Uluslararası Para Fonu'nun(IMF) James P. Walsh başkanlığındaki bir ekibin, son ekonomik gelişmeler, görünüm ve politikaları görüşmek üzere 25-29 Eylül 2023 tarihleri arasında Türkiye'ye yaptığı ziyarete ilişkin yayınladığı açıklamada, "Politika faizini yükseltmek, vergileri artırmak ve bazı finansal sektör önlemlerini serbestleştirmek için son zamanlarda atılan adımlar riskleri azalttı ve yatırımcı güvenini artırdı, spreadleri sıkıştırdı ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın rezerv pozisyonunu iyileştirdi" denildi.
Para politikası sıkılaştıkça ve genel politika duruşu daha az destekleyici hale geldikçe, büyümenin 2023'te yüzde 4'ten 2024'te yüzde 3,25'e yavaşlayacağını ve cari işlemler açığının 2024'te GSYH'nin yaklaşık yüzde 3'üne düşeceği tahmin eden IMF, Ardışık enflasyonun da 2024 yılında düşmesini ve Aralık ayında yıllık yüzde 46 olmasının beklediklerini bildirdi.
IMF açıklamasında, "Bu projeksiyonlar son dönemdeki gelişmeleri, politika eylemlerini ve personel ziyareti sırasındaki tartışmaları yansıtmaktadır. Bu nedenle, Türkiye için daha önce tamamlanmış olan Ekim ayı Dünya Ekonomi Görünümü (WEO) tahminlerinin yerine geçmektedir" denildi.
'DEPREMLERE RAĞMEN BÜYÜMEYE DEVAM ETTİ'
Türk yetkililerin mevcut ivmeyi devam ettirmeleri gerektiğini savunan IMF, reel politika faizi daraltıcı bölgeye getirilerek enflasyonun düşürülmesine öncelik verilmesi, para ve kredi piyasalarının işleyişini iyileştirmek için finansal düzenlemelerin serbestleştirilmesine devam edilmesi ve mali açığın kontrol altına alınmasını gerektiğini de vurguladı.
Ekibe liderlik eden Walsh yaptığı açıklamada, "Şubat ayındaki trajik depremlere rağmen, büyüme dirençli kalmaya devam etmiştir ve bu yıl yüzde 4.0'e ulaşması beklenmektedir. Politikaların uygun bir şekilde daha az destekleyici hale gelmesiyle, büyümenin 2024 yılında yüzde 3¼ olacağı tahmin edilirken, döviz kuru baskılarının azalması ancak geriye dönük ücret artışları ve beklentilerin devam etmesi nedeniyle enflasyonun 2023 sonunda yüzde 69'dan 2024 sonunda yüzde 46'ya düşeceği tahmin edilmektedir. Güven arttıkça, altın talebinin azalması ve böylece dış cari açığın azalması beklenmektedir (2023'te GSYH'nin yüzde 4,1'ine karşılık 2024'te yüzde 3,1'i). Bu durum, resmi kaynaklar da dahil olmak üzere daha iyi giriş beklentileri ile birlikte rezervler üzerindeki baskıyı azaltacaktır. Brüt rezervler Eylül sonunda 122,5 milyar dolara ulaşmıştır, ancak bilanço içi ve dışı kısa vadeli yükümlülükler net olarak negatif kalmaya devam etmektedir.
Risk dengesi aşağı yönlüdür. Yurtiçinde temel risk, uygulanmakta olan politika değişikliğinin güçlü ivmesini kaybederek güveni aşındırması ve döviz talebinin artmasına ve rezervlerin boşalmasına yol açmasıdır. Dışarıda ise emtia fiyatlarındaki artış, ticaret ortaklarının talebindeki yavaşlama ve küresel sistemik finansal istikrarsızlık aşağı yönlü temel risklerdir. Yukarı yönlü riskler ise beklenmedik dış finansman kaynaklarının ortaya çıkması veya yatırımcı güveninin tam olarak iyileşmesi halinde, girişler ve daha güçlü bir döviz kuru döngüsünün enflasyonu beklenenden daha hızlı bir şekilde düşürürken büyümeyi de artırmasıdır.
'TÜRK YETKİLİLER TAKDİR EDİLMELİ'
Yetkililer, diğer niceliksel tedbirlerle birlikte finansal koşulları önemli ölçüde sıkılaştıran politika faizini yüzde 8,5'ten yüzde 30'a yükselttikleri için takdir edilmelidir. Bu da güveni artırmış, lira üzerindeki baskıları azaltmış, iç talebi soğutmaya ve negatif reel faiz oranlarının yarattığı çarpıklıkları hafifletmeye başlamıştır. Enflasyonu kalıcı olarak düşürmek için politika faizinde daha fazla artışa ihtiyaç duyulmakta olup, para ve kredi piyasalarında fiyat sinyallerinin rolünü artırmak için niceliksel tedbirlere daha az güvenilmesi piyasa fiyatlı getiri eğrisinin sabitlenmesine yardımcı olacaktır. Piyasaların daha yüksek bir politika faizine dayalı olarak sermaye tahsisi yapmasına izin vermek, fonların en verimli şekilde kullanılmasını sağlayacaktır. Bu aynı zamanda lirayı destekleyerek, Türkiye'de geleneksel olarak en güçlü olan döviz kuru kanalıyla enflasyonun düşürülmesini kolaylaştıracaktır. Yüksek faizlerin bankalar üzerindeki etkisi şu ana kadar yönetilebilir görünmektedir: bankalar, özellikle de özel bankalar, esas olarak varlık sürelerini azaltarak yüksek faizlere hazırlanmış görünmektedir.
'TCMB'NİN DÖVİZ POLİTİKASI ÖVGÜYE DEĞER'
TCMB'nin liranın dalgalanmasına izin verme taahhüdü övgüye değerdir ve döviz müdahalesi ciddi piyasa işlev bozukluğu durumlarıyla sınırlı tutularak sürdürülmelidir. Rezerv birikimi arzu edilen bir durum olmakla birlikte, kısa vadede döviz alımlarının fırsatçı olması ve dezenflasyon hedefleriyle tutarlı bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekecektir.
Mali tedbirlerin serbestleştirilmesi dikkatli bir şekilde kalibre edilmeye devam edilmelidir. Daha yüksek oranlar, kredi büyümesini azaltarak ve daha iyi risk fiyatlandırmasını teşvik ederek liberalleşmeyi tamamlar. Ancak finansal düzenlemelerin karmaşıklığı göz önüne alındığında, mevcut ölçülü gevşeme hızı, istenmeyen sonuçların ortaya çıkma olasılığını azaltmak için genel olarak uygundur. Bununla birlikte, parasal aktarımı iyileştiren ve daha fazla risk bazlı kredi fiyatlamasına izin verenler gibi bazı önlemler (örneğin kredi faiz oranı tavanlarının kaldırılması) hemen faydalı olacaktır. Bazı lirizasyon ve döviz korumalı mevduat hedefleri gibi diğer tedbirlerin gevşetilmesi muhtemelen daha ihtiyatlı bir şekilde ilerlemeli ve reel politika faizi nötr seviyeyi geçene kadar beklenmelidir" dedi.
