Dünya genelinde birçok sektörün ve şirketin etkilendiği sistemsel krizden Türkiye'de birçok kurum yerli ve milli işletim sistemi nedeniyle çok fazla etkilenmedi. Microsoft işletim sistemini kullanan firmalar dışında büyük bir kaos olmadı. Microsoft'un CrowdStrike güncellemesi sırasında Türkiye'de bazı şirketlerin sisteminde mavi ekran hatası çıktı. Türk Hava Yolları'nın (THY), biletleme ve rezervasyon sistemleri kesintiden etkilendi. Denizbank'ın sitesine erişim sağlanamadı. TÜVTÜRK Araç Muayene İstasyonları'nda da sistemde sorun oldu. Trendyol'da siparişler verilemedi. ABD merkezli siber güvenlik ve antivirüs hizmeti veren CrowdStrike adlı şirketin ürününü kullanan tüm Windows kullanıcıları gün boyu "mavi ekran" sorunu yaşarken, yerli ve milli işletim sistemi Pardus'u kullanan kamu kurumları ve özel şirketler ise yaşanan krizden etkilenmedi.
BTK VE USOM HAREKETE GEÇTİ
Bilgi Teknolojileri Kurumu (BTK) ve Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi (USOM) küresel çapta yaşanan sorun nedeniyle harekete geçti. BTK ve USOM, yaşanan sorunların kaynağının tespiti ve giderilmesi için çalışma başlattı. USOM sorunun kaynağının siber saldırı değil, CrowdStrike yazılımı olduğunu aktardı. Açıklamada, çözüm önerilerinin tüm siber olaylara müdahale merkezleriyle paylaşıldığı ifade edildi. USOM, sosyal medya hesabından sorunun çözümüne ilişkin bir yol da paylaştı.
BU BİR SİBER SALDIRI DEĞİL
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, yaşanan sıkıntının siber saldırı kaynaklı olmadığını ve sorunun önemli bir bölümünün giderildiğini söyledi. Uraloğlu, şunları kaydetti: "Ülkemizin siber sınırlarını korumak için yerli ve milli ürünlerimizle 7 gün 24 saat aralıksız çalışmaları takip ediyoruz. Bu anlamda bu zarara uğrayan ya da etkilenen sistemlerle ilgili olarak kurumlarla hemen irtibata geçtik. Bazı kurumlarımız hemen müdahaleyle aksaklığın önemli bir bölümünü atlattı."
BAĞIMSIZLIK VAZGEÇİLMEZ
Baykar Yönetim Kurulu Başkanı ve Teknoloji Lideri Selçuk Bayraktar da, "Tek işletim sistemi, tek arama motoru, 1-2 sosyal medya platformu. Birinin çökmesi bile dünyada bağlı olan tüm devletlerin kritik altyapısının çökmesine neden oluyor" açıklaması yaptı. Yüksek teknolojinin küresel düzeyde tekelleştiğinde kırılgan olduğunu anlatan Bayraktar, "Teknolojinin her alanında bağımsızlık toplumlar için vazgeçilmez" dedi.
BEŞ SORUDA MAVİ EKRAN KRİZİ
1- Küresel internet sorunu nasıl başladı?
Microsoft'a siber güvenlik ve antivirüs yazılımı sağlayan ABD merkezli CrowdStrike firması dün sabah erken saatlerde küresel ölçekte tüm kullanıcılarına bir güncelleme mesajı gönderdi.
Güncellemenin ardından Windows işletim sistemlerine ait sunucularda mavi ekran hatası meydana geldi.
2-Sorundan kimler etkilendi?
Sorun küresel ölçekte ulaştırmadan bankacılığa sağlıktan borsalara kadar dijital faaliyet yürüten tüm hizmetleri durma noktasına getirdi. Türkiye'de de bazı firmalar kesintiden etkilendi.
3-Kimler kesintiden etkilenmedi?
Küresel ölçekte birçok firmanın ABD merkezli olan Windows ve Microsoft hizmetlerini kullanması sorunun küresel çapta yaşanmasına sebebiyet verdi. Bu durum yerli ürünlerin önemini bir kez daha gözler önüne serdi. ABD'nin ambargo uyguladığı İran, Çin, Rusya gibi ülkeler kendi yazılımlarını kullandığı için sorundan etkilenmedi. Türkiye'de ise TÜBİTAK ULAKBİM tarafından geliştirilen ve Windows'un yerli muadili olarak bilinen PARDUS işletim sistemi kullanıcıları kesintiden etkilenmedi. Linux tabanlı olan PARDUS, CrowdStrike ürünlerini desteklemiyordu.
4- Sorunu çözmek için neler yapıldı?
Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi (USOM) yaşanan aksaklık üzerine ilk andan itibaren teyakkuza geçti. Çözüm önerilerini SOME İletişim Platformu (SİP) üzerinden tüm Siber Olaylara Müdahale Ekipleri (SOME) ile paylaştı.
5- Firmayı ne gibi cezalar bekliyor?
Her ne kadar sorun CrowdStrike firmasının ürününden kaynaklansa da burada temel sorumlu küresel ölçekte dev bir firma olan Microsoft olacak.
