Adiyat'ın kelime anlamı "hızlı koşan atlar"dır. Adiyat sûresi Arapça yazılışı, Türkçe anlamında bahsi geçen konular şu şekildedir: insanoğlunun tamahkârlığı, açgözlülüğü, mal ve mülk sevdası, tüm bunlara rağmen nankörce davranması, dünyaya yönelik yaşam sürmesi, ahiret hayatı için hiçbir eylemde bulunmaması, hiç ölmeyecekmiş gibi davranması ve bundan dolayı onu bekleyen büyük bir azabın olmasıdır. Resulullah (s.a.v) Efendimizin Adiyat sûresi ile ilgili birkaç hadisi vardır. Bunlardan birinde şöyle buyurmuştur: "İzâ zülzilet sûresi Kur'an'ın yarısına ve ve'l-âdiyat sûresi de (diğer) yarısına denktir. (Şevkanî, Fethülkadir: 5/481) Adiyat sûresi okunuşu ve daha fazlası yazımızda…
Bismillahirrahmanirrahim
1.Vel adiyati dabha
2.Fel muriyati kadha
3.Fel muğırati subha
4.Fe eserne bihı nak'a
5.Fe vesatne bihı cem'a
6.İnnelinsane li rabbihı le kenud
7.Ve innehu ala zalike le şehıd
8.Ve innehu li hubbil hayri le şedıd
9.E fe la ya'lemü iza bu'sira ma fil kubur
10.Ve hussıle ma fis sudur
11.İnne rabbehüm bihim yevmeizin le habir
Bu sûre, Mekke döneminde nüzul olmuştur. Kevser sûresinden önce, Asr sûresinden sonra indirilmiştir. Kur'an-ı Kerim'in 30. cüzünde ve 599. sayfasında yer alır. 11 ayeti kerimesi bulunan Adiyat sûresi okunuşu yukarıdaki gibidir.
Rahmân ve Rahîm olan Allah'ın adıyla
1.O harıl harıl (savaşa) koşanlara,
2. (Tırnaklarıyla yerden) ateş çıkaranlara,
3. Sabahleyin akın edenlere,
4. Tozu dumana karıştıranlara,
5. Derken bir topluluğun ortasına dalanlara yemin ederim ki,
6. Şüphesiz insan, Rabbine karşı çok nankördür.
7. Ve kendisi de buna şahittir.
8. Gerçekten o dünya malını çok sevdiği için katıdır.
9. Bilmiyor mu ki, kabirlerin içindekiler fırlatılacak.
10. Ve sinelerin içindekiler derlenecek.
11. O gün Rableri onların bütün yaptıklarından haberdardır.
Adiyat sûresi, her namazda okunan zammı sûrelerden biri değildir. Fakat okumak isteyen bir kişinin namaz kılarken okumasında bir sakınca yoktur. 11 ayetten oluştuğu için kısa bir sûredir ve ezberlenmesi zor değildir. Kur'an-ı Kerim'den okumak için kesinlikle abdest alınmalıdır. Regl durumundaki bir kadın ile abdestsiz bir erkek, kağıttan veya ezbere bir şekilde okuyabilir. Kur'an'a abdestsiz olarak el sürülmediği ve okunmadığı takdirde bir mahsuru yoktur. Adiyat sûresi sûresi Türkçe meali yukarıda verilmiştir.
Savaş sırasında düşman üzerine saldıran atlar tasvir edilmekte ve eski savaşların insandan sonra en önemli unsuru olması dolayısıyla atlar üzerine yemin edilmektedir. Yeminin amacı, böylesine yararları bulunan ve insanların en çok sevdiği mallardan olan atları onlara bağışlayanın Allah olduğuna işaret etmek, o günün insanının gözünde çok değerli olan bu varlıklar üzerine yemin ederek müteakip âyetlerdeki mesajın gerçekliğine ve önemine dikkat çekmektir.
