Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın altın ithalatına getirdiği kota, ithalatı bu yılın ilk iki ayında yüzde 78 düşürürken, cari açığın kapanmasında etkili oldu. Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, 2022'de işlenmemiş altın ithalatının bir önceki yıla göre miktar bazında yaklaşık yüzde 200'ün üzerinde artışla 379.2 ton (20.4 milyar dolar) olduğu hatırlatılarak, bu miktarın, 2023'ün 7 ayında ise yaklaşık 320 ton (19.2 milyar dolar) olduğu belirtildi.
AÇIĞIN % 39'U ALTINDAN
Açıklamada, Merkez Bankası tarafından yayımlanan ödemeler dengesi istatistiklerine göre, 2022'de 49.1 milyar dolar olan cari işlemler açığının 19.4 milyar dolarının (yüzde 39'u) net altın ithalatı kaynaklı olduğuna işaret edilerek, "Geçen yılın 7 ayında cari işlemler açığı 42.3 milyar dolar olmuş, net altın ithalatı 17.7 milyar dolar ile açığın yüzde 42'sini oluşturmuştur. İthalatta yaşanan artışın cari dengeye olumsuz etkisinin azaltılması amacıyla işlenmemiş altın ithalatına yönelik tedbir alınmasına ihtiyaç duyulmuştur" bilgisi verildi.
İşlenmemiş altın ithalatının azaltılmasına yönelik çeşitli politika tedbirleri değerlendirildiğine, hızlı ve etkili bir tedbir olarak kota uygulanmasına karar verildiğine dikkat çekilen açıklamada, kota uygulamasına 7 Ağustos 2023'ten itibaren geçildiği ve aylık kota miktarının, işlenmemiş altın ithalatının uzun dönem aylık ortala- ması olan 8 tonun 1.5 katı olacak şekilde 12 ton olarak belirlendiği bildirildi. Açıklamada, kambiyo mevzuatı uyarınca işlenmemiş altın ithalatının Bakanlıkça yetkilendirilen kıymetli madenler aracı kuruluşları aracılığıyla yapıldığı ve kotanın söz konusu şirketlerce gerçekleştirilen ithalat işlemlerinde uygulandığı belirtildi. Kıymetli madenler aracı kuruluşu olmayan kişilerce yalnızca dahilde işleme rejimi (DİR) kapsamında işlenmemiş altın ithal edilmesinin mümkün olduğuna işaret edilen açıklamada, DİR kapsamında gerçekleştirilen işlenmemiş altın ithalatı işlemlerinin kota uygulamasının dışında tutulduğu aktarıldı.
MÜCEVHERCİLERE ARTIRILDI
Kota uygulaması sürecinde kıymetli madenler aracı kuruluşu olmayan mücevher ihracatçısı firmaların hammaddeye sınırlı erişim ve uluslararası piyasalarla oluşan fiyat marjlarının yüksekliği sebebiyle sorun yaşadığının Bakanlığa iletildiğine işaret edilen açıklamada, "Sorunların giderilmesini teminen kotanın bir bölümü sadece mücevher ihracatçıları için bankalar üzerinden kullanılmak üzere tahsis edilmiştir.
Böylece, mücevher ihracatçılarının söz konusu bankalara başvurarak DİR dışında gerçekleştirdikleri ihracat işlemlerini tevsik etmek suretiyle, yaptıkları ihracatın miktarına uygun şekilde işlenmemiş altın satın alabilmelerine imkan sağlanmıştır. Takip eden dönemde sektörle gerçekleştirilen toplantılarda dile getirilen hususlar, Bakanlığımıza intikal eden talepler ve geri bildirimler sonucunda, uluslararası piyasalarla oluşan fiyat marjlarının azaltılması ve uygulamanın etkinliğinin artırılabilmesi için kota dağılımında kıymetli madenler aracı kuruluşlarının payı azaltılarak mücevher ihracatçılarına satış için tahsis edilen kota artırılmıştır" denildi.
İTHALATTA SERT DÜŞÜŞ
TÜİK verilerine göre, uygulamaya başlanan Ağustos 2023'ten yıl sonuna kadar işlenmemiş altın ithalatının bir önceki yılın aynı dönemine göre 3.2 milyar dolar düşüşle 10.3 milyar dolar, miktar bazında yüzde 32.7 azalışla 169.6 ton olduğuna dikkat çekilen açıklamada, şu değerlendirme yapıldı: "2024 yılının ilk iki ayında ise işlenmemiş altın ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre 6.8 milyar dolar düşüşle 2.1 milyar dolar gerçekleşmiştir. Bu dönemde işlenmemiş altın ithalatı miktar bazında yüzde 77.9 düşüşle 33.1 tona gerilemiştir. Şubat itibarıyla 12 aylık birikimli cari açık 31.8 milyar dolar seviyesindedir. Önümüzdeki dönemde cari dengede iyileşmenin sürmesi beklenirken, altın dengesinin de bu görünüme olumlu katkı vermeye devam edeceği değerlendirilmektedir." Açıklamada, Bakanlık tarafından kota uygulamasının yakından izleneceği belirtilerek, şunlar kaydedildi: "Bakanlığımızca önümüzdeki dönemde de sektörün hammadde ihtiyacı ile ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyette bulunan sektör aktörlerinin işlenmemiş altına erişimlerinin artırılması önceliklendirilerek, uygulamanın yakından izlenmesine ve gerekli tedbirlerin ivedilikle alınmasına devam edilecektir."