Zararın tazmininde Microsoft bir paket açıklamazsa zarardan etkilenen ülke, şirket ve kişiler Microsoft'a dava açabilecek.
BİNLERCE DAVA AÇILABİLİR
Bilişim hukukunda uzman avukatlık bürosu Kurt&Partners Yönetici ortağı Avukat İzzet Gürler, tüm dünyayı etkileyen bu sistemsel krizin 100 binlerce insanı mağdur ettiğini söyledi. "Bu durumun karşısında hem şirketler hem de kişiler nezdinden sorumluluktan kaynaklı dava açılması mümkün" diyen Gürler, "Aksaklık yaratan firmaya karşı tazminat davası açma hakkı mevcut. Örneğin THY'nin iptal ettiği seferler ve yolcuklarına ödediği bedellerden dolayı hizmet aldığı şirkete dava açabilir. Aynı zamanda uçuştaki aksaklıktan dolayı mağduriyet yaşayan yolcu da dava açablir. Sadece bilet ücreti değil örneğin iş anlaşması yapmış ama bu aksaklık nedeniyle ulaşımı sağlayamamış, iş anlaşması fesh olmuş. Bunu kanıtlarsa zararını tanzim edebilir. Bankaların güvenlik önlemlerini daha yüksek seviyede almak gibi bir yükümlüğü var. O nedenle banka mudisi yaşadığı mağduriyet nedeniyle bankasına dava açabilir" ifadelerini kullandı.
DENİZBANK'TAN AÇIKLAMA
Türkiye'de kesintiden etkilenen Deniz- Bank da açıklama yaptı: "Kullandığımız global yazılım sisteminin dünya genelinde yaşadığı teknik aksaklık nedeniyle ülkemizde de kesintiler yaşanmaktadır. Bankamız, söz konusu aksaklığın giderilmesi ve tüm kanallarımızın en kısa sürede hizmete açılması için çalışmaktadır."
ÜCRETSİZ REZERVASYON DEĞİŞİKLİĞİ
THY, yaşanan küresel sıkıntı nedeniyle 84 seferinin iptal edildiğini duyurdu. THY Basın Müşaviri Yahya Üstün, "Farklı sektörlerden birçok şirketi etkileyen yazılım kaynaklı problemin çözümü doğrultusunda operasyon yoğunluğumuzu düşürmek için çalışmalar yapmaktayız. Uçuşlarda aksama yaşanmaması adına bazı seferler iptal edilecek olup, uçuşlarımız en kısa sürede kademeli olarak normal seyrine dönecektir. Yaşanan aksaklıktan dolayı siz değerli misafirlerimizden özür dileriz" ifadelerini kullandı. THY'nin kurumsal destek hesabından yapılan açıklamada ise seferleri iptal olan yolcuların ücretsiz bilet değişikliği yapabilecekleri belirtildi.
TÜVTÜRK ÖZÜR DİLEDİ
ARAÇ muayene hizmeti olan TÜVTÜRK'te de sistem çöktü. TÜVTÜRK'ün resmi hesabından yapılan paylaşımda, "Kullandığımız global yazılım sisteminin dünya genelinde yaşadığı teknik aksaklık nedeniyle ülkemizde de kesintiler yaşanmaktadır ve araç muayene işlemleri de bu durumdan etkilenmektedir. Kurumumuz, söz konusu aksaklığın giderilmesi için çalışmaktadır. Anlayışınız için teşekkür ederiz" denildi.
PARDUS KULLANAN ETKİLENMEDİ
KÜRESEL kesintiden Microsoft'un işletim sistemini kullananlar etkilenirken, Türkiye'de ise TÜBİTAK ULAKBİM tarafından geliştirilen ve Windows'un yerli muadili olarak bilinen Pardus, işletim sistemi kullanıcıları söz konusu kesintiden etkilenmedi. Linux tabanlı ve özgür bir yazılım olmasından dolayı daha korunaklı olan Pardus, CrowdStrike ürünlerini desteklemiyor. 2003'te temelleri atılan milli işletim sistemi Türkiye'de TÜBİTAKUEKAE tarafından geliştirilen, özgür, hızlı kurulabilen, kolay kullanılır, çoklu dil içeren, bilgisayar kullanıcılarının temel masaüstü ihtiyaçlarını gidermek üzere halihazırdaki linux dağıtımlarının üstün taraflarını kullanan; kurulum, yapılandırma ve kullanım kolaylığı sağlayan açık kaynak bir işletim sistemi. İşletim sisteminin adı Anadolu Parsı olarak da bilinen Panthera Pardus'dan geliyor. Sistem açılışında ve varsayılan duvar kağıtlarında Anadolu Parsı Pardus'un çizimleri var. Pardus'un en önemli avantajı, açık kaynaklı Linux yazılımı üzerine inşa edildiği için "ücretsiz" olması. Virüsler etki etmediği için yüzlerce liralık lisanslarla antivirüs yazılımlarına da ihtiyaç duymayan Pardus, Windows gibi çok büyük sistem gereksinimlerine de ihtiyaç duymuyor.