Burada "insan" kavramıyla genel olarak insan türünün kastedildiği, çünkü bütün insanlarda bu tür olumsuz özelliklerin az çok bulunduğu belirtildiği gibi (bk. İbn Âşûr, XXX, 502-503), özellikle hidayetten nasibini alamamış insanların söz konusu olduğu da söylenmiştir. Râzî, bu ikinci yorumun çoğunluğun görüşü olduğunu belirtir (XXXII, 67). Bu âyetler, söz konusu insanların tabiatlarına yerleşmiş bulunan Allah'ın nimetlerine karşı nankörlük, kadir bilmezlik, mal biriktirmeye düşkünlük ve nimetin şükrünü yerine getirme vecîbesini umursamama gibi olumsuz özellikleri ortaya koymaktadır.
6. âyetteki kenûd kelimesinin bir hadiste şöyle açıklandığı rivayet edilir: "Öyle bir nankördür ki yalnız başına yer, kölesini döver, malî görevlerini yerine getirmez" (Taberî, XXX, 180). 7. âyet insanın kendisinin de bu nankörlüğünün farkında olduğunu, buna bizzat kendi vicdanının da tanıklık ettiğini belirtmektedir. Âyete "Şüphesiz buna Allah şahittir" mânası da verilmiştir (Taberî, XXX, 180). Bu takdirde âyet Allah'ın verdiği nimete karşı nankörlük edenler için bir uyarı anlamı taşır. Fakat birinci mâna bağlama daha uygundur.
Âyete ayrıca "Nankör kişi âhirette kendi aleyhine şahitlik edecektir" şeklinde de mâna verilebilir (Elmalılı, IX, 6021). "Mal" diye tercüme ettiğimiz 8. âyetteki hayır kelimesini Râgıb el-İsfahânî, "akıl, adalet, fazilet, faydalı nesne gibi genellikle insanların rağbet ettiği şey" şeklinde tarif etmiştir (Müfredâtü'l-Kur'an, "hyr" md.). Eski Araplar'da kelime sıklıkla "mal" ve özellikle "at" anlamında kullanılmaktaydı. Burada "çok mal, servet" mânasında kullanıldığı anlaşılmaktadır.
Dünya menfaati ve servet biriktirme hırsıyla cimrilik ve nankörlük eden kimse bu haliyle aslında kendisine ne derece kötülük ettiğini düşünmeye davet edilmekte ve uyarılmakta; aksi halde o kişinin, kıyamet gününde, kabirlerde gömülmüş bulunanların dışarıya fırlatıldığı, bütün gizliliklerin ortaya döküldüğü (bk. Târık 86/9), kalplerde saklı gizli tutulan niyetler ve maksatların bile açığa çıkarıldığı zaman perişan olacağı bildirilmektedir. "Kalplerde gizlenenlerin ortaya konması", niyet halinde kalıp eyleme dönüşmeyen kötü düşüncelerin mutlaka cezalandırılacağını değil; davranışların dayandığı niyet ve yöneldiği amaçların değerlendirileceğini ifade etmektedir.
Bununla birlikte iyice tasarlanıp karar verilmiş, ancak imkân ve fırsat oluşmadığı için yapılamamış kararlara "kalbin amelleri" denilmekte, bunların da karşılığını bulacağı belirtilmektedir (meselâ bk. Gazzâlî, İhyâ, IV, 373-375). 11. âyette "İşte o gün (anlayacaklar ki) rableri onlardan tam mânasıyla haberdardır" buyurulması, Allah Teâlâ'nın onların niyetlerini ve yaptıklarını önceden bildiği gibi kıyamet gününde de her şeyden haberdar olduğunu ortaya koymaktadır.
Çünkü O'nun ilmi sonsuzdur, hiçbir şeyden gafil değildir, gizli olanı da âşikâr olanı da, öncekini de sonrakini de bilir. Dünyada verdiği nimetlere karşı nankörlük ve cimrilik ederek bu nimetlerden Allah yolunda harcamamış olan kimselerin yaptıklarından da mutlaka haberdardır ve âhirette bunu gösterecek, yapılanların karşılığını da verecektir.
