma altına aldı. Savaşın ikinci ayında Kiev ve Çernigiv bölgesinden Rus askerleri geri çekildi. Kiev yönetimi, birkaç gün sonra Rus askerlerinin çekildiği Buça ve İrpin şehirlerinde Rusya'yı katliam yapmakla suçlarken Rusya, iddiaların provokasyon olduğunu savundu. UKRAYNA KARŞI TAARRUZU Ukrayna ordusu, 6 Eylül 2022'de topraklarını Rus saldırılarından kurtarmak için Harkiv bölgesinde karşı taarruz başlattı. Taarruzun başlamasından 5 gün sonra Rusya, Harkiv bölgesinin 8 bin 370 kilometrekaresinde kontrolü kaybetti. BATI'DAN DESTEK Rus ordusu, Ukrayna'daki stratejik hedeflere yönelik sık sık uzun menzilli, yüksek hassasiyetli füzeler kullanırken ABD ve Avrupa ülkeleri, Ukrayna'ya silah desteğini artırdı. BÖLGE ELE GEÇİRME YARIŞI Ukrayna güçleri de Rus ordusunun kontrolüne giren şehir merkezlerine saldırılar düzenlemeye devam etti. Rus ve Ukrayna ordusunun karşılıklı saldırılarında sivil kayıplar yaşandı. Rusya, liman şehirleri Odessa ve Mıkolayiv bölgelerini de hedef alarak Karadeniz'de stratejik konuma sahip Yılan Adası'nı ele geçirdi. Haziran 2022 sonunda Rusya, adadan çekildiğini açıkladı. Ukrayna'nın kuzeyindeki Sumi ve çevresi, haziranda yeniden Kiev yönetiminin kontrolüne geçti. Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson'da Eylül 2022'de Rusya'ya katılım için sözde referandumlar yapıldı. Referanduma katılanların çoğunluğu ilhak kararına 'evet' dedi. Böylece Rusya, Kırım'dan sonra Ukrayna topraklarının yüzde 15'ini daha yasa dışı ilhak etmiş oldu. Ukrayna da, 29 Ağustos 2022'de Herson'u kurtarmak için karşı saldırı başlattı. Yasa dışı ilhak ettiği Herson'daki vatandaşların büyük çoğunluğunu başka bölgelere tahliye eden Rusya, aynı yılın kasım ayında Herson şehrindeki savunma hattının Dnipro Nehri'nin sol yakasına çekileceği kararını açıkladı. Böylece Rus askerleri, Herson şehir merkezinden çekilmiş oldu. AVRUPA'YA GÖÇ BM verilerine göre, Ukrayna'dan 7 milyon 832 bin 493 kişi Avrupa ülkelerine geçti, ülke içerisinde yerinden edilen kişilerin sayısı 11 milyona ulaştı, en az 6 bin 755 sivil yaşamını yitirdi, 10 bin 607 sivil yaralandı. SAVAŞI BİTİRMEK İÇİN ÇABALAR Savaş devam ederken Rusya ve Ukrayna heyetleri arasında ateşkes için 3'ü Belarus, biri Türkiye'de olmak üzere 4 kere yüz yüze müzakere yapıldı. Belarus'ta her iki taraf ancak çatışma bölgelerinden sivillerin tahliyesi için insani yardım koridorları konusunda anlaşabildi. TÜRKİYE ARABULUCU OLDU Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın arabuluculuk girişimlerinin neticesi olarak İstanbul'da 29 Mart 2022'de yapılan müzakere sonucunda Ukrayna tarafı, Rus tarafına gelecekteki olası yazılı anlaşmanın ilkelerini teslim etti, anlaşmaya çok yaklaşıldı. Ancak Buça'daki iddialardan sonra görüşmeler kesildi. Ukrayna tarafı, 17 Mayıs'ta ülkedeki durumun çok değiştiğini ve