EYT 2022 son dakika gelişmeleriyle gündemdeki yerini aldı. Uzunca bir süredir konuya yönelik beklentiler bulunuyordu. Geçtiğimiz günlerde yasa teklifinin meclise geleceği tarih de belli oldu. Şimdilerde "EYT yasası nedir, çıktı mı, ne zaman çıkacak?" soruları yanıt aramaya devam ediyor. Yasa teklifi üzerinde çalışmaların Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın talimatı ile başladığı ifade edilmişti. Peki, 2022 EYT (Emeklilikte yaşa takılanlar) yasası nedir, çıktı mı, ne zaman çıkacak? İşte konuya ilişkin tüm detaylar...
EYT düzenlemesi, 8 Eylül 1999 tarihinden önceki sigorta koşullarını yerine getiren, prim günü kriterini ve ödemesini sağlayanların yaşa takılmaksınız emekli olması durumunu ifade ediyor.
8 Eylül 1999'da yürürlüğe giren 4447 sayılı yasa ile emekli olmak için aranan sigortalılık süresi (erkek için 25, kadın için 20 yıl) ve prim ödeme (5000 gün) şartlarının yanına bir de yaş şartı (kadın için 58, erkek için 60 yaş) getirildi. Yani emekli olmak için sigortalılık süresi, prim ödeme ve yaş şartı gibi 3 koşulun birlikte sağlanması aranmaya başladı.
1- ) Kısmi emeklilik formülü
9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar 10 yıl prim ödeyerek emekli olabiliyor. Buna kısmi emeklilik deniliyor. Böylece 3600 günü tamamlayanlar kadınsa 50 erkekse 55 yaşını da doldurmak şartıyla emekli solabiliyorlar. Emeklilik yaşını 3600 günü ya da 50-55 yaş şartını tamamladığı tarih belirliyor. Ancak EYT kapsamında 3600 günü olanlar için kadınsa 50 erkekse 55 yaşını tamamlayanların emekli edilmeleri bir formül olarak duruyor.
2 - ) Emeklilik için yaş yerine sigorta ve sigorta süresine bakılması formülü
Bu formülde ise 99 öncesindeki emeklilik şartları dikkate alınıyor. Yani kadınlarda 20 yıllık (7200 gün) erkeklerde ise 25 yıllık (9 bin gün) sigortalılık süresini tamamlayanların yaş şartına bakılmadan emekli olması durumu ortaya çıkıyor.
3 - ) Kademeli emeklilik formülü (Almanya modeli)
Almanya'da daha önce uygulanan formüle göre sigortalıya bir teklif sunuluyor. Emeklilik için kaç yıl kalmışsa her yıl için belli oranda kesinti yapılıyor. Burada kesinti oranı yıllık yüzde 2 oluyor. Yani emekliliğine 4 yıl kalmış birisinden yüzde 8 kesinti yapılıyor. Böylece daha az maaşla daha erken emeklilik ortaya çıkıyor.
4 - ) Prim tamamlayarak emekli olma
Buna göre; 9 Eylül 1999 öncesinde işe girenler için ilk sigortalı oldukları tarihe göre 5000 ile 5975 gün arasında prim gerekiyor. Burada primini tamamlayanların yaşına bakmadan hak sahibi olması durumu ortaya çıkıyor.
5 - ) Emekliliğe kadar maaş kesintisi, emeklilik şartları tamamlandığı maaş kesintisiz devam edilmesi - (Finlandiya modeli)
EYT'de bu modelde Almanya'da uygulanan sisteminde olduğu gibi belli oranda kesinti belirleniyor ve sigortalı kesintiyle erken emekli oluyor. Ancak yasanın söylediği yaşa gelip emeklilik şartları oluşunca kesinti ortadan kalkıyor.
Emeklilik için bazı şartlar aranacak. Yaş sınırı ve sigortalılık sürelerine bakılacak. 50 yaşın altında olmama ve 1999 öncesi Bağ-Kur ya da SSK sicil kaydı bulunma şartı aranacak. Kanun çıktığında prim ve gün sayısını dolduranlara emeklilik hakkı gelebilecek.
Belli bir yaşın üstünde olanlara emeklilik verilmesi gibi bir formül de masada. Kademeli olarak emeklilik hakkının verilmesi de söz konusu. Tüm bu çalışmalar tamamlandıktan sonra teklif AK Parti tarafından Meclis'e sunulacak. Tüm partilerin desteği istenecek.