İran, zenginleştirilmiş uranyum takasının Türkiye'de yapılmasını öngören taslak metni kabul etti. Böylece İran ile Batı arasında önemli bir kriz, Türkiye'nin etkin rolü sayesinde aşılmış oldu. Dışişleri Bakanı Davutoğlu, "Yeni yaptırım için artık gerekçe kalmadı" dedi
Dünyanın uzun süredir kilitlendiği anlaşma, 18 saatlik görüşmelerin ardından İran'ın başkenti Tahran'da imzalandı. İran, Türkiye ve Brezilya'nın öncülüğünde bin 200 kilogramlık düşük seviyede zenginleştirilmiş uranyumunu Türkiye üzerinden zenginleştirilmiş uranyumla takas etmeyi kabul etti. Türkiye'nin etkin rol aldığı anlaşma, dünyada da büyük rahatlamaya yol açtı. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, İran Dışişleri Bakanı Menuçehr Mutteki ve Brezilya Dışişleri Bakanı Celso Amorim, dün düzenlenen törende, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lulma da Silva ve İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad'ın huzurunda anlaşmaya imza attı. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, anlaşmanın ardından yaptığı açıklamada, İran'ın açık ve yapıcı bir yolda ilerlemek istediğini gösterdiğini dile getirerek, "Yeni yaptırım ve baskılar için bir gerekçe kalmadı" diye konuştu.
KANSERLİLERE DE MÜJDE...
İran, yüzde 3.5 oranında zenginleştirdiği uranyumu bir ay içinde Türkiye'ye gönderecek. Nükleer yakıt, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ve İran'ın ortak kontrolünde, Türkiye'de depo edilecek. Bunun karşılığında İran'a nükleer tıp için gereken oranda zenginleştirilmiş uranyum verilecek. Tahran, zenginleştirilmiş uranyumunu, ABD, Fransa, Rusya ve Birleşmiş Milletler (BM) nükleer denetim birimi Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'ndan (UAEK) oluşan Viyana Grubu'ndan, Türkiye üzerinden teslim alacak. Anlaşma, İran'daki kanser hastaları için de müjdeli bir haber oldu. Tahran'daki nükleer tıp amaçlı reaktörün yakıtının bitmek üzere olması, kanser hastaları için tehlike çanlarının çalması anlamına geliyordu. (anlaşma maddeleri www.sabah.com.tr'de) Nihayi anlaşmanın bir hafta içinde ABD, Fransa ve Rusya ile İran arasında imzalanması bekleniyor.
Nükleer faaliyetlerini atom bombası için yürüttüğü iddialarını reddeden İran, uranyum takasının kendi topraklarında gerçekleşmesinde ısrar ediyor, Batı ise bunu kabul etmiyordu. Brezilya ve Türkiye, İran'a yaptırımların sertleştirilmesinin gündemde olduğu bir dönemde çözüm için devreye girmişti. Anlaşmaya en çok sevinen isim ise İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad oldu. Ahmedinecad, dünya güçlerine nükleer programla ilgili yeni müzakereleri başlatma çağrısı yaparak, "Nükleer takas anlaşmasından sonra şimdi '5+1 ülkeleri' (ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin ve Almanya) İran'la dürüst ve karşılıklı saygıya dayanan müzakerelere başlamalıdır" diye konuştu. İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki ise "Zenginleştirilmiş uranyum gönderilmediği takdirde Türkiye'nin depoladığı materyali 'derhal ve koşulsuz olarak' iade etmekle yükümlü olduğunu" söyledi.
'TÜRKİYE İÇİN PRESTİJDİR'
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ramin Mehmanparast, nükleer yakıt takası anlaşmasının sağlanmasında Brezilya ve Türkiye'nin kilit rol oynadığını söyledi. Sözcü, sağlanan anlaşmanın, "İran'ın her zaman uranyumu, nükleer silahları geliştirmek için değil, barışçıl bilimsel amaçlar için zenginleştirmeyi hedeflediğini gösterdiğini" de söyledi. Bu arada tarihi anlaşmanın, Türkiye ile İran arasında sınırları belirleyen Kasr-ı Şirin Antlaşması'ndan tam 371 yıl sonra gelmesi de ilginç bir tesadüf oldu.
ABD: OLUMLU AMA CİDDİ ENDİŞELER VAR
İRAN'LA varılan anlaşma, tüm dünyada geniş yankı buldu. Beyaz Saray, İran'ın takas için uranyumunu göndermesinin "olumlu bir adım" olacağını, ancak ciddi kaygıların hala bulunmaya devam ettiğini bildirdi. Beyaz Saray Sözcüsü Robert Gibbs, açıklamasında, anlaşmanın, uluslararası toplum tarafından üzerinde düşünülmeden önce, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'na iletilmesi gerektiği belirtildi. Sözcü, ABD ve uluslararası toplumun İran'ın nükleer arzularıyla ilgili ciddi endişeler taşımaya devam ettiğini kaydetti. Gibbs, "İran, nükleer programı ile barışçıl amaçlar taşıdığını, uluslararası topluma gösterecek gerekli adımları atmalı" diye konuştu. Almanya ve İngiltere "ihtiyatla" yaklaşırken, NATO olumlu bulduğunu açıkladı. Rusya Devlet Başkanı Medvedev, "Memnuniyetle karşıladık. Ne olacağını izlememiz gerekecek" " derken, İsrail kanadından gelen ilk açıklama ise "İran Brezilya'yı kandırıyor" oldu. AB Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy "AB'nin hâlâ çok büyük endişeleri bulunuyor" dedi Fransa Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Bernard Valero anlaşmanın yeterli olmadığını belirtirken, İtalya Dışişleri Bakanı Frattini beklentileri karşılayabilecek düzeyde olmadığını söyledi.
