Hazine ve Maliye Bakanlığı, emeklilikte yaşa takılanların (EYT) kıdem tazminatına Kredi Garanti Fonu aracılığıyla kredi desteği sağlanmasına yönelik çalışmayı tamamladı. EYT yasasının yürürlüğe girmesiyle birlikte emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin kıdemi, ödenme koşulları, kullanılmayan izin hakları başta olmak üzere merak edilen birçok konu netleşecek. Kıdem tazminatı hesabında çalışana ödenen ücretle beraber düzenli sağlanan yol, yemek parası gibi bütün ödemeler dikkate alınacak. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinden geçerli olan kıdem tazminatı tavanı (19 bin 982 lira) ile sınırlı olacak. Yasa'nın yürürlüğe girmesiyle ilk adımda çalışan istifa edecek, Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan "emekli olabilir" yazısını işverene sunacak. İşveren de çıkış işleminin ardından Kurum'dan aylık tahsis talebinde bulunacak. Emeklilik gerekçesiyle iş akdinin feshi durumunda ihbar tazminatı hakkı doğmaz, çalışan böyle bir talepte bulunamaz.
EYT kapsamında emekli olanların kıdem tazminatı nasıl hesaplanacak?
Çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir. Çalışana ödenen ücretle beraber düzenli olarak sağlanan yol, yemek parası için ek ödemeler de hesaba katılır. Her tam çalışma yılı için verilen kıdem tazminatı sözleşmenin feshedildiği tarihteki kıdem tazminatı tavanı ile sınırlı bulunuyor. Kıdem hesabında çalışanın brüt ücreti dikkate alınır. Çalışanın eline fiilen geçen ücretle birlikte sigorta primi, sendika aidatı gibi kesintiler yapılmadan belirlenen brüt ücrete göre hesaplama yapılır.
İşveren kıdemi peşin ödemek zorunda mı?
İŞ Kanunu'na göre kıdem tazminatı peşin ödenmek zorunda, taksitli ödeme için çalışanın onayı gerekiyor. Taksitlendirilen kıdem için yazılı sözleşme yapılması çalışanın lehine olacaktır. Bölünen taksit sayısı ve ödeme takviminin kayıt altına alınması mağduriyetleri de önleyecektir. Kıdemini işten ayrılırken talep edecekler için Fon destekli kredi kullanımı olup olmayacağı yasal düzenleme sürecinde netleşecek.
İşveren KGF'den yararlanıp kıdem tazminatını ödemezse ne olur?
Birinci adımda arabulucu sonra da mahkeme yoluna gitmesi gerekir. Ödenmeyen kıdem tazminatına mevduata uygulanan en yüksek faiz işletilir. İşverenin aldığı krediyi başka bir hesaba transfer seçeneği olmayacak. Kıdem tazminatında zaman aşımı süresi beş yıl olup, KGF destekli kredi doğrudan çalışan hesabına yatırılacağı için bu risk düşük olasılıkta görünüyor. Kıdem tazminatının taksite bağlanması halinde taksitin süresinde ödenmemesi durumunda en yüksek mevduat faizi uygulanır.
EYT kapsamında emekli olduğumda biriken izinlerimin parasını alabilecek miyim?
EYT kapsamında emekli olup işten ayrılacaklar biriken ücretleri varsa yıllık izin gibi haklarını da alarak işten ayrılabilir. Kullanılmayan yıllık izinlerin son brüt ücret üzerinden ödenmesi zorunluluğu bulunuyor. Çalışırken kullanılmayan yıllık izin ücretlerinin de emeklilik tarihindeki son ücret üzerinden peşin olarak ödenmesi gerekir.
İşletmeler, KGF destekli krediden EYT değil de normal koşulda emekli olanlar içinde yararlanabilecek mi?
FON destekli kıdem tazminatı kredisinde işletme sınırlaması söz konusu olmayacak. Kredinin kıdem tazminatı ödemelerinde kullanılması için işyerinde EYT nedeniyle istifa edip ayrılan bulunması koşulu aranacak. EYT düzenlemesi ile aynı takvim sürecinde normal koşullarda emekliliğe hak kazananlar için kıdem desteği konusunda açıklama yapılmadı.
Aynı işyerinde iki yıl sigortasız çalıştım, geriye dönük olarak bu yıllara ilişkin kıdem talep edebilir miyim?
Belgelerle kanıtlamanız durumunda geriye dönük sigortalılık sağlanacaktır ve kıdem hakkı da doğacaktır. Belgeyle kanıtlama imkânı olmayanların hizmetlerinin geçtiği yılın sonunda başlayarak 5 yıl içinde iş mahkemesine başvurarak hizmet tespit davası açması gerekiyor. Sigortalının vefatı durumunda mirasçılar hizmet tespit davası açabilir.
