A Para Yayın Koordinatörü Özlem Doğaner son zamanlardaki fahiş fiyar artışı ve stokçuluğun perde arkasını A Haber ekranlarında anlattı. Bazı alanlarda piyasada ürün olduğunu aktaran Doğaner, "Orada da inanılmaz bir fahiş fiyatlama var. Fiyat davranışı bozukluğu olduğu kesin. Enflasyonla mücadele ediliyorsa, en büyük problemlerden biri bu. Artık sadece fiyatlama konusu değil ahlaki erozyon boyutuna geçmiş durumda." dedi.
"BİR GÜNDE DOLAR YÜKSELİYOR DİYE ZATEN VAR OLAN ÜRÜN ETKİLENMEZ"
Açıklamalarına devam eden Doğaner, "Bir günde dolar yükseliyor diye, zaten var olan ürün etkilenmez. Bunu stoka alıp biraz bekletip, satışı durdurup daha sonra yüksek fiyatlarla satmaya çalışıyorlar. Dün yola çıkmış kargoyu engelleyip bir gün sonra göndermeye çalışıyorlar. Aldıysanız karlısınız yoksa inanılmaz bir yüksek fiyat konuluyor. Bu dünyada da var." ifadelerine yer verdi.
"AHLAKİ EROZYON ENFLASYONDAKİ EN BÜYÜK YÜK"
Açıklamalarında 'Ahlaki Erozyon' vurgusu yapan Doğaner, "Eskiden namuslu insanlar bir tavır koyarlardı ve daha etkili olurdu. Satmıyorum derlerdi, biterdi. Şimdi yandaki dükkan senden daha fazla para kazanıyorsa sen niye kazanmıyorsun diye seni daha kötü bir durumdaymış göstermeye çalışıyor. Bu ahlaki erozyona neden oluyor. Ahlaki erozyon enflasyondaki en büyük yük. Enflasyonda 10 puanlık bir ölçümde bunun 4 puanı algıyla oluşuyor. Fiyatlama davranışlarını düzeltirsek enflasyonda da ciddi bir mücadele örneği vermiş olacağız. Erdoğan'ın söylediği bu stokçuluk meselesinin üzerine gitmek, fiyat davranışların daha fazla denetim altına alınması meselesi çok önemli.
Doğaner açıklamalarının devamında şu ifadelere yer verdi:
"Kurda dengelenme oluşuyor şu anda. Hızlı dalgalanma bölümünü geçtik. Hatta bir süre sonra düşüşe geçtiği zaman tamamen zarar edilmiş olacak. Şu anda olan vatandaşa oluyor. Daha fazla denetime ihtiyaç duyuluyor. Daha doğrusu denetim yapılıyor ama daha yüksek oranlarda ceza gerekiyor.
Sadece elindeki mal değil. Kurla hiç ilgisi olmayan ürünler var. 30 yıllık evin dolarla ne farkı var. 30 yıllık evine zam yapıyor. İnsanların kirada oturmasına ve ev sahibi olmasına engel oluyor.
Şu anda kiracı dava açmak istese çok haklı konuma düşecek. 1 yılda 3 defa istenemez bir kiracıdan. Yarın o kiracıları bulamayacaklar. Otomobilde çok ciddi sıkıntı var. Orada bile stokçuluk var.
"ÜRETİCİ MARKET FİYAT FARKI 9 KATA ULAŞTI"
Üretici market fiyat farkı kasım ayı itibariyle 9 kata ulaştı. Örneği limon. Üretici 50 kuruşa üretiyor markete 4.50'ye geliyor. Yüzde 790'lık bir fiyat farkı o zamla bu zamla açıklayabileceğimiz bir şey değil. Kuru soğana bak 0.59 kuruş, market fiyatı 2,42. Yüzde 309 fiyat farkı. Mandalina üretici fiyatı 1,82, market fiyatı 6,30 fiyat farkı yüzde 246'lık fark var. Ispanakta yüzde 233, havuçta yüzde 224 fark var. En kötü yanı da bu işin şu anda bu ürünlerin mevsiminin olması.
"ÇOCUKLARIN HAKKINA GİRİYORLAR"
50 kuruşluk limonu 4.50'ye çıkarırken belki çok düşünmüyor ama çocukların hakkına giriyorlar. Ahlaki erozyon dediğim bu aslında. Market fiyatlarındaki aylık değişime baktık. Kuru kayısı ne zaman kurutuldu? Bunun düşünecek olursak aslında pek de kurla açıklanacak bir yanı yok. 52 liradan 67 liraya çıkmış bir ayda. Sivri biberde yüzde 25'lik bir artış var, mısırözü yağında yüzde 23, havuçta yüzde 19'luk fark var.
Yurt dışından aldığımız üründe belki fark edebilir ama bu kadar hızlı yansıyacak durumu yok. 1 haftada 2 haftada bu kadar hızlı yansıtmazsınız. Zaten markette ürününüz var.
MARKETTEKİ FİYAT OYUNLARININ PERDE ARKASI
Marketteki fiyat oyununa bakalım. Eski fiyatı 15,95 iken 21.50. Bu da marketinden marketine değişiyor. Baldo pirinçte 31.90, 33.90. Bu arada yeni fiyat diye verdiğimiz ortalama fiyatlar. Daha yüksek fiyatlar. Marketler arasındaki çok farklı. Makarna 3,65 iken 4.20. Ayçiçek yağı 89'dan 109' çıkmış durumda. Peynir 44,90'dan 64,50'ye, Deterjan 59,90'dan 77,90'a kıyma 59,90'dan 72,90'a şampuan 13,90'dan 23,90'a çıkmış durumda.
FAHİŞ FİYAT ARTIŞI YAPANLARA VE STOKÇULARA AĞIR CEZALAR MASADA
Başkan Erdoğan'ın talimatıyla denetimler yoğunlaşacak, uygulanan cezalar artacak. Erdoğan 'stokçuluk yapan bedelini ağır ödeyecek' dedi. Ticaret Bakanlığı verilen para cezasının artırılması için çalışmalarına başladı. Düzenlemenin yasa teklifi olarak Meclis'e sunulması bekleniyor. Para cezasına ek olarak da yeni yaptırımlar da masada. Yani cezaların, özellikle hapis kısmının da ha artmasını bekliyoruz açıkçası."