Finansman maliyetlerinde hızla yükseliş yaşanırken, iç ve dış talepteki durgunluğun etkisiyle ürün fiyatlarının artmaması, stokçuların oyununu bozdu. Enflasyondaki yükselişle birlikte ürün fiyatlarının artacağı beklentisiyle 'parayı rafta kazanırım' planı ile yapılan stoklar elde kaldı.
Yüksek faiz ortamında stok tutmanın zorlaşmasıyla birlikte daralan piyasada stokları eritme telaşı başlarken, 'fahiş kâr' umudu da suya düştü. Gıdadan demir çeliğe kadar birçok sektörde firmalar stokları elden çıkarmanın telaşına kapılırken, ürün fiyatlarının 'artış' beklentisinin aksine düştüğü dikkat çekiyor. Nakde dönme telaşına kapılan birçok firma, stoklarındaki malları eritmek için fiyatları da aşağı çekmek zorunda kalıyor.
BÜYÜMEYE DE YANSIDI
Firmaların stoklarını nakde çevirme eğilimi, açıklanan büyüme rakamlarına da yansıdı. Türkiye ekonomisi yılın ilk çeyreğinde yüzde 5.3, ikinci çeyreğinde ise yüzde 2.5 büyürken, stoklarda daralma gözlendi. Stoklar büyümeye, ilk çeyrekte yüzde 4.4, ikinci çeyrekte ise yüzde 0.2 daraltıcı yönde etki yaptı.
Stokların büyümeye etkisinin negatif olması şirketlerin üretim yapmadığını ve stoktan yediğini ortaya koyuyor. Stokların büyümeye etkisinin pozitif olması ise hem üretim hem de stok yapıldığına işaret ediyor.
Yüksek faiz ortamında stok maliyetlerinin arttığına dikkat çeken Eksim Holding Gıda Grubu Başkanı ve Eksun Gıda Genel Müdürü Ahmet Demir, "Stok maliyeti, ürün fiyatının üzerinde olduğunda düşük stok tutmak tercih ediliyor.
Nakdin bu denli değerli olduğu konjonktürde piyasada fiyat artışı yavaşlıyor. Bu yavaşlıktan dolayı nakde dönme hızı artıyor. Günümüz konjonktüründe ülkemizdeki sanayicinin alışagelmiş kârlılık seviyesinde olmadığını gözlemlemekteyiz" dedi.
FİYATLAR YÜKSELMEZ
İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Kazım Taycı ise firmaların nakde dönme eğilimlerinin etkisiyle stokları erittiğine dikkat çekti. Bu durumun ayrıca emtia fiyatlarında da sürpriz artışlar beklenmediğine işaret ettiğini ifade eden Taycı, "İhracatçı ya da sanayici, elindeki duran stoğun enflasyon ile birlikte artmayacağını bilecek ve nakde dönmeye başlayacak.
Deposundaki stok, enflasyonla doğru orantılı bir şekilde artıyorsa, stok yapma eğilimi de artabilir. Ama şu anda fiyatlamada bu gözükmüyorsa mevcut stoğu, nakde dönme eğilimi artar" dedi. Taycı, finansmana erişimde sıkıntı olduğunun altını çizdi.
9 AYDIR ZAM YAPILMIYOR
İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Tecdelioğlu, stokları eritme eğilimini 2024 başından bu yana gözlemlediklerinin altını çizerek, "Yüksek faizler sebebiyle şirketler ister istemez stoklarını minimize etmeye çalışıyorlar. Rafta duran mal ciddi anlamda faiz gideri oluşturuyor. Dış kaynak kullanma oranı çok yüksek ve hem dış pazardan hem de iç pazardan gelen talebin düşmesi neticesinde firmalarımız ister istemez stoklarını azaltıyorlar. İç piyasada yaklaşık 9 aydır neredeyse hiç zam yapılmıyor. Taleplerin düşmesi üretimi de yavaşlatıyor" açıklamasında bulundu.
STOKSUZ ÇALIŞMAK AVANTAJLI
Yüksek faiz ortamında stoksuz çalışmanın daha avantajlı olduğunu belirten Endüstriyel Mutfak, Çamaşırhane, Servis ve İkram Ekipmanları Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TUSİD) Yönetim Kurulu Başkanı Bekir Topuz, "Şirket sermayelerimizin üretim dışı gelirlere yönelmesi, ülkemizin kalkınmasında ve istihdamında üzerimizde bulunan sorumlulukların bilincinde olan sanayiciler olarak, en son tercih edeceğimiz seçenektir. Sektörümüz, nihai ürün bazında yoğun stok bulundurmuyor" dedi.