Rusya ile müzakereleri askıya aldıklarını duyurdu. TAHIL KORİDORU Öte yandan gıda krizini önleyecek 'Tahıl Koridoru Anlaşması' Temmuz 2022'de Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) arasında imzalandı. Aynı yıl birkaç defa uzatılan anlaşma son kez 17 Mayıs 2023'te uzatıldı. Anlaşma 17 Temmuz 2023'te Rusya'nın tek taraflı olarak çekilmesiyle askıya alındı. Ukrayna, Karadeniz üzerinden tahıl sevkiyatı için alternatif güzergahlar kullanmaya başladığını duyururken, Rusya, Ukrayna'nın tahıl ihracatında kullandığı limanlarına ve altyapıya saldırılarını yoğunlaştırdı. 2023 YILINDA KİEV'İN TAARRUZLARI Donetsk ve Zaporijya bölgelerinde çatışmalar 2023'te şiddetlenirken Ukrayna, aynı yılın haziran ayında söz konusu iki bölgede karşı taarruz başlattı. Ukrayna ordusu, yaklaşık 6 ay süren taarruz sırasında Donetsk bölgesindeki Staromayorske, Urojayne, Andriyivka, Klişiyivka, Blagodatne köylerini kurtardığını duyurdu. Ukrayna makamları, ülke topraklarının yaklaşık yüzde 74'ünün kurtarıldığını, yüzde 26'sının hala Rusya'nın kontrolünde bulunduğunu açıkladı. AYNI YIL MOSKOVA'NIN ELDE ETTİĞİ BAŞARILAR Ayrıca geçen yıl çatışmalar Donetsk bölgesinin Bahmut ve Avdiyivka istikametlerinde yoğunlaştı. Her iki yönde de şiddetli çatışmalar yaşanırken Rusya, 21 Mayıs 2023'te Bahmut şehrini ele geçirdiklerini duyurdu. Rus ordusu, Ekim 2023'te Avdiyivka istikametinde saldırılarını yoğunlaştırdı. Ukraynalı yetkililere göre, bu saldırılar 2014'ten bu yana gerçekleştirilen en büyük saldırı oldu. Rus birlikleri Avdiyivka'yı kuşatma girişimlerinden vazgeçmedi ve bölgeye yoğun saldırılarını sürdürdü. Her iki taraf da ağır kayıplar verdi. Ukrayna, yaklaşık 5 ay süren şiddetli çatışmalardan sonra 17 Şubat'ta ordusunu Avdiyivka'dan çekti. Rusya da 18 Şubat'ta Avidiyivka'yı ele geçirdiklerini duyurdu. RUS ŞEHİRLERİNE İHA SALDIRILARI Geçen yıl başta başkent Moskova olmak üzere Rusya topraklarına insansız hava araçlarıyla (İHA) saldırı girişimleri gerçekleştirilmeye başladı. Rusya, bu saldırılardan Ukrayna'yı sorumlu tutarken, Ukrayna istihbaratı, Rusya'daki petrol depolama tesisleri, askeri hava üsleri gibi bazı altyapılara düzenlenen İHA saldırılarını üstlendi. DENİZ SAVAŞI Ukrayna ordusu, geçen yıl Rusya Karadeniz Filo'suna ait gemilere saldırıları yoğunlaştırdı. Ukrayna birliklerinin, Rusya'ya ait 'Olenogorskiy Goyarnyak', 'Novoçerkassk', 'Sezar Kunikov' gibi çıkarma gemilerini, 'İvanovets' füze botunu, 'Askold' füze fırlatma gemisi ve bazı çıkarma botlarına gerçekleştirdikleri saldırılarla bazı gemileri batırdığı, bazılarına hasar verdiği aktarıldı. SON ZAMANLARDA HAREKATLAR ARTTI Rusya, mayıs ayı başında Ukrayna'nın doğusundaki saldırı eylemlerini artırdı. Rus ordusu, Ukrayna birliklerinin kontrolündeki derinliklerde ilerleme kaydetti, Harkiv ve Donetsk bölgelerinde onlarca yerleşim birimlerini ele geçirdi. RUSYASIZ BARIŞ ZİRVESİ Şiddetli çatışmaların gölgesinde, haziranda, İsviçre'nin ev sahipliğinde ilk Ukrayna Barış Zirvesi yapıldı. 