Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 20 Aralık'taki açıklamasının ardından hayata geçirilen Kur Korumalı Mevduat uygulaması, kur atağını bertaraf ederken, ekonomiye güveni de perçinledi. Uygulamanın devreye alınmasının üzerinden 3 ay geçerken, dövizde artış beklentisinin kırılması TL varlıklara ilgiyi artırdı. Finansal istikrarın sağlanması TL mevduatı tarihi zirveye taşırken, ticari kredi faizleri geriledi. Dolarizasyonun beli kırılırken, Türkiye'nin risk primi de düştü.
İLK ÖDEMELER YAPILDI
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Kur Korumalı Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesabı (KKM) uygulamasında ilk ödemelerin 3 aylık vade tercihinde bulunan hesap sahipleri için dün itibarıyla gerçekleştirildiğini bildirdi. Bakanlıktan yapılan açıklamada, vatandaşlar tarafından büyük ilgi gösterilen yenilikçi ürün KKM'de, 22 Mart 2022 itibarıyla 270 milyar lirası Hazine destekli KKM ve 321 milyar lirası TCMB destekli Dövizden/ Altından Dönüşümlü KKM olmak üzere toplam 591 milyar lira büyüklüğe ulaşıldığı kaydedildi. KKM'nin, milli para birimine duyulan güveni kuvvetlendirmenin yanı sıra yatırım ve üretimin en önemli unsuru olan öngörülebilirliğin artırılmasına katkı sağladığı vurgulandı.
MEVDUATIN VADESİ UZADI
KKM'nin hayata geçirilmesi ile yabancı para mevduatın toplam mevduat içindeki payının 10 puandan fazla azaldığına dikkat çekilerek, "Ayrıca, Türk Lirası mevduatın ortalama vadesinin iki katına yükselmesi bankacılık sektörünün kredi-mevduat vade uyumsuzluğu sorununa iyileştirici yönde katkı sağlamıştır" denildi. KKM kapsamında uygulanan faiz üst sınırının katkısıyla bankaların fonlama maliyetleri gerilerken, bu durumun ticari kredi faizlerinde düşüşü desteklediğine işaret edilerek, "Son olarak da, KKM uygulamasının oluşturduğu istikrarın etkisiyle Rusya- Ukrayna krizine ve Fed faiz artışına rağmen finansal piyasalarda yaşanan oynaklıklar sınırlı kalmıştır" denildi. Öte yandan KKM'de vade sonunda dövize geçişte BSMV sıfırlandı.
REZERVLER ARTTI RİSK PRİMİ DÜŞTÜ
KKM ile birlikte, kurda sağlanan denge ile fiyatlama davranışlarında gözlenen bozulma sınırlandırılırken, dezenflasyon süreci için uygun ortam oluştu. YP mevduattan TL mevduata dönüşüm uygulamasına ilave olarak hayata geçirilen diğer döviz kazandırıcı uygulamalar Merkez Bankası döviz rezervlerine katkı yaptı. Buna bağlı olarak ülke risk primi göstergesi CDS'te de gerileme yaşandı. Döviz kuru kaynaklı belirsizliklerin azalmasıyla piyasalardaki aşırı oynaklık da son buldu ve alımsatım faaliyeti normale döndü.
KKM uygulamasına yönelik ilginin artmasıyla döviz kuru beklentilerindeki bozulma da iyileşti. Buna bağlı olarak hisse senedi ve tahvil gibi Türk Lirası yatırım araçlarına ilginin de arttığı gözlendi. KKM uygulamasının aralık ayında duyurulması ile Türk Lirası'nda öngörülebilirlik sağlanırken, 17 Mart itibarıyla yabancı para (YP) mevduatlar 23 milyar dolar azaldı, Türk Lirası mevduatlar ise 591 milyar lira arttı. YP mevduattaki gerilemenin yanı sıra bireylerin ve firmaların spot piyasa döviz talebi de zayıfladı ve döviz kuru üzerindeki baskı dengelendi.
TL GÜÇLENDİ
Türk Lirası'nda gözlenen spekülatif durumun finansal istikrara yönelik bir riske dönüşmesi önlendi. Geçen yılın kasım ayında yüzde 42 değer kaybeden ve 20 Aralık 2021'de 18,3674 ile tarihi zirvesini gören dolar, KKM uygulaması ile geriledi. Böylece TL'de yaşanan değer kaybının fiyatlama davranışını bozucu etkisi de kontrol altına alındı.
TL MEVDUAT TARİHİ ZİRVEYE YÜKSELDİ
2021'in aralık ayında yüzde 70'i geçen dolarizasyon yüzde 60'ın altına indi.
KKM ile birlikte TL mevduat 591 milyar lira artarak 2.5 trilyona ulaştı.
Dolar hesapları 22 milyar dolar azaldı.
Kurda oynaklık düştü, Türkiye'nin risk primi azaldı.
KKM ile dövize ilişkin beklentinin kırılması, hisse senedi başta olmak üzere TL yatırım araçlarına ilgiyi artırdı.
Merkez Bankası'nın döviz rezervlerinde artış yaşandı.
Ticari kredilerin faizi yüzde 28'den 20'nin altına geriledi.
TL mevduatın ortalama vadesi iki katına yükseldi.
TL kredi/mevduat oranı yüzde 150'den 125'e geriledi.
Bankacılık sektörünün bilanço içi açık pozisyonu 12.9 milyar dolar azalarak 29.8 milyar dolara indi.
DOLARA GEÇİŞ FRENLENDİ
Finansal istikrarın tesis edilmesine de önemli katkı sunan KKM uygulamasıyla liralaşma eğilimi desteklendi. Bu kapsamda para politikası aktarım mekanizmasının etkinliğine zarar veren ve dezenflasyon maliyetini yükselten mevduat dolarizasyonunda düşüş kaydedildi. Geçen yılın aralık ayında yüzde 70'in üzerini gören mevduat dolarizasyonu, KKM uygulaması neticesinde mart ayında yüzde 60'ın altına geriledi. Öte yandan KKM uygulaması ile TL mevduatlarda yaşanan 591 milyar liralık artış, liralaşmayı destekledi. Gelinen noktada 2021 sonuna göre TL tasarruf mevduatları yüzde 20, ticari mevduatlar yüzde 55'e yakın artış kaydetti. Daha önce 48 milyar dolar seviyelerinde bulunan TCMB taraflı swap işlemleri, KKM uygulaması sonrasında 40 milyar dolara geriledi.
KREDİ FAİZLERİ % 20'NİN ALTINDA
KKM uygulaması bankacılık sektörünün fonlama vadesinin uzamasına da katkı sağladı. Sektörde, 3 ay üzeri vadeli TL mevduatın payı 4.6 puan artarak yüzde 13.1'e yükseldi. Bu gelişme, sektörün nispeten daha uzun vadeli TL kredi fiyatlaması yapmasına imkân sağlarken, uygulama sonrasında TL ticari kredi faizlerinin düştüğü gözlendi. KKM uygulamasının banka bilançolarındaki liralaşma etkisi, TL kredi mevduat oranı gelişimine de yansıdı. Sektörün TL kredi mevduat oranı aralık ayında bulunduğu yüzde 150 seviyelerinden yüzde 125'e geriledi. Aralık ayında yüzde 28'e yaklaşan ortalama TL ticari kredi faizleri mart ayında yüzde 20.5'e kadar geriledi.