Tuvalet eğitimi çocuk gelişiminde oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu eğitimin kişilik gelişimi üzerinde etkisi bulunur. Ancak eğitime ne zaman başlayacaklarına karar veremeyip, yanlış uygulamaları deneyen eğitim verebilmektedirler. Bu durum hem tuvalet eğitiminde süreci uzatır hem de çocuğun kişiliğinde olumsuz etki gösterir. Bunun yanında gelişimde bireysel farklılıklar söz konusudur ve bu her çocuğun aynı yaşta eğitim alamayacağı anlamına gelir. Genel olarak bakıldığında çoğu çocuk 18 ila 24 aylar arasında tuvalet eğitimine hazır olur. Ancak bu tüm çocukların bu yaşlarda tuvalet eğitimine hazır olacağı anlamına gelmez, bu aylardan daha önce veya daha da sonra eğitime hazır olacak çocuklar da olacaktır. Tuvalet eğitiminin verilebilmesi için hem çocuğun gerekli kaslarının gelişmesi hem de zihinsel olarak bu duruma hazır olması gerekir. Buradan yola çıkarak çocuğun yaşını baz almak yerine, tuvalet eğitimine hazır olup olmadığını gösteren belirtileri takip etmek gerekir. Ayrıca erkek çocuklarının kız çocuklarına göre daha geç tuvalet eğitimine hazır olacağını da unutmamak gerekir.
TUVALET EĞİTİMİNE NE ZAMAN BAŞLANMALIDIR?
Çoğu zaman tuvalet eğitimine 18. aydan sonra başlamak uygundur. Ancak her çocuğun kas ve psikolojik gelişimi farklılık göstereceğinden bu süreç uzayabilir veya kısalabilir. Genel olarak çocuklar tuvalet eğitimine hazır olduklarında belli başlı davranışlar sergilerler. Yürümeye başladıklarında ve kısa süreli dik olarak oturmaya başladıklarında bu kas yapısının tuvalet eğitimine hazır olmaya başladığını gösterir. Ebeveynlerinden yardım almadan pantolonunu aşağı indirmeyi ve yukarı çekmeyi başarması da yine gerekli kas gelişiminin tamamlanmaya başladığını gösterir. Bebek bezi kullanmak artık çocuğu rahatsız etmeye başlar. Çocuğun altına yaptığı zamanlarda ıslak kalmaya tahammülü önceki zamanlara göre daha azdır ve altı ıslandığı zaman kendisi bezini çekiştirip çıkarmaya çalışır.
Eskiye göre tuvalet zamanları artık daha düzenli olmaya başlar. Beslenme alışkanlığı düzenli olduğu takdirde gün içinde sürekli aynı zamanlarda çocuk bezini kirletmeye başlar. Bu durumda çocuk altının ıslanmasından rahatsız olacağından, düzenli olarak bezini kirletmek yerine bezi kirletmemek için tuvalet zamanını geciktirir. Bu da aslında tuvalet eğitimi bilincinin oturmaya başladığını gösterir. Anne ve babalar tuvalet eğitimi ile ilgili sözcükleri kullandığında çocuk bunları zihnine kazır ve öğrenir. Son aşamada artık tuvaletini yapacağı zamanlarda çocuk ebeveyninden öğrendiği sözcükleri kullanmaya başlar. Böylece tuvaletinin geldiğine dair anne ve babasını bilgilendirmiş olur. Bu işaretlerin bir veya birkaçı bir arada gözükmeye başlamışsa çocuk, tuvalet eğitimine hazırdır demektir. Bu belirtilerin göz önüne alınarak tuvalet eğitimine başlanması daha kesin sonuçlar doğuracaktır. Doğru zamanlama bu eğitimin en önemli kıstaslarından biridir.
TUVALET EĞİTİMİNE NASIL HAZIRLANILMALIDIR?
Tuvalet eğitimi nasıl verilir sorusu kadar önemli bir diğer soru da tuvalet eğitimine nasıl hazırlanılmalıdır. Henüz eğitimin başındayken bir lazımlık kullanmak çoğu zaman pek bir işe yaramayacaktır. Çünkü öncelikle çocuğun tuvalet eğitimi fikrine hazır olması gerekir. Bebeklerde tuvalet eğitimi başlangıcında, bebeğin tuvalet eğitimi ile ilgili terimleri öğrenmesi gerekir. Bunu yapabilmek için çocuğun altı değiştirilirken, aşamalardan çocuğa bahsedilebilir. Böylece çiş, kaka, ıslak bez gibi kavramların çocuğun hafızasında yer etmesi sağlanır. Alt değiştirme işlemini tuvalette yapmak çocuğun aslında tuvalet işinin burada yapıldığı fikrini benimsemesini sağlar. Hatta çocuğun altı değiştirildikten sonra hem ebeveynlerin hem de çocukların elini yıkaması, olması gereken rutinin çocuğun zihninde oturmasını kolaylaştırır. Zamanla tuvalete bir lazımlık koymak, lazımlığın ne işe yaradığını anlatmak işe yarayacaktır. Hatta çocuğa örnek olabilecek daha büyük bir çocuğun lazımlığın ne işe yaradığını göstermesi en etkili yollardan biridir. Çünkü çocuklar kopyalayarak öğrenirler. Başlarda çocuk lazımlığı kullanmaktan kaçınacaktır. Bunun önüne geçmek için de oyuncaklardan ve çeşitli oyunlardan faydalanılabilir. Hatta lazımlığı kullandığı takdirde ona çok sevdiği bir oyuncağı vermek bu koşula onu şartlayacaktır. Böylece eğitime başlamak için çocuk zihinsel olarak tuvalet eğitimine hazırlanmış olur. Bir sonraki sürecin başarılı olabilmesi için bu adımların sabırla tekrarlanması da oldukça önemlidir.
TUVALET EĞİTİMİNE NASIL BAŞLANMALIDIR?
Lazımlığın sürekli banyoda tutulması önemlidir. Hatta lazımlık kesinlikle çocuğun ulaşabileceği bir yerde olmak zorundadır. Çünkü çocuğun istediği zaman lazımlığını kullanma fikrine alışması gerekir. Genel olarak çocuğun yemekten sonra lazımlığını kullanması gerektiğini benimsetmek gerekir. Çünkü yiyecekleri sindirmeye başlamak kaka yapma dürtüsüne yol açar. Eğlenceli kitaplar ve oyuncaklar da çocuğun lazımlığını kullanması için teşvik edicidir. Çocuk eğer her gün aynı saatlerde bezini kirletiyorsa bu saatlerin tespit edilip, bu saatlerde çocuğun lazımlığına gitmesi sağlanmalıdır. Zamanla çocuk kendisi lazımlığını kullanmak isteyecektir ki bu tuvalet eğitiminde en istenilen davranıştır. Çocuğun her lazımlık kullandığında ve bezini kirletmeden ebeveynine bildirdiğinde teşvik edici övgüler edilebilir ve ödül olarak sevdiği bir oyuncak alınabilir. Bazı denemeler kesinlikle başarısız olacaktır. Çocuk lazımlığının dışına kakasını veya çişini taşıracaktır. Böyle durumlarda kesinlikle çocuğun azarlanmaması, onun üzülmemesi gerekir. Aksine bir sonraki seferde başarılı olacağına dair telkinlerde bulunmak onu olumlu olarak güdüleyecektir. Her başarılı denemede ise çocuğu ödüllendirmek gerekir. Bu ödüller çocuğun sevdiği bir oyuncak, sevdiği bir meyve veya yiyecek olabilir.
