Akaryakıt sektörünün en büyük sıkıntısı olarak gösterilen aracı dağıtım firmaları ve bayiler arasında 5 yılda bir yenilenen sözleşmeleri ortadan kaldıracak 'beyaz bayrak' sistemine geri dönüş sinyali Rekabet Kurumu'ndan geldi. Akaryakıt Sektör İncelemesi Raporu'nu tamamlayan kurum, 2005'te kaldırılan sistemin yeniden devreye alınmasının dağıtım şirketlerini rekabetçi fiyata zorlayacağını bildirdi. Akaryakıt istasyonları yasal mevzuata göre, dağıtıcılarla 5 yıllık sözleşme imzalıyor. Ya aynı dağıtıcı firma ile yola devam ediyor ya da tabelasını değiştiriyor. Yeni bir dağıtıcıyla anlaşırsa, o şirkete intifa bedeli ödüyor. Bu intifa bedeli, büyükşehirlerde işlek bir istasyon için milyonlarca dolara çıkabiliyor. Beyaz bayrak sisteminin gelmesi durumunda istasyonlar için uzun dönemli sözleşme mecburiyeti ortadan kalkacak. Böylece istasyonlar en uygun fiyatı veren dağıtım bayisinden istediği zaman akaryakıt alabileceği gibi bu da pompalara indirim olarak yansıyacak.
MARKA OLMAYACAK
560 sayfalık raporda hiçbir marka ve dağıtım şirketine bağlılığı bulunmadığı için sektörde tarafsız yani "beyaz bayraklı" olarak adlandırılan bu istasyon sistemini öneren kurum, mevcut mevzuat kapsamında bu uygulamanın mümkün olmadığına dikkat çekti. Kurum 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu öncesindeki dönemde fiziki kaçakçılık iddiaları gerekçeleri ile tek tip bayilik yapılanmasının gerekli görüldüğü, ancak mevcut durumda fiziki kaçakçılığın daha az tartışılır olduğu için artık kanunun zamanın gerisinde kaldığını ifade etti.
EN UCUZ İSTASYON GÖSTERİLSİN
Rekabet Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nu (EPDK) yasal düzenleme konusunda göreve çağırırken, bir mobil uygulama ile de beyaz bayraklı istasyonların listelenmesi ve sürücülerin konumlarına göre en ucuz akaryakıtın hangi istasyonda satıldığının gösterilmesinin vatandaşa fayda sağlayacağı belirtildi.
FİYAT NE KADAR DÜŞER?
Mevcutta akaryakıt fiyatlarının içinde dağıtıcı ve bayi kâr payı brüt yüzde 9 olarak uygulanıyor. Yani litresi 44 TL olan benzinde, akaryakıt istasyonları ve dağıtıcılar yüzde 4.5'tan ortalama 2'şer TL kâr payı alıyor. Beyaz bayraklı akaryakıt istasyonları devreye girerse, aradaki dağıtıcı kârı olmayacağı için, 4 TL bayilerde kalacak. Dağıtıcılar ortadan kalkacağı için Beyaz bayraklı istasyonlar rekabet etmek adına dağıtıcı kârından feragat edebilir. Rekabet Kurumu'nun önerisi hayata geçerse, litrede en az 2 TL vatandaşın cebinde kalacak.
AVRUPA ÖRNEKLERİ İNCELENDİ
Benzer sistem Avrupa ülkelerinde var. Yunanistan'da 6.100 istasyonun 400'ü, İtalya'da 21.700 istasyonun 5 bini, İspanya'da 11.484 istasyonun yüzde 42'si, Fransa'da ise 11 bin istasyonun yüzde 70'i bağımsız… Bu işletmeler hiçbir dağıtım firmasının bayrağını taşımadığı için "Beyaz Bayraklı" olarak adlandırılıyor. Rekabet Kurumu söz konusu modelle markasız istasyonların markalı istasyonlara nazaran daha ucuza ürün sattığı ve böylece piyasayı da aşağı çektiğini belirledi.
2005'TE KALDIRILMIŞTI
Beyaz bayrak sistemi 1 Ocak 2005 tarihi itibarıyla kaldırılmıştı. Bu sistemde akaryakıt istasyonu devletin istediği şartları hazırlıyordu. Güvenlik sistemi kurallarına uyuyordu. Ancak bir aracıyla çalışmıyordu. Dolayısıyla rekabet ortamı sağlanıyordu.
