Eski Türk kültüründe önemli bir yere sahip olan Nevruz, baharın habercisi olarak anılıyor. Geniş bir Türk coğrafyasına yayılmış bu adetlerin kökeni II. Yüzyıl Pers kaynaklarına kadar dayanıyor. Her yıl yurdun dört bir yanında yakılan nevruz ateşi bu bayramın en simgesel etkinliklerinden biri olarak öne çıkıyor. Baharın gelişi yakılan ateşin üzerinden atlanarak karşılanıyor. Nevruz Bayramı anlamı, önemi ve tarihçesi merak ediliyor. Peki, Nevruz Bayramı ne zaman, hangi gün ve nasıl kutlanır? İşte Bahar Bayramı Nevruz ile ilgili tüm merak edilenler…
NEVRUZ NEDİR?
Uzun ve sert kış aylarından sonra tabiatın baharla yeniden canlanmasını sembolize eden nevruz, Orta Asya'dan Anadolu'ya birçok coğrafyada toplumsal birliği, dayanışmayı, yardımlaşmayı sağlayan içeriğiyle yaşatılıyor.
Çin kaynaklarında, milattan önce 3. yüzyılda Hunların bahar aylarında şenlik düzenlediğinin yer alması dolayısıyla geçmişi o yıllara kadar dayandırılan nevruz, Türklerin Ergenekon'dan çıkış günü olarak da kabul ediliyor.
Kelime olarak "yeni gün" anlamına gelen bu özel günde, tabiatın canlanmasıyla yeni bir yılın başladığına ve ne kadar bolluk, bereket, yardımlaşma ve dayanışmayla geçirilirse tüm senenin o şekilde geçeceğine inanılıyor.
NEVRUZ NEDİR?
Nevruz kelimesinin aslı eski Farsçadan gelir. Yeni anlamındaki ''nava'' ve gün ışığı ve gün anlamındaki ''rəzaŋh'' birleşiminden oluşmaktadır. Anlamı "yeni gün/günışığı"dır ve günümüzün Farsçasında da hâlâ aynı anlamda kullanılmaktadır.
NEVRUZ BAYRAMI NE ZAMAN?
Nevruz Bayramı her sene 21 Mart'ta kutlanır. Nevruz'un her yıl bu tarihte kutlanmasının ise bir nedeni var. Güneş 21 Mart'a kadar güney yarımküreye daha çok ısı ve ışık verirken, bu denge 21 Mart'ta eşitlenip, daha sonra kuzey yarımküre lehine bozuluyor.
Nevruz 2024 yılında 21 Mart Perşembe gününe denk geliyor. Nevruz Bayramı resmi tatil günleri arasında yer almadığı için bugün de kamu kurumlarıyla eğitim kuruluşları kapalı olmayacak.
NEVRUZ NEDEN KUTLANIR?
Orta Asya'dan Balkanlara kadar uçsuz bucaksız bir coğrafyada insanlar tarafından farklı şekillerde kutlanmaktadır. Nevruz, her ulusun kendi kültür değerleriyle özdeşleştirip sembolleştirdiği, özü itibariyle baharın gelişinin kutlandığı coşkuyla karşılandığı bir gündür.
Gece ile gündüzün eşitlendiği 21 Mart'ta havalar ısınmaya, karlar erimeye, ağaçlar çiçeklenmeye, toprak yeşermeye, göçmen kuşlar yuvalarına dönmeye başlar. Bu ise bahar mevsiminin gelişinin habercisidir. Tüm bunlar sayesinde 21 Mart bütün varlıklar için uyanış, diriliş ve yaradılış günü olarak benimsenmiş ve yeni gününün gelişi bayram olarak kutlanılmaya başlanmış.
NEVRUZ RİTÜELLERİ || NEVRUZ'DA NE YAPILIR?
Orta Asya, Anadolu, İran coğrafyasında yoğun kutlanan Nevruz Bayramı'nın ritüelleri, nesilden nesile aktarılıyor.
Eski yılın bittiği, yeni senenin başladığı o güne günahlarından arınmış girmek isteyenler ateşten atlıyor. Yıkanmak ve sudan atlamak da arınmak için yapılan adetler arasında bulunuyor. Ateş ve sudan atlamak tüm nevruz kutlamalarındaki ortak unsurlardan biri olarak dikkati çekiyor. Eşya ve hayvanların da ruhlarının arınması için eşyalar tütsüleniyor, hayvanlar ateş arasından geçiriliyor.
Bugüne özel "nevruz sofrası" kuruluyor. Toplu halde oturulan sofrada, 7 çeşit yemek bulunuyor. Tüm yılın bolluk ve bereketle geçmesi için kurulan zengin sofrada, herkes her yemekten yiyerek, senenin o rahatlıkta geçmesini diliyor.
"Semeni" geleneği de uzun yıllardır yaşatılıyor. Bu gelenekte, tarımda bereketli bir yıl dileğiyle, nevruzdan önce kaplarda arpa, buğday çimlendiriliyor ve bunlar sofralara konuluyor.
Yeni yılı yeni kıyafetler giyerek karşılayan insanlar, öncesinde evlerini temizliyor, varsa yıkılan yerleri onarıyor, badanalarını yapıyor. İnsanlar, böylece yeni yılda her şeyin yeni olmasına özen gösteriliyor.
Nevruzda mezarlık ziyareti de sık görülen ritüellerden. Bu ritüel, atayla evladın buluşması olarak görülüyor. Kabir ziyaretlerinde atalara saygı gösterilerek, onların desteği isteniyor.
Nevruz Bayramı kutlamalarında yumurtaların tokuşturulması da yaygın görülüyor. Ayrıca spor müsabakaları düzenleniyor, şarkılar söylenip dans ediliyor, şairler şiir okuyor.
Nevruzun tarihi Ergenekon'a dayandırıldığından, o gün demir dövülerek Ergenekon'dan çıkış da kutlanıyor.
