Türkiye Müteahhitler Birliğinin (TMB) bu yılın üçüncü çeyreğine ilişkin İnşaat Sektörü Analizi Raporu, Kovid-19 salgınının etkilerinin azaldığı ve yükselen petrol fiyatlarının da destekleyici rol oynadığı 2021 yılındaki performanslarıyla küresel inşaat pazarında dünya ikinciliğini geri alan Türk müteahhitlerin, bu yıl Rusya-Ukrayna Savaşı'nın ve olumsuz seyreden diğer küresel şartların etkisi altında kaldığını gösterdi.
TMB'den yapılan yazılı açıklamaya göre, Birlik, ekonomi çevreleri ve sektör tarafından ilgiyle takip edilen söz konusu raporun Ekim 2022 sayısını yayımladı.
"Küresel Ekonomide Zor Kış Kapıda, Türkiye'de Seçime Doğru" başlığı ile yayımlanan analizde, küresel ve ulusal ekonomi ile inşaat sektöründe bu yılın üçüncü çeyrek dönemine ilişkin veriler kapsamlı biçimde değerlendirildi.
Raporda, Türk müteahhitlik firmaları için açık ara lider pazar olan Rusya'yla, son dönemde üstlenilen projelerin düzenli biçimde artış gösterdiği Ukrayna ile savaş halinin, sektörün yurt dışı faaliyetlerinde kaybı kaçınılmaz hale getirdiğine işaret edildi.
Savaşın, lider pazarı Rusya olan Türk inşaat sektörü için önemli bir darbe olduğuna yer verilen raporda, yatırım iklimine dair olumsuzlukların yurt dışı müteahhitlik hizmetleri açısından çeşitli zorluklar yarattığı belirtildi.
Ham madde fiyatlarında ortaya çıkan artışların dünyada bir yatırım krizi oluşturarak sektör için bir başka sorun yarattığı da ifade edilen raporda, savaşın yanı sıra pek çok ülkede başlayan sıkı para politikası sürecinin de proje finansmanı için kaynak ihtiyacını artırdığının altı çizildi.
Raporda, Türk müteahhitlerce 2021 yılında 11 milyar dolar tutarında yeni proje üstlenilen Rusya pazarında bu yılın 9 ayında ulaşılan proje büyüklüğünün 396 milyon dolar ile "oldukça sınırlı" kaldığı tespiti yapıldı.
Raporda, projelerin durduğu Ukrayna ile ise ülkenin yeniden imar çalışmalarına yönelik temasların bir süredir devam ettiği, Ticaret Bakanlığı ile Ukrayna Altyapı Bakanlığı arasında 18 Ağustos'ta, Lviv'de, ülkenin savaş nedeniyle tahrip olan altyapısının yeniden inşası amacıyla imzalanan mutabakat zaptına değinildi. Bu çerçevede Türk müteahhitlik ve müşavirlik sektörünün bu süreçte aktif rol üstlenmeye hazır olduğunun altını çizilen raporda, sektörün diğer önemli pazarlarından Irak ile Libya'da süren iç karışıklıklar da konu edildi.
SUUDİ ARABİSTAN VE DİĞER KÖRFEZ ÜLKELERİ ÖNE ÇIKIYOR
Bu ortamda yeniden ısınan siyasi ilişkiler çerçevesinde Körfez ülkelerine yönelik girişimlerin ve yeni pazar arayışının hızlandırılması ihtiyacına işaret edilen raporda, şu değerlendirmeler yer aldı:
"Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) başta olmak üzere Körfez ülkeleri ile son dönemde artan siyasi diyalog kapsamında, sektör için önümüzdeki dönemde bu ülkelerde hayata geçirilmesi planlanan büyük yatırım projelerinden önemli ölçüde pay almak mümkün olabilecektir. Mevcut koşullarda sektörün yeni pazar arayışını hızlandırması ihtiyacı da ön plandadır. Sektörün bir süredir yakından takip ettiği Sahra-altı Afrika bölgesi başta olmak üzere Uzak Doğu ve Latin Amerika ülkeleri potansiyel pazarlar olarak izlenmektedir."
Raporda, geçen yıl yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde kısa vade/yıllık yeni proje hedefinin 30 milyar dolar olarak revize edildiği, orta vadede ise bu rakamın 50 milyar dolar seviyesine yükseltilmesinin öngörüldüğü bildirildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da 24 Ağustos 2022 tarihinde Türkiye Müteahhitler Birliğinin ev sahipliğinde düzenlenen "Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetleri Ödül Töreni"nde yaptığı konuşmada, sektör için orta vadeli hedefi, küresel inşaat pazarının yüzde 10'u anlamına gelen 75 milyar dolara çıkardığı anımsatıldı.
TÜRK MÜTEAHHİTLER, 9 AYDA 215 PROJEYLE 8,7 MİLYAR DOLARLIK YENİ İŞ HACMİNE ULAŞTI
Raporda sektörün 9 aylık verilerine ilişkin ise şu bilgiler yer aldı:
"Ticaret Bakanlığı verilerine göre Türk müteahhitler, 2022 yılının ilk 9 ayında 215 projeyle 8,7 milyar dolarlık yeni iş hacmine ulaştı. İnşaat sektörünün ilk kez 1972 yılında yurt dışı pazarlara açılmasından bu yana ulaştığı portföy büyüklüğü, 131 ülkede üstlenilen 11 bin 365 projeyle toplam 462,2 milyar dolar oldu. İnşaat sektöründe geçen yılın üçüncü çeyreğinden bu yana aralıksız biçimde süren küçülme derinleşirken, sektör yatırımlarındaki düşüş ve artan girdi maliyetleri sorunu kronik hale geldi. Genel iktisadi faaliyetteki artışa karşın sektörde izlenen bu tablo, ekonomik büyümeden ayrışmayı da gösterdi. Ocak-Mayıs 2022 döneminde tarihi yüksek satış rakamlarına ulaşılan konut piyasasında yavaşlama başladı. Sektörde son dönemde arzda takip edilen düşüşe, ülkede konut sahipliğindeki gerilemeye rağmen talep tarafı da eşlik eder oldu. Arzda artış konut piyasası için olumlu olacaksa da piyasadaki mevcut sorunlar için tek başına çözüm olarak görülmüyor. Ülkemizde yıllık 800-850 bin konuta ihtiyaç duyulduğu düşünüldüğünde, yaşanan sorunlarla gerilemekte olan inşaat sektöründe üretimde artış sağlanmasına yönelik önlemler alınması ihtiyacı sürüyor. Sektörde girdi maliyetlerinde yaşanan yüksek artış sorunu devam ediyor. İnşaat maliyetlerindeki artışlar, konut fiyatları üzerinde yukarı yönlü baskı yaratmaya devam ettiği gibi kamu ile iş yapan müteahhitlere uzun süredir çok yüksek ek maliyetler ortaya çıkarıyor. Sektörde hakediş ödemelerinde dikkat çeken uzun süreli gecikmeler ve artan vergi yükü sorunu devam ediyor. Bu gelişmelerin yansıması olarak, müteahhitlik firmalarının bir süredir borçluluk oranlarının yüksek seyrettiği, borç stokunda artış görülüyor. Temmuz 2022 itibarıyla ücretli çalışanların sektörlere dağılımına bakıldığında yüzde 2,4 ile yıllık en az artış inşaat sektöründe oldu."