Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergi kaçağını önleyerek vergi gelirlerini artırmak ve kayıt dışılığı önlemek için "yapay zekâvergi müfettişi" projesi hazırlıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı Bilgi Teknolojileri Genel Müdürü Mert Özarar, TBMM Yapay Zekâ Araştırma Komisyonu'nda ABD ve Çin'deki 2025'te 500 milyar dolara varacak yapay zekâ çalışmalarına vurgu yaptı. Özarar, "Yapay zekâ çağımızın petrolü" değerlendirmesinde bulundu. Yapay zekânın 2030 yılına kadar dünya ekonomisine 15.7 trilyon dolar, Türkiye ekonomisine ise 150 milyar dolar katkı sağlayacağını aktaran Özarar, bakanlığın yapay zekâ projelerini şöyle sıraladı:
TOPLANACAK VERGİYİ BELİRLEYECEK: İlk projemiz, Yapay Zekâ Tabanlı Nakit Akışı ve Portföy Yönetimi Projesi. Yapay zekâ teknikleri kullanarak harcama, gelir, toplam vergiler, yani yıl sonunda Hazine'nin toplam ne kadar vergiyi toplayacağı kestirimini şimdiden yapacağız.
LİKİDİTE RİSKİ BELİRLENECEK: Likidite riskimizi önlemek için gerekli nakit rezervleri yapay zekâyla belirlenecek.
SEPETİ YAPAY ZEKA YAPACAK: Sade bir vatandaşımız bir portföy, sepet yapmak istese optimum dağılım acaba nasıl olur, yapay zekâ bunu yapacak.
TAHSİLAT VE HESAPLAMAYI YAPACAK: Yapay Zekâ Destekli Muhasebe Ve İleri Analitik Projesi ile muhasebe, ödeme, emanet, tahsilat, mali istatistik, harcama, maaş, taşınır gibi mali platformlarda yer alan verilerde işlemlerdeki usulsüzlükler, harcamalarda hatalar tespit edilecek. Mükerrer ödemeler kalkacak. Muş'taki defterdarın harcaması merkezden anında takip edilecek.
120 MİLYAR TL FARK YAKALADI: Radar proje sistemimizle son 10 ayda riskli mükellefe yakalama, kayıtdışılığı önlemeler arttı. 1.5 milyon incelemede 120.4 milyar TL'lik matrah farkı ortaya çıktı.
YAPAY ZEKÂ MÜFETTİŞİ: Kayıt dışı ekonomiyle mücadele "yapay zekâ müfettişi" yaratılacak.
DOĞRU İŞE DOĞRU MÜFETTİŞ: Yapay zekâ ile "doğru işe doğru müfettiş" verilmesini sağlıyoruz. 7.500-8.000 vergi müfetişimiz var. Vergi tespiti, usulsüzlüklerle doğru müfettişi, doğru bilgi birikimini atayabilirsek başarılı oluruz.
İHBARLARI DEĞERLENDİRECEK: İhbar işleme sistemini açıyoruz. Dilekçeler yapay zekâ ile değerlendirilecek.
ROBO DANIŞMANLAR OLACAK: Finansal alanda kişiselleştirilmiş destek sistemi kurulacak. Alım satım işlemlerini otomatik yapacak.
Risk iştahları ve risk toleransları da analiz edilecek.
45 BİN VERGİ KAYIP KAÇAĞI: 2024'te radar yapay zeka sistemimizle 1 milyon 965 bin kişi risk analizine tabi tutuldu. 200ü'n üzerinde senaryo çalıştırıldı. Yaklaşık 246 farklı konu tespit edlidi. İçerisinde hem veri senaryosu hem de model senaryoları çalıştı. Bunun sonucunda da 45 bine yakını sadece vergi kayıp kaçağı üzerine.
DOLANDIRICILIĞA ERKEN TESPİT: Kripto parada, borsada, farklı alanlarda yaşıyoruz. Dolandırıcılığı yapay zekâ ne kadar erkenden tespit edebilirse biz ona karşı o kadar önlem alırız. Hazine dolandırıcılığının önlenmesi önemli.
CEZA YEMEDEN VERGİ ALINACAK: Risk yönetimi ile hedeflediğimiz vergiyi erken uyarı sistemi projesi ile tahsil edebilmek.
Mükellefleri skorlamak, puanlamak istiyoruz. Bu puanları takip etmek, mükelleflere cezayla yüzleşmeden uyuma davet ederek gönüllü uyumu ve tahsilatı artırmayı hedefliyoruz.
