Türk savunma sanayisi bünyesinde geliştirilen milli havacılık motorları yakın zamanda önemli kilometre taşlarını geride bırakacak. TUSAŞ Motor Sanayi AŞ (TEI) Genel Müdürü Mahmut Faruk Akşit, şirketin yürüttüğü çeşitli motor çalışmalarında gelinen son duruma ilişkin açıklamalarda bulundu.
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı himayelerinde geliştirdikleri TEI-TS1400 turboşaft motorunun GÖKBEY helikopteri ile yaptığı ilk uçuştan çok şey öğrendiklerini ifade eden Akşit, uçuştan sonra da helikopter üzerinde bazı testler yaptıklarını söyledi.
Motorları daha sonra Eskişehir'deki TEI tesislerine getirip çeşitli incelemeler ve testler gerçekleştirdiklerini anlatan Akşit, şöyle konuştu:
"Bu süreç devam ediyor. Neye doğru devam ediyor? Artık sırada seri imalat ve sertifikasyon var. Seri imalat aşamasına artık geldik. Hatta ham malzemeleri ilk parti için sipariş verdik. Gelir gelmez de imalat faaliyetleri başlayacak. Bu biraz uzun bir süreç. Halkımızın da biraz sabırlı olması lazım. Sürekli üretilen, seri imalatta olan bir motoru bile dünyada şu anda sipariş verseniz size 2-3 yıla teslimat süresi veriyorlar. Çünkü sipariş alındıktan sonra biz ham malzeme siparişi geçtiğimizde diyelim ki dövme, ilk önce malzemesi üretiliyor, sonra dövmeciye gidiyor, o kalıp yapıyor dövüyor, size geliyor. Bir yılı geçiyor bu süreçler. Bazı kritik parçalarda 1,5 yıla varabiliyor. Ondan sonra imalat ve montaj süreçleri var. Yani çok hızlı olmuyor. Elimizden geldiği kadar hızlı yapıp 1 yıl veya 15-16 ay içinde ilk seri imalat ürünleri ortaya çıkarmaya çalışacağız. Sonra kalifikasyon testinden geçecek, sertifikasyon ise daha uzun bir süreç."
Akşit, bir motorun askeri kullanım için sivil sertifikasyona ihtiyacı bulunmadığına işaret ederek, bu alanda müşterinin talep ettiği şartları sağlamanın yeterli olduğunu belirtti. Sertifikasyon sürecinin ise daha çok sivil havacılık için gerekli olduğuna değinen Akşit, GÖKBEY'in ambulans, orman idaresi gibi görevlerinde ihtiyaç duyulan sertifikasyon için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ile çalıştıklarını bildirdi.
İLK SERTİFİKASYON İÇİN GERİ SAYIM
Bu çalışma tamamlanınca Avrupa Havacılık Emniyet Ajansının (EASA) onay sürecinin gerçekleşeceğini dile getiren Akşit, şunları kaydetti:
"Bu süreç iki aşamalı. İlk önce organizasyonun onayı. TEI olarak ilk defa Türkiye'de bir havacılık motoru tasarım organizasyonu; mühendislik ekibini ve yeteneklerini onaylattırıyor: 'Bu ekip sivil yolcu taşıyacak bir motor tasarlayabilir. Bütün her şeyiyle kontrol ettik. Her şey uyumlu mu diye.' Bu süreçte artık sona geldik. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü sağ olsun ilk defa yapmış olmalarına rağmen ciddi olarak destek veriyorlar. Beraberce, ekip olarak çalışıyoruz. Bu onayı almak için artık çok az süre kaldı. Birkaç ay, belki daha az.
