Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) il bazında beşeri kalkınma endeksini açıkladı. Endeksi 2018'de 0.844 iken 2022'de yüzde 1.1 artarak 0.854 oldu. Türkiye, bu değerle, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından belirlenen sınırlara göre "Çok Yüksek Gelişmişlik" seviyesindeki ülkeler grubunda yer aldı. Bu endeksin alt bileşenleri olan yaşam beklentisi endeksi 2022'de 2018'e kıyasla yüzde 2.2 azalarak 0.882 olurken, eğitim endeksi yüzde 3 artarak 0.807 ve gelir endeksi yüzde 2.6 artışla 0.875 olarak kayıtlara geçti.
EN YÜKSEK İL ANKARA
2022'de il düzeyinde en yüksek beşeri kalkınma endeksine sahip ilin 0.891 ile Ankara olduğu görüldü. Başkenti 0.886 ile İstanbul ve Kocaeli, 0.870 ile İzmir ve 0.867 ile Muğla izledi. Beşeri kalkınma endeksi en düşük olan il 0.748 ile Ağrı olurken, bu ili Şanlıurfa, Van, Muş ve Bitlis takip etti. Beşeri kalkınma endeksinin 2018-2022 yıllarında en çok artış gösterdiği ilk 5 il yüzde 4.1 ile Kilis, yüzde 4 ile Şırnak, yüzde 3.9 ile Çankırı ve Hakkari, yüzde 3.8 ile Ağrı oldu. Aynı dönemde, beşeri kalkınma endeksinin düşüş gösterdiği iller ise yüzde 0.2 ile Trabzon, yüzde 0.1 ile Ordu, yüzde 0.03 ile Rize ve yüzde 0.02 ile Karabük olarak kaydedildi. ANKARA
DAHA ÖNCE UNDP HESAPLIYORDU
Bir ülkenin iktisadi kalkınma sürecinde, fiziki sermaye kadar beşeri sermaye yeterliliği de önem taşıyor. Beşeri kalkınma endeksi de, ülkelerin beşeri sermaye yeterliliklerinin tespit edilebilmesi maksadı ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından hesaplanıyor. Endeks; yaşam beklentisi, eğitim ve gelir olmak üzere üç alt bileşenden oluşuyor. Beşeri kalkınma endeksi, 0 ile 1 arasında bir değer alıyor. Endeksin 0.8 ve üzerinde olması "çok yüksek beşeri kalkınma" seviyesini, 0.7 ile 0.8 arasında olması "yüksek beşeri kalkınma" seviyesini, 0.55'in altında olması ise ilgili ülkenin "düşük beşeri kalkınma" seviyesinde yer aldığını gösteriyor. Türkiye'ye ait beşeri kalkınma endeks değerleri, daha önce UNDP tarafından ülke düzeyinde üretiliyordu. TÜİK'in ortalama eğitim süresi göstergelerini yayımlanmaya başlamasının ardından kurum tarafından da üretilir hale geldi.
