Dünya sosyal patlama riski haritası

Aktüel dergisi son günlerde bir salgına dönüştü. Çıktığı ilk birkaç günde tükenen haber dergisi Aktüel, son sayısında ayrıntılı bir çalışmaya imza attı. Yunanistan’da ve Fransa’da ortalığı kasıp kavuran kitle isyanlarının, Karadeniz’in üstlerinde çok ses getiren Turuncu ve Kadife devrimlerinse dumanı henüz sönmüş değil. Son haftalarda Mağrip ülkelerinde başlayarak bütün Kuzey Afrika ülkelerindeki diktatör yönetimleri sallayan, başını gençlerin çektiği isyan kalkışmaları ise Tunus’tan, Mısır’a kadar yayıldı. Hatta diğer Arap ülkelerini kıvılcımlandırma riski dahi taşıyor. Ancak tüm kalkışmalar, isyanlar, çatışmalar, sürtüşmeler bunlardan ibaret değil. Eski İtalya Başbakanı Giuliano Amato’nun “Yaşlı nesiller, genç nesillerin geleceğini yediler” sözleriyle ifade ettiği bir genç nesil huzursuzluğu Avrupa ülkelerinin de her an bu durumla karşı karşıya kalabileceğinin sinyallerini veriyor. İngiliz Çalışma Bakanı Chris Grayling ise bu durumu “genişleyen bir saatli bomba” olarak tanımlıyor. İngiliz Çalışma Bakanı Chris Grayling ise bu durumu “genişleyen bir saatli bomba” olarak tanımlıyor. Uluslararası çalışma Örgütü ILO rakamlarına bakıldığında genç nüfus açısından işsizlik oranları giderek yükseliyor ve pek çok ülkede yaşlı nüfus ile genç nüfus arasındaki işlevsellik ve kazanç uçurumu giderek büyüyor. İşsizlik ve yetersiz gelir pek çok ülkede patlamaya hazır bir sosyal bomba potansiyeli arz ederken, genç nüfusun yaşlılara oranla üç kat daha fazla işsizlikle karşı karşıya olduğu gerçeği gelecek adına pek de ümit verici görünmüyor. Dünyanın pek çok bölgesi Mağrip ülkelerindeki patlamalara eşdeğer sosyal çalkantılara gebeyken, birçok başka ülke ve bölgede de türlü başka sebeplerle çatışma ve sosyal kargaşalar ya sürüyor ya da yaklaşmakta olduklarının işaretlerini şimdiden veriyorlar. İşte dünyanın mevcut ve potansiyel karışıklık haritası... Üstelik buna hâlen pek çok ülkede süren silahlı çatışmalar dâhil değil… Tunus’ta başkaldıranların çoğu üniversite eğitimli gençlerden oluşuyor. Zira bu ülkede diploma almak bir iş bulmaya yetmiyor. İçlerinde diplomalı işsizlerin bol miktarda bulunduğu gençlik, dış destekli Bin Ali rejimine başkaldırdı. Diğer ülkelerin durumu da bunlardan çok farklı değil. Kuzey Afrika ülkeleriyle beraber Orta Doğu 15-29 yaş arasında dünyanın en geniş genç nüfusunu barındırıyor. Buralardaki siyasi ve uluslararası problemlerin yanı sıra salt genç nüfusun eğitim ve işsizlik sorunu gelecekte daha büyük sosyal patlamalara işaret ediyor. ILO raporlarına göre Mağrip ülkeleri olan Cezayir, Fas, Tunus, Libya ve Mısır’ı da içine alan şerit dünyanın en yüksek genç nüfus işsizlik oranına sahip. Bu ülkelerdeki bir diğer sosyal çatışma sebebi ise despot rejimler ve belki de daha kötüsü fena halde yerleşmiş bulunan yolsuzluklar. ORTA DOĞU Orta Doğu tüm dünyada huzur ve istikrarı yakalama ihtimalinin düşük olduğu bölgeyi temsil ediyor. Aşağıda ele aldığımız ülkeler karışklıklara gebe devletler listesinin sadece en belirginleri. IRAK İSRAİL-FİLİSTİN Politik ve güvenlik sorununun yanı sıra Filistin’de en başta çoğunluğu oluşturan genç nüfusu vuran eğitim ve işsizlik problemleri politik sorunlar bir gün aşılsa bile sosyal kaosun daha uzun süreceğini gösteriyor. Üstelik İşgal sebebiyle mülteci durumuna düşen milyonlarca Filistinli hem kendi toprakları hem de şu an barındıkları Ürdün gibi ülkeler açısından karanlık bir gelecek riski taşıyorlar. İRAN YEMEN Bunun yanı sıra ülkenin kuzeyinde örgütlenen Şii Hutsiler hem Yemen, hem de Suudi Arabistan yönetimleri açısından gerginlik sebebi. Hâlihazırda devlet güçleriyle çatışan