90 ülke ve kuruluştan heyetlerin katıldığı ve Rusya ile Çin'in katılmadığı zirvenin sonuç bildirisinde, Ukrayna'nın toprak bütünlüğünün herhangi bir barış anlaşmasının temeli olması gerektiği vurgulandı. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, zirve çerçevesinde yaptığı açıklamada, Rusya'nın, Ukrayna topraklarından çekildiğinde hemen görüşmelere başlamaya hazır olduklarını bildirdi. AVRUPA BİRLİĞİ'NE ÜYELİK SÜRECİ Putin'in savaşı başlatma nedenlerinden biri de Ukrayna'nın AB'ye ve NATO'ya yakınlaşma isteğiydi. Savaşa rağmen AB'ye üyelik sürecinden vazgeçmeyen Ukrayna, bu yönde geçen yıl ilerleme kaydetti. AB üyesi ülkelerin liderleri, Aralık 2023'te Ukrayna ve Moldova ile Birliğe üyelik müzakerelerini başlatma kararı aldı. RUS TOPRAKLARINA SIÇRADI Savaşın başlamasından bu yana Ukrayna'ya silah desteğini sürdüren Batılı ülkelerin, ilk F-16 uçakları teslim ettiği duyuruldu. Zelenskiy, 4 Ağustos'ta sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, 'F-16'lar Ukrayna'da.' ifadesini kullandı. Söz konusu uçakların teslim edilmesinden 2 gün sonra 6 Ağustos'ta, Ukrayna ordusunun Rusya'nın Kursk ve Belgorod bölgelerine girmesiyle çatışmalar Rusya topraklarına kaydı. Rusya, söz konusu iki bölgeden halkı tahliye etti. Ukrayna ordusu ise Kursk bölgesinde 100 yerleşim birimini kontrol altına aldıklarını duyurdu. ABD FÜZELERE İZİN VERDİ Ukrayna, topraklarında savaşmak üzere Rusya'nın Kuzey Kore'den asker getirdiğini iddia etti. Amerikan Washington Post (WP) gazetesinin iki kıdemli ABD'li yetkiliye dayandırdığı haberine göre, Biden yönetimi, Kuzey Kore askerlerinin Ukrayna'ya karşı savaşmak üzere Rusya'ya getirilmesinin ardından Kiev'e, uzun menzilli Amerikan silahlarını Rusya topraklarında kullanma izni verme kararı aldı. Bu kapsamda ABD, Ukrayna'ya temin ettiği uzun menzilli taktik balistik füze sistemlerinin (ATACMS) sınırlı şekilde Rusya topraklarındaki birliklere karşı kullanılmasına onay verdi. 'FÜZELER KONUŞACAK' Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, ABD'nin ülkesine tedarik ettiği uzun menzilli füzelerin Rusya topraklarında kullanımı için izin verdiği yönündeki haberlerle ilgili 'Eylemler sözle yapılmaz. Bu tür şeylerin ilanı olmaz. Füzeler kendi adına konuşacak.' dedi. Kremlin ise ABD'nin, Ukrayna'ya uzun menzilli silahlarla Rus topraklarını vurması için izin verme kararı almasını 'gerginlikte yeni bir aşama' olarak nitelendirdi. Böylece Rusya-Ukrayna Savaşı'nın 1000. gününde, ABD'nin Ukrayna'ya tedarik ettiği uzun menzilli silahların Rusya topraklarında kullanımına izin vereceği iddialarının, çatışmaları yeni bir boyuta taşıyacağı öngörülüyor.