Rusya-Ukrayna Savaşı, 2022 Şubat ayında başlamıştı. Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasıyla Doğu Avrupa'da büyük bir savaş patlak verdi. Batı destekli Ukrayna ordusu, Rusya ile amansız bir mücadeleye girişti. Son zamanlarda Rusya'nın Ukrayna ticari gemilerini hedef alması, savaşı yeni bir boyuta taşıyacağı iddialarını da beraberinde getirdi.
HEDEF TAHIL GEMİLERİ
Ukrayna, Rusya'nın Karadeniz'de tahıl taşıyan ticari gemilerine bir dizi füze saldırısı düzenlediğini bildirdi. Yetkililer, uzun süredir devam eden gıda fiyatlarındaki istikrarın, Rusya'nın saldırısıyla bozulacağı yönünde görüş belirtti. Öte yandan Rusya'nın bu saldırıdaki amacının Ukrayna'ya gözdağı vermek olduğu düşünülüyor.
Rusya'nın tahıl taşıyan gemilerine saldırdığı iddiası ilk kez ortaya çıkmıyor. Pazartesi günü, Ukrayna'nın güneyindeki Odessa kentinden ayrılan Palau'ya ait Optima gemisine bir füze isabet etti, bir mürettebat üyesi öldü, beş kişi yaralandı.
Bu, tahıl ihracatı taşıyan bir gemiye iki gün içinde yapılan ikinci saldırıydı. Pazar günü, Karayipler'e ait Paresa gemisi, 6.000 ton mısır yükü taşıdığı sırada vuruldu.
Bu iki saldırıdan önce Ukrayna, Rusya'yı Eylül ayında ilk kez bir tahıl gemisini vurmakla suçladı. O zaman da Aya bulk yük gemisi Romanya'ya yakın Karadeniz sularında hedef alınmıştı.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Mısır'a tahıl taşıyan Aya bulk gemisinin Chornomorsk limanından ayrıldığını ve ülkenin karasularından ayrıldıktan hemen sonra vurulduğunu aktardı. Dışişleri Bakanı Sybiha, saldırının "seyahat özgürlüğüne ve küresel gıda güvenliğine karşı küstahça bir saldırı" olarak niteledi.
Gemilere yönelik bu saldırılardan önce, Rus füzeleri Ukrayna liman altyapısına yönelmişti ancak ticari gemiler büyük bir hasar almaktan kurtulmuştu.
Moskova, sivil hedeflere saldırdığı iddialarını defalarca yalanladı. Rusya Savunma Bakanlığı ise tahıl gemilerine yönelik saldırılarla ilgili herhangi bir açıklama yapmadı.
UKRAYNA'NIN TAHIL YOLU
Dünyanın önde gelen tahıl ihracatçılarından Ukrayna, Rusya ile savaş sırasında gıda tedarikinin aksamaması için mücadele etti.
Şubat 2022'de Rusya savaş başladığında, Ukrayna'nın tüm Karadeniz limanlarını abluka altına aldı. Küresel gıda fiyatları, takip eden ayda tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı ve yankıları Lübnan, Somali ve Mısır gibi uzak ülkelerdeki tüketiciler tarafından hissedildi.
Ukrayna savaş başladıktan sonra, Romanya, Bulgaristan ve Türkiye'nin kara sularından geçen kendi koridorunu oluşturdu ve buradan tahıl ihraç etti. Ardından Asya ve Afrika pazarlarına gerçekleştirdiği yüksek hacimli tarım ürünleri sevkiyatını yeniden başlattı.
RUSYA'NIN İHRACATI DAHA BÜYÜK
Ancak Kiev Ekonomi Okulu'nda gıda piyasaları uzmanı olan Pavlo Martyshev, Rusya'nın dünya tahıl piyasalarında Ukrayna kadar güçlü bir etkiye sahip olduğu konusunda uyardı.
Veriler, Rusya'nın 2023-2024 pazarlama yılında 55,4 milyon tonun üzerinde buğday sevkiyatı yaptığını ve birçok Asya ülkesinde tedarikini artırıp yeni bir buğday ihracat rekoru kırdığını gösterdi.
