Türkiye-İsrail ilişkilerinde yeni bir süreç başlıyor derken benzer durum Türkiye-Rusya ilişkileri içinde de geçerli. Türkiye son dönemde bölgesindeki önemli güçlerle yeni bir sayfa açıyor, peki Ankara-Moskova ilişkilerinde uçak krizinden itibaren neler yaşandı, Taha Dağlı, süreci değerlendirdi. BÖLGEDE GÜÇ DENGELERİ YENİDEN Mİ KURULUYOR? Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkilerin normalleşme sürecinde takvim işlemeye başladı. Aynı süreçte bir de Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerin düzeltilmesine yönelik atılan adımlar net şekilde konuşulmaya başladı. Avrupa'da bozulan dengeler, AB'nin dağılma süreci, İngiltere'nin AB'den ayrılma kararı, bunu başka ülkelerin takip etme ihtimalleri, dünyada dengelerin yeniden kurulduğunu gösteriyor. Avrupa'da durum böyleyken Ortadoğu'da da yeni bir dengenin kurulduğu ve Türkiye'nin bu süreçte safını aldığını görüyoruz. RUSYA İLE KRİZ NASIL BAŞLADI? Suriye'de Bayırbucak'ı bombalayan Rus jetleri, Türk hava sahasını ihlal edince, Türkiye'den müdahale geldi. 24 Kasım'daki olayda uyarılara rağmen sınır ihlaline devam eden Rus jeti düşürüldü. Moskova bu durum karşısında sert tepkiler gösterdi ve iki ülke arasındaki ilişkilerde tansiyon bir anda yükseldi. RUSYA'NIN TALEPLERİNE TÜRKİYE NE YANIT VERDİ? Rusya, düşürülen uçağa karşılık Türkiye'den bir takım taleplerde bulundu. Bunlar olmadık şartlardı, kabul edilemeyecek şeylerdi, nitekim Ankara, Rus uçağının sınır ihlali yaptığını resmen belgelerle ispat etti. Rusya ise bu konuda dezenformasyon yolunu seçti, kara kutu konusunda bile gerçekleri saklamaya çalıştı. RUSLARIN AGRESİF POLİTİKASI BAŞLADI Rusya yine o süreçte Türkiye'ye yönelik saldırgan bir politika içerisine girdi. Türkiye'yi DAEŞ terör örgütüyle işbirliği yapmakla suçladı, DAEŞ'ten petrol satın almakla itham etti. Halbuki bu iddiaların karşılığı bizzat kendilerindeydi. RUSLARIN PYD İLE FLÖRTÜ KİMİ RAHATSIZ ETTİ? Rusya, Türkiye'ye karşı Suriye'de PYD terör örgütünü desteklemeye başladı. Örgüte silah yardımı yapıldı, Moskova'da temsilcilik açılması sağlandı. Ancak bu durum ABD'nin pek de hoşuna gitmedi. Suriye'de Rusya ile ABD arasında DAEŞ karşıtlığı çatısı altında bir ittifak vardı. Bu ittifak sayesinde Rusya, Şam rejiminin elini bir hayli güçlendirdi. Ancak gelinen noktada ABD ile başta PYD olmak üzere bazı konularda karşı karşıya kalındı. RUSLARIN AMBARGOSUNDA KAYBEDEN KİMDİ? Rusya, uçak krizine ambargoyla da bir karşılık verdi. Türkiye'den meyve sebze ithalatını durdurdu. Ancak burada kaybeden Türkiye değildi, Türkiye o ürünleri başka ülkelere sattı, Rusya ise bu durumdan maddi olarak büyük zarar gördü. PUTİN AMBARGODAN PİŞMAN MI OLDU? Ambargo Rusya'da zaten belirgin olan ekonomik krizi daha da arttırdı. 15 Nisan'da televizyon programında canlı yayına katılan Rusya Devlet Başkanı Putin, ambargo konusunda attıkları adımın kendilerine zarar verdiğini itiraf etti ve 'Türkiye'ye uygulanan ambargo nedeniyle Rusya'da hayat pahalılığı arttı' diye konuştu. İLK ADIM KİMDEN GELDİ? Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Başbakan Binali Yıldırım'ın Rusya milli günü nedeniyle yayınladıkları mesajlar var. Ancak bu mesajlardan önce Rusya'dan gelen adımlara bakalım. 27 Mayıs'ta Atina'da Çipras'la yaptığı görüşme sırasında, ilişkileri iyileştirmeyi dikkate almaya hazır olduğunu söyleyen Putin ilk adımın Ankara'dan gelmesi gerektiğini ancak bu konuda herhangi bir işaret görülmediğini vurguladı. Haziran başında da yine İsrail Başbakanı Netanyahu ile yaptığı görüşmede Türkiye ile ilişkilerin düzelmesi konusunda sıcak mesajlar verdi. TÜRKİYE, RUSLARIN OLMADIK ŞARTLARI KARŞISINDA HEP DİK DURDU Kasım'dan bu yana Türkiye-Rusya ilişkileri bozuk. Rusya, bu konuda bir takım olmadık şartlar öne sürdü, uçak düşürülme konusundaki hatalarını inkar edip, suçu Türkiye'ye attı. Ancak Türkiye burada geri adım atmadı, dik durdu. Bu çok net. Bununla birlikte bölgede asıl yalnızlaşan tarafın Rusya olduğu bir gerçek, bu anlamda hem ambargo konusunda hem de bölgesel ilişkilerde Rusya'nın Türkiye'ye daha çok ihtiyaç duyduğunu görüyoruz. NATO'NUN RUSYA HAMLESİ Batı'nın Rusya'yı Karadeniz'e hapsetme planı, Moskova tarafından yakından takip ediliyor. Özellikle bu son dönemde ABD ve NATO tatbikatlarının yoğunlaşması, Rusya'ya karşı verilen mesajın ne kadar açık olduğunu gösteriyor. RUSYA, UKRAYNA VE SURİYE'DE YALNIZ KALDI Şu bir gerçek ki Rusya gerek Suriye konusunda gerekse Ukrayna konusunda uluslararası yalnızlık yaşıyor. Rusya, Suriye'de ABD'den umduğunu bulamadı. 30 Eylül 2015'te ABD ittifakı ile Suriye'yi bombalamaya başladılar ancak gelinen noktada ABD'nin hem PYD hem de NATO üzerinden Rusya'ya yönelik politikalarını yeniden sertleştirmesi, 27 Mayıs'ta Rusya lideri Putin'i, Atina'da Türkiye'ye yönelik sıcak mesaj vermeye itti. Putin, Türkiye ile yakınlaşma en azından Türkiye'ye adım attırma yolunu seçerek, Batı'nın kendisine yönelik agresif tutumu karşısında bir denge oluşturmak istiyor.