Daha önce marketten kuyumcuya, çiçekçiden küçük esnafa kadar birçok alanda bankalar, esnaf ve vatandaş arasında sorunlara neden olan POS komisyonları bu kez taksilerde de tartışma konusu oldu. POS cihazı komisyonları perakende sektöründe yüzde 4–5 seviyelerinde kalırken, taksilerde bu oran yüzde 10'u aştı. Piyasadaki poslardan farklı bir cihaz kullanan taksilerdeki poslar komisyonu da otomatik hesaplıyor.
VERGİYİ DE ÖDÜYORUZ
İddialara göre yüzde 10'u geçen bu komisyon içinde bankaların dışında aracı fintech şirketleri ve tüm süreçlerde oluşan vergiler de yer alıyor. Yani taksinin gelir vergisini de vatandaş ödüyor. Uzmanlara göre bu uygulama hem yasal değil hem de vergi kaybı milyarları buluyor. Aracı kurumlar üzerinden çalışan POS cihazlarında yüzde 10'a varan komisyonlar, kredi kartı ile ödeme yapan vatandaşlara fazladan maliyet getiriyor. Taksilerde kullanılan özel POS cihazlarında komisyonun yüzde 10'u geçmesinin temel nedenlerinden biri olarak araya giren fintech şirketleri ya da ödeme aracılarının uyguladığı ek kesintiler gösteriliyor. POS donanımı, yazılımı ve ödeme altyapısını sağlayan bu kurumların aldığı hizmet bedellerine ek olarak, bu tutarların üzerine KDV ve BSMV gibi vergiler de ekleniyor. Nihai olarak oluşan toplam kesinti, doğrudan vatandaşa yansıtılıyor.
Fintech sistemleriyle çalışan bu POS cihazları, ödemeyi doğrudan taksi şoförüne değil, aracı kurumun hesabına yönlendiriyor. Sonrasında gelir vergisi, komisyonlar ve işlem ücretleri gibi kalemler düşüldükten sonra bakiye taksiciye aktarılıyor. Ancak öyle bir sistem uygulanıyor ki, bu yükümlülüklerin önemli bir bölümü dolaylı yoldan hizmeti alan vatandaşa yansıtılıyor. Vergi mevzuatına göre vergi yükümlülüğü hizmet sağlayıcıya ait olması gerekirken, mevcut uygulama bu kuralın dışına çıkıyor. Bu da hem yasal açıdan risk teşkil ediyor hem de kayıt dışılığı artırıyor.
900 BİN KARTLI ÖDEME
Türkiye genelinde her gün ortalama üç milyon taksi yolculuğu gerçekleştiği tahmin ediliyor. Bu yolculukların yaklaşık üçte biri kartla yapılıyor. Bu da günde yaklaşık 900 bin kartlı ödeme anlamına geliyor. Her bir işlemden yüzde 10 oranında kesinti yapıldığında, günlük kayıp 2.5 ila 3 milyon lira arasında değişiyor. Bu rakam aylık bazda 75 ila 90 milyon liraya, yıllık bazda ise bir milyar lirayı aşan bir büyüklüğe ulaşıyor. Üstelik bu işlem hacminin büyük bir bölümü fintech firmalarının kontrolünde ve denetim dışı kalabiliyor.
VATANDAŞ MAĞDUR OLUYOR
Konuya ilişkin görüş belirten bir uzman, "Burada bir vergi ve denetim sorunu var. Hem devletin vergi kaybı söz konusu, hem vatandaş yanıltılıyor" değerlendirmesini yapıyor. Kartla ödeme yapan bir vatandaş ise yaşadıklarını şöyle anlatıyor: "Geçen hafta bir taksi yolculuğunda 800 TL ödedim. Şoför, POS cihazını uzattı ve cihazda 800 girdi ama otomatik olarak 890 TL yazdı. Farkı sorduğumda, 'komisyon farkı' cevabını aldım."
DENETİM VE ŞEFFAFLIK ÇAĞRISI
Kredi kartıyla ödeme yaparken vatandaştan ekstra ücret alınması, fiş verilmemesi ya da hizmet bedellerinin gizli tutulması gibi uygulamalar, tüketici haklarını zedeliyor. Bu sistemlerin denetim altına alınması, aracı kurumların uyguladığı komisyonların sınırlandırılması ve vergilendirmenin şeffaf şekilde yapılması gerekiyor.
TAKSİCİLER DE ŞİKAYETÇİ
Taksi şoförleri de sistemden memnun değil. Bir taksi sürücüsü, "Müşteriler tepki gösteriyor ama biz de aracı kurumla çalışmak zorundayız. Komisyon çok yüksek. Nakit ödeme almak daha kazançlı ama kart isteyen yolcuya da hayır diyemiyoruz" diyor. Uzmanlar, devletin şeffaflığı ve denetimi sağlaması gerektiğini belirtiyor.