"UKRAYNA ZOR DURUMA DÜŞEBİLİR"
Martyshev, El Cezire'ye verdiği demeçte, "Son saldırılar Ukrayna'nın rekabet gücünü etkileyebilir, Rus ihracatını daha karlı hale getirebilir ve savaş ekonomisine fayda sağlayabilir. Ne kadar çok para gelirse, Rusya savaş için o kadar çok silah satın alabilir," açıklamasında bulundu.
İhracat, Ukrayna'nın nakit sıkıntısı çeken çiftçileri için hayati bir gelir kaynağıdır.
Ukrayna Tarım Politikası ve Gıda Bakanlığı'nın rakamlarına göre, 2022'nin başlarında gerçekleşen Rusya-Ukrayna savaşından önce, Ukrayna her ay yaklaşık 6,5 milyon ton tahılı yurtdışına ihraç ediyordu ve 2021 yılında 27,8 milyar dolar gelir elde etti. ABD Tarım Bakanlığı'nın Dış Tarım Servisi'ne göre, Ukrayna dünyanın yedinci büyük buğday ihracatçısı ve dördüncü büyük arpa ihracatçısıydı.
Savaşın başlamasından bir yıl sonra, 2023 yılının ortalarında tahıl ihracatı ayda 2 milyon tonun biraz üstüne düşmüştü.
RUSYA'NIN SAVAŞ STRATEJİSİ DEĞİŞİYOR
Martyshev, "tahıl gemilerine yapılan son saldırıların çiftçiler için belirsizlik getirdiğini çünkü gelecek kışın ekim sezonu için tohum satın almaları gerektiğini," ifade etti.
Uzmanlar, Ukrayna gelirlerinin kritik bir zamanda zarar görmesinin yanı sıra son saldırıların sigorta primlerinin artmasına ve tarımsal ürünler satan yabancı nakliyecilerin Ukrayna tahılıyla işlem yapmasının daha az cazip hale gelmesine neden olacağını aktardı.
Martyshev, "Bu durum, lojistik tedarik zincirimizde bir darboğaz yaratıyor" ifadelerini kullandı.
RUSYA UKRAYNA ARASINDA "ÖRTÜLÜ PAZARLIK"
ABD merkezli güvenlik odaklı düşünce kuruluşu CNA'nın kıdemli araştırmacılarından Dmitry Gorenburg, El Cezire'ye yaptığı açıklamada, tekrarlanan saldırıların, Ukrayna'nın tahıl koridorunu işletmesine olanak tanıyan Karadeniz'deki göreceli sakin dönemin ardındaki "örtülü pazarlığın" sona eriyor olabileceği yorumunu yaptı.
Gorenburg, "Rusya tahıl gemilerini hedef almıyordu ve Ukrayna da Doğu Karadeniz'de Rus Donanması gemilerinden uzak duruyordu" sözlerini kullanarak, gizlenen anlaşmanın şartlarını özetledi.
Ukrayna'nın buna yanıt olarak Rus varlıklarına yönelik insansız hava aracı saldırılarını yeniden başlatması bekleniyor.
RUS SALDIRILARININ ARKAPLANI
Gorenburg, Moskova'nın tahıl ihraç eden gemileri hedef almasının arkasındaki gerekçenin henüz netleşmediğini açıkladı. Gorenburg, "Rusya'nın Donbas'taki son kazanımlarından cesaret almış olabileceğini ya da Ukrayna'nın Kursk bölgesine gerçekleştirdiği ani saldırıya misilleme yapmak istiyor olabileceğini, "bildirdi. Gorenburg ayrıca "Rusya'nın Ukrayna'yı zayıflatmanın yeni yollarını arıyor da olabileceği," değerlendirmesini yaptı.
Gorenburg, "Ukrayna'yı ekonomik olarak zayıflatabilirseniz, bu onun direnme gücünü azaltır. Limanları hedef almaktansa, ticari gemileri yok etmek bunu yapmanın çok daha iyi bir yoludur," açıklamasında bulundu.