grupların bulunduğu ülkenin El Kaide gibi örgütlere üs vazifesi gördüğü iddiaları da uluslararası açıdan bir başka huzursuzluk sorunu. ALMANYA Başta Müslümanlar olmak üzere yabancı asıllıların varlığının şiddetini entegrasyon görünümlü asimilasyon politikalarıyla hafifleten Almanya’da yine de Thilo Sarrazin gibilerin yabancı düşmanlığına bürünen yaklaşımları iç çatışma potansiyeli taşıyor. BELÇİKA FRANSA YUNANİSTAN ABD Sadece Detroit gibi bir dönemler otomobil sanayinin ışıltılı başkenti olan bir şehrin bile kısa sürede hayalet şehre dönüşmesi ibret verici. Siyahî gençler arasında işsizlik oranı yüzde 44, beyaz gençlerde ise bu oran daha düşük: yüzde 23. ABD’de özellikle Güney eyaletlerde hızla yükselen latino asıllıların varlığı ve talepleri gelecekte büyük sosyal ve politik çalkantılara hatta bölünmelere varabilir. MEKSİKA Bunun en önemli etkeni ise ekonomik eşitsizlikler, adaletsizlikler ve uyuşturucu kartellerinin devlet otoritesini kimi zaman kale almayan kanlı hesaplaşmaları. KOLOMBİYA BREZİLYA “Favela”lardaki uyuşturucu, şiddet ve fakirlik batağı sosyal bir patlamayı körükleyecek nitelikte. Bu durumdaki nüfus oldukça kalabalık. ÇİN Sayıları yüz milyona varan Falun Gong mensuplarına ve Uygurlara uygulanan baskı ve işkenceler Çin’in başını çok ağrıtmasa da toplumsal alanda başka krizlere gebe ülke. AFGANİSTAN PAKİSTAN Zengin ve fakir arasındaki uçurumun abartılı boyutlarda olduğu ülkede liderlik sorunu, yolsuzluklar, radikal dini oluşumlar ve Batlıların baskısı gibi pek çok faktör bu fakir ülke için her an kargaşa konusu. HİNDİSTAN Ülkede bir sorun da kast sisteminin doğurduğu çatışmalar ve suçlar. Ülkede gelir adaletsizliği fakirlik ise bir başka toplumsal patlama riskini teşkil ediyor. GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ Dünyanın en büyük suç ve şiddet oranlarına sahip ülkede çatışmalar bazen haftalarca sürebiliyor. Ekonomik sıkıntılarsa kitleler üzerinde gerilimi yükselten başka bir etken. NİJERYA SUDAN AYAKLANAN İŞSİZ GENÇLERE NEREDE NE AD VERİLİYOR? Bu gençliğe Arapça-Fransızca karışımı verilen bir de isim var: Bunlara “Hitist” deniyor. Bu tabir Kuzey Afrika ülkelerindeki gençliğin ortak adı olarak kullanılıyor. Cezayir’de “duvar” anlamına gelen “Hit” kelimesinden türetilen bu tabir “Duvara yaslananlar” anlamına geliyor ve yol kenarında sırtlarını duvara dayayarak işsiz-güçsüz ortalıklarda pineklemek durumunda kalan oldukça geniş bir genç kitleyi tarif ediyor. Hüsnü Mübarek ve rejimine karşı amansız başkaldırıyı besleyen sebeplerden biri de yine gençliğin umutsuz durumu. Kuzey Afrika’daki Hitistlerin Mısır’daki karşılığını ise “Şebab-ı Atılin” yani “Atıl Gençler” daha açık ifadesiyle işsiz gençler teşkil ediyor. Atıl gençlik sorunu sadece Kuzey Afrika’ya mahsus değil. Büyük Britanya’da bu kitlelere “Eğitim, istihdam ve faaliyet halinde olmayan” ifadesinin kısaltması olarak “Neet”ler adı veriliyor. Bu tür gençliğin aslında oldukça yoğun olduğu Amerika’da ise aldığı isim oldukça anlamlı: “Bumerang”lar. Bunlara neden mi Bumerang deniliyor? Çok açık; eğitim için harcadıkları onca senenin sonunda çalışacak iş bulamadıkları için baba ocağına ana kucağına –o da varsa- geri dönmek zorunda kaldıkları için. Hem yüksek eğitimli olup hem de iş-güç açısından kargaşa içinde yaşayan bir gençlik de Japonya’da. Burada da bu tür genç kitleler özel bir ad takılacak kadar geniş bir kitleye ulaşmış durumda. Bunlar için serbest işçi anlamına gelen “Freeters” tabiri üretilmiş. Düzenli bir meşguliyet ve kazançtan mahrum bulunan bu tür gençliğe İspanya’da ise ayda 1000 Avro’dan aşağı kazananlara verilen genel isim olan “Mileuristas” deniliyor.