Bankalar, son 1 yılda yüzde 150'nin üzerinde büyüyen bireysel kredi kartlarında, resmi düzenleme yapılmadan ilk adımı attı
. Merkez Bankası'nın geçtiğimiz hafta kredi büyümelerinde aylık sınırları düşürmesi ve sınırı aşan bankalara zorunlu karşılık getirmesinin de etkisiyle kredi kartından nakit avans kart limiti yüzde 25 ile sınırlandırılırken, taksitli nakit avansta da taksit sayısı 12'den 3'e düşürüldü. Bazı bankalar ise nakit avansı tamamen durdurdu. Önceki uygulamada nakit avans toplam limitin yüzde 75'ine kadar ulaşırken, taksitler 12 aya kadar uzuyordu.
TALİMAT BİLMECESİ
Bankaların kredi kartında son iki gündür başlattığı sıkılaşma adımları tartışmaları da beraberinde getirdi. Bankaların olası bir resmi düzenleme ve talimat öncesinde inisiyatif kullanarak bu adımları attığı belirtilirken, bu hamlenin gerçekleştirilmesinde kamunun 'yönlendirmesi' olduğu ifade ediliyor. Her bankanın kendi pozisyonuna göre bazı uygulamaları devreye soktuğu gözleniyor. Önümüzdeki dönemde asgari ödeme tutarının artırılması, yüksek limitli harcamaların kısıtlanması, lüks tüketim için harcama limitinin konulması, kart limitlerinin düşürülmesi, faiz oranlarının artırılması gibi yeni önlemler gündeme gelebilir.
AVANS REKOR KIRDI
Bankaların sınırlama getirdiği nakit avansta, 2024'ün ocak ayında rekor kırıldı. Bankalararası Kart Merkezi'nin verilerine göre, 2023'ün ocak ayında 57.1 milyar TL olan nakit avans çekim tutarı, bu yılın aynı döneminde yüzde 103 artarak 116 milyar 148 milyon liraya çıktı. 2021'de 150.4 milyar TL, 2022'de 330.7 milyar TL olan nakit avans çekim tutarı 2023'te 819.4 milyar TL'ye ulaştı. Karttan nakit avans çekimin aylık faizi yüzde 4.5 seviyesinde bulunuyor. Bankacılar son dönemde çekilen nakit avansın önemli bir bölümünü döviz ve altın alımı için kullanıldığına dikkat çekerek, sınırlamanın gerekli olduğunu kaydetti.
MERKEZ'DEN YENİ SIKILAŞMA ADIMLARI
MERKEZ BANKASI, bankacılık sistemindeki TL likiditeyi sıkılaştıracak, mevduat faizlerinde yukarı etki yaratacak yeni zorunlu karşılık adımları açıkladı. Bankacılar, yapılan değişiklerle getirilen zorunlu karşılıkların bloke olarak tesis edilmesi uygulamasının TL likiditeyi sıkılaştıracağını, böylece mevduat faizlerini yükseltici etki yaratacağını söyledi. Ayrıca TCMB'nin yeni başlattığı kısa vadeli TL mevduat için ayrılan zorunlu karşılıklara faiz verme uygulaması bankacılara göre kısa vadedeki mevduat faizleri üzerinde yukarı yönlü ek etki yaratacak. Aktif büyüklüğü 500 milyar TL üzerinde olan bankalar, TL yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların yüzde 25'ini bloke olarak tesis edecek. Aktif büyüklüğü 100 milyar TL üzerinde olan bankalar, TL yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların yüzde 15'ini bloke olarak tesis edecek. Zorunlu karşılıklara üç ayda bir faiz ödenmesi uygulamasına bir aydan kısa vadedeki mevduatlar da dahil edildi.
ŞİMŞEK DİKKAT ÇEKMİŞTİ
HAZİNE
ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bankaların kredi kartı limitleri ile ilgili uyarı yapmıştı. Şimşek, "Limit belirlerken gerçekçi beyan ve belgeye dayalı olması, bu limitlerin bütünlük arz etmesi önemli. Her banka kendi kafasına göre bir limit belirlememeli. Önümüzdeki dönemde sürpriz yapmadan, piyasaları bozmadan bu konuları çalışacağız. Sonuçlandırdığımız bir çalışma yok. Uluslararası kurallar neyi gerektiriyorsa onu yapacağız" ifadelerini kullanmıştı.
