Trump'ın dün açıkladığı Ortadoğu'daki kaos planı ne anlama geliyor? SAbah Gazetesi Dış Haberler Müdürü Bercan Tutar değerlendirdi.
1- Dün ABD Başkanı Donald Trump'ın açıkladığı tek taraflı "Yüzyılın Anlaşması"na çok yoğun tepki geldi. Bu sözde anlaşma ne anlama geliyor ve neleri kapsıyor?
Batı Şeria, Ürdün Vadisi ve Kudüs'ün İsrail tarafından ilhakını öngören bu sözde anlaşma Yeni Balfour Deklarasyonu'dur. Filistin'in işgalinin son aşamasının ilanıdır. Zaten daha önce Golan Tepeleri'nin ilhak edildiği açıklanmıştı. Unutmayalım ki 1917 yılında Britanya dışişleri bakanı olan Arthur Balfour'un girişimiyle başlatılan ilk Balfour Deklarasyonu, Filistin'de bir Yahudi devletinin (İsrail) kurulmasını öngörüyordu. Bu aşama tamamlandı. Şimdiki deklarasyonla bu kez Filistin'in siaysi iradesinin teslim alınarak ilhakı ve ortadan kaldırılması öngörülüyor. Bu yolla Ortadoğu'nun bir yüzyıl daha kaos ve ölüm yurdu olması planlanıyor.
2- Trump'ın açıkladığı tek taraflı 'Barış Planı' anlaşması sonrasında sınırlar değişecek mi?
Sınırlar değişmiyor. Filistin toprak ve statü kaybına uğruyor. Batı Şeria, Ürdün Vadisi, Golan Tepeleri ve Kudüs başta olmak üzere Filistinlilerden alınıyor. Yahudi Yerleşimleri yasallaşıyor. 181 sayfalık planda Filistin topraklarının iki katına çıkarıldığı söyleniyor. İşgal altında tuttuğu toprağı yeniden Filistinlilere devreden bir şarlatanlık var karşımızda. Gazze ve Batı Şeria arasındaki bölünmüşlüğün yeni süreçte daha da derinleştirilmesini öngören tezgâhlar devreye sokulacak.
Daha da önemlisi İsrail Ölü Deniz'de de etkin oluyor. Ürdün Vadisi'ne el koyarak Doğu sınırlarını daha da sağlamlaştırıyor.
3- Trump'ın bu sözde Barış Planı'nın dünyada genel bir kabul görmesi ve meşru kabul edilmesi ihtimali var mı?
Diplomatik yolla bunun alt yapısı hazırlanmıştı zaten.27 Ocak'ta Kudüs'te yapılan 75. Holokost yıldönümüne 45 kadar devlet başkanı ile 15 hanedanlıktan temsilci katıldı. Davos ile aynı günlere denk gelen Holokost'u anma törenlerinde İsrail bir nevi küresel anlamda diplomatik gövde gösterisi yaptı. Yüzyılın Anlaşması denilen ilhak planı da zaten bu anmalardan sonra açıklandı. Mısır, BAE, Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkeleri plana açıkca destek veriyor. Sadece Katar ve Ürdün bu plana karşı.
Rusya'nın tavrı önemliydi. Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un yaptığı ilk açıklamada bu planın müzakere edilmesi gerektiğini söylemesi dikkat çekiciydi. Öyle görünüyor ki Rusya'nın şimdiye kadar İsrail'e verdiği sessiz stratejik destek bundan sonra daha duyulur hale gelecek. Zaten Rusya'nın yeni aşamada İsrail'in değirmenine su taşıyan gizli politikaları bu sayede daha açık hale gelecektir.
4- Çok sayıda Batılı ülke Kudüs'te barış ortamı için çaba sarf edilmesi gerektiğini belirtiyordu. Trump'ın son açıklamaları sonrasında Kudüs'ün durumu ne olacak?
Kudüs'ün tartışmalı durumu daha da derinleşerek devam edecek. Küresel güç politikalarında her ülke Kudüs'ü jeo-politik bir kaldıraç veya basamak olarak kullanacaktır. Özellikle Rusya ve ABD arasındaki yeni gizli ittifaka Avrupa'nın yaklaşımı önemlidir. Rusya ve ABD'nin gizli İsrail ittifakı eğer Avrupalı ülkelere zarar verirse onlar da Vatikan üzerinden, Kudüs'ün Hristiyanlık için önemini vurgulayarak yeni bir jeo-politik duruş sergileyebilirler. Ancak Avrupa güçsüz olduğu için bu jeo-politik talebini ABD ve Rusya gibi güç politikalarıyla değil yaptırım ve diplomatik kınama gibi daha çok ekonomik ve kültürel güç politikalarıyla dile getirecektir.
