Emeklilikte ikramiye, işsizlikte güvence olan kıdem tazminatı milyonlarca çalışanı doğrudan ilgilendiriyor. Özel sektör çalışanları sadece en son çalıştıkları işyerinde geçen süreleri, kamu çalışanları da kamuda çalıştıkları süre üzerinden kıdem tazminatını alır. Kamu çalışanlarına borçlanılan askerlik süresi için de kıdem tazminatı ödenir. Kamuda çalışırken borçlanılan askerlik süresi emeklilik halinde kıdem süresine ilave edilir. Özel sektörden emekli olan, kamu çalışanı olduğu halde emeklilik dışındaki bir sebeple işinden ayrılanın askerlik süresi kıdem süresine eklenemiyor. İşyeri, iş ortamı sağlığını bozan çalışanlar sağlık raporuyla kıdem tazminatı alarak işten ayrılabilir. Yaş dışındaki sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısını tamamlayıp kendi isteğiyle işten ayrılanlar da kıdemini alabilir. İş sözleşmesi feshedilen çalışana brüt son ücret üzerinden ödeme yapılırken ücret dışındaki yan ödemeler de buna dâhil edilir. İkinci işyerinde çalışırken emekli aylığını almaktan vazgeçen ayrılırken kıdemi ödenir. Kıdem tazminatına ilişkin merak edilen bazı soruların yanıtları şöyle:
KIDEM TAZMİNATI TAVANI TEMMUZ ZAMMIYLA BİRLİKTE ARTACAK MI?
BU yıl için kıdem tazminatı tavanı 10 bin 848 lira olarak belirlendi. Ocak ayı ile birlikte alınacak en yüksek kıdem tazminatı 108 bin 486 lira oldu. Bu tutar 30 Haziran'a kadar geçerli olacak. Çalışanın maaşı bu tutarın üzerinde de tazminat hesabında olsa belirlenen tavan miktar uygulanıyor.
HAMİLELİK, DOĞUM NEDENİYLE İSTİFA HALİNDE TAZMİNAT ÖDENİR Mİ
HER iki nedenle işten ayrılma halinde, ücret artışında uyuşmazlık nedeniyle istifa durumunda tazminat hakkı doğmaz. Evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde sözleşmesini fesheden kadın çalışan ise kıdemini alabilir. Malullük aylığı almak için işten ayrılan ise kıdemini alabilir.
KIDEM TAZMİNATINI ALMAK ÇALIŞMAYA ENGEL Mİ?
YAŞ dışındaki emeklilik şartları olan 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim günüyle kıdem tazminatına hak kazananlar aynı ya da başka işyerinden yeniden çalışabilir. Yargıtay'ın tazminatını alarak işten ayrılarak çalışmaya devam etmelerinin yasaklanamayacağı yönünde kararları bulunuyor.
TAZMİNAT ÖDEMESİ İÇİN ÇIKIŞ YAPILMASI ZORUNLU MU?
KIDEM tazminatı sıfırlandıktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devamda yasal olarak bir engel bulunmuyor. Ancak kıdem tazminatı ödenebilmesi için işten çıkış ardından yeniden giriş işleminin yapılması gerekiyor. Çıkış işlemi gerçekleştirilmeden yapılan ödeme ücret olarak kabul edilir. Bu durumda da gelir vergisi kesintisine gidilir. Kendi isteğiyle ayrılan kıdem tazminatı talep edemez.
SAĞLIK RAPORU İLE İŞTEN AYRILDIĞIMDA KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR MİYİM?
İŞYERİ ve iş ortamı sağlığınızın bozulmasına neden oluyorsa işverenle konuşarak kıdem tazminatı alarak işten ayrılabilirsiniz. İşverenin kabul etmemesi durumunda sağlık nedeniyle işe devam edemeyeceğinize yönelik sağlık raporu alıp bunu da işverene sunarak tazminatınızı alabilirsiniz.
BORÇLANDIĞIM ASKERLİK SÜRESİ İÇİN KIDEM TAZMİNATI ÖDENİR Mİ?
KAMU kurum, kuruluşlarında çalışırken borçlanılan askerlik dönemi emeklilik halinde kıdem süresine ilave edilir. Özel sektörden emekli olanlara ise askerlik süresi için kıdem tazminatı ödenmiyor. Aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı ve ikramiye ödenmiyor.
KIDEME HAK KAZANMAK İÇİN EMEKLİ OLMAK ZORUNLU MU?
ÇALIŞAN emeklilik için gerekli prim gün sayısını doldurduğunda yaşı beklemeden de kıdem tazminatı alabilir. Buna göre 15 yıl çalışan ve 3 bin 600 prim gün sayısını dolduranlar kıdem tazminatı talep edebilir. Bunun için de ilk sigortalı olunan tarihin 8 Eylül 1999'dan önce olması gerekiyor. Emeklilik dışında, işverenin çalışanı işten çıkarması, askerlik durumu, kadınlarda evlilik halinde kıdem tazminatı ödenir.
İŞVEREN İSTERSE TAVANIN ÜZERİNDE TAZMİNAT ÖDEYEBİLİR Mİ?
İŞVERENİN istemesi durumunda kıdem tazminatı tavan miktarı üzerinde ödeme yapmasında bir engel bulunmuyor. Kıdem tazminatının tavana kadar olan kısmı için sadece damga vergisi kesintisi yapılıyor. İşverenler tavan tutarın üzerindeki kısım için kıdem tazminatı ödemeye zorlanamaz.